Zo leer je je kind gezond scherm­ge­bruik: 3 slimme voorbeelden van andere ouders

Eindeloos scrollen, swipen, appen, liken, gamen en bingen: gezond schermgebruik is voor volwassenen al een uitdaging. Maar voor pubers, kleine kinderen en zelfs baby’s is het beeldscherm helemáál verleidelijk. Hoe ga je daar nu als ouders mee om? En wat zijn eigenlijk de gevolgen van te veel schermtijd? In deze aflevering van de webserie Opgevoed staat netjes geeft opvoedcoach Steven Pont tips over schermgebruik bij kinderen én vertelt hij hoe hij het zelf als vader aanpakte. Tussendoor bekijkt hij herkenbare opvoedfragmenten uit het EO-programma Hoe gaat dat bij jullie thuis?.

Schermgebruik: een moeilijk thema

Schermgebruik is een lastig onderwerp voor veel ouders – misschien wel lastiger dan welk ander opvoedingsonderwerp dan ook. Hoe dat komt? “Vaak vormt onze eigen jeugd en de opvoeding die we zelf genoten hebben, een soort kompas voor de opvoeding die we onze kinderen weer geven,” legt Steven Pont uit. “Maar hier mist dat referentiepunt: op het gebied van social media tasten we een beetje in het duister. We moeten we het zelf uitzoeken.”

Daardoor laten we de opvoeding rondom schermgebruik als ouders vaak ook een beetje lopen. Terwijl we dat nou net niet moeten doen, waarschuwt Steven: “Begrijp me niet verkeerd: de digitale wereld is natuurlijk niet de vijand. Het hoort erbij. Alleen moeten we onze kinderen er wel goed mee om leren gaan. Want juist als ze jong zijn, moeten ze ook nog veel andere dingen ontwikkelen – lichamelijk, sociaal en emotioneel. Daarvoor moeten ze rennen, klimmen, spelen, met hun leeftijdsgenoten omgaan, ruzie maken. Als ze lang achter een schermpje zitten, komen ze daarvoor tijd tekort.”

Gevolgen van te veel schermtijd

“Wat allereerst goed is om te weten, is dat er dagelijks volwassenen vergaderen over hoe ze onze kinderen zo lang mogelijk aan het scherm gekluisterd kunnen houden,” vertelt Steven. “Wanneer krijg je een beloning in een spel? Hoelang duurt een level precies? En hoeveel punten krijg je? Al die elementen worden bewust ingezet door de game- en social media-industrie. Alles om de aandacht van onze kinderen zo lang mogelijk vast te houden.”

• Mijn dochter heeft 5 uur schermtijd

  Mijn dochter heeft 5 uur schermtijd

Daarom is het zo belangrijk dat ouders beseffen dat een schermpje nogal verslavingsgevoelig is voor kinderen. Steven: “Elk nieuw level en elk grappig filmpje geeft een heel klein shotje dopamine in het beloningscentrum in de hersenen van onze kinderen. Dopamine is een soort ‘prethormoon’ dat ons lichaam zelf aanmaakt, maar door overmatig schermgebruik komt dat in onnatuurlijk grote hoeveelheden hun hersenen binnen. Daar moeten wij als ouders wel een tegenkracht voor organiseren.”

Bovendien is veelvuldig schermgebruik slecht voor hun ogen en rug, vervolgt Steven. “Oogartsen waarschuwen voor latere sterke bijziendheid en zelfs blindheid, omdat kinderen veel te lang en veel te jong achter een schermpje zitten. De afstand tussen de ogen en het schermpje is te kort en hun ogen vergroeien daar enigszins van. Maar dat is nog niet het enige: overmatig schermgebruik veroorzaakt ook rugklachten, overgewicht en zelfs verminderde motorische ontwikkelingen. Genoeg redenen om het als ouders niet te laten lopen en binnen de perken te houden.”

Zo kun je schermtijd begrenzen: 3 voorbeelden

Hoe kun je de schermtijd van je kind begrenzen? Steven laat een aantal voorbeelden zien. 

Voorbeeld 1: YouTube-kaartjes

In een fragment geeft een moeder haar dochter dagelijks twee YouTube-kaartjes. Het meisje kiest zelf wanneer ze die inzet, en dan mag ze een half uurtje tot een uur filmpjes kijken. “Een hele creatieve oplossing: deze moeder stelt een duidelijke grens aan de hoeveelheid tijd die haar dochter achter een schermpje mag zitten, maar die dochter mag wel zelf kiezen wanneer ze dat dan wil.”

Voorbeeld 2: telefoon inleveren

In een ander fragment moet een tienerdochter haar telefoon inleveren als ze huiswerk gaat maken. “Ook deze moeder gaat er op een reële manier mee om,” reageert Pont. “Ze perkt het in, legt uit waarom, maar staat het ook toe als ontspanning. Vergelijk het met snoep: ze is niet tegen snoep, maar wel tegen te grote hoeveelheden snoep. Ze zet de pot dus niet zomaar op tafel, maar snapt dat een snoepje op z’n tijd leuk is – en dat is prima.”

Voorbeeld 3: geen scherm tot half zes

Hoe Steven Pont het bij zijn eigen zoons aanpakte? “Bij mij thuis was het gewoon: tot half zes gaat er geen schermpje aan. En ik zei eerder al: het scherm is niet de vijand. We kunnen er bijvoorbeeld best eens bij gaan zitten en vragen wat ze aan het doen zijn. Ga het gesprek aan over cyberpesten, of vraag of ze ook weleens dingen zien waar ze van schrikken. Als kinderen denken dat we alleen maar tegen zijn, zetten ze hun hakken natuurlijk eerder in het zand dan als we werkelijk interesse tonen.”

Bekijk 'Opgevoed staat netjes' over schermgebruik

Levenservaringen opdoen

“Eigenlijk maakt de methode niet zoveel uit, als we het schermgebruik maar inperken,” vervolgt Steven. En hoe jonger het kind, hoe belangrijker dat is: “Juist omdat ze op die leeftijd nog zoveel andere ontwikkelingstaken hebben te volbrengen. Dus helaas is het scherm geen prettige elektronische oppas. Ja, je kinderen zijn wat rustiger, maar kinderen hóren te spelen. Ze hóren ruzie te maken. Ze hóren geluid te maken. Want van dat soort ervaringen word je pas echt groot. En niet achter een schermpje. Want de levenservaringen die kinderen daar opdoen, zijn vaak zo plat als het schermpje zelf.”