Waarom je kind niet wil slapen – en hoe je daar verandering in brengt

Volgens Steven Pont zijn er vier thema’s waar jonge ouders al snel op aanslaan als het om hun kinderen gaat: eten, poepen, huilen en slapen. In deze aflevering van de webserie Opgevoed staat netjes duikt hij in dat laatste onderwerp: slapen. Nachtrust is natuurlijk heel belangrijk – voor je kind én voor jezelf – maar waarom is het vaak toch ook een strijd? In deze aflevering legt Steven uit waarom kinderen juist hun bedtijd aangrijpen om eens goed van zich te laten horen. Tussendoor bekijkt hij herkenbare opvoedfragmenten uit het EO-programma Hoe gaat dat bij jullie thuis?.

Kinderangsten in het donker

Misschien herinner je het ook nog wel uit je eigen kindertijd: slapen kan best beangstigend zijn voor een jong kind. Steven: “Je ligt alleen in een donkere kamer. En dat is eigenlijk best tegennatuurlijk, want dan ben je kwetsbaar. En als een kind zich kwetsbaar voelt, wil hij natuurlijk bij die andere mensen zijn – zijn ouders. Maar ja, die zitten in de huiskamer, met soms nog een verdieping ertussen. Bovendien hebben kinderen in het donker vaak zogenaamde kinderangsten. Een inbreker onder je bed, een krokodil in de kast: voor ons klinkt dat een beetje mal, maar voor een kind zijn dat reële angsten.”

‘Payback time’

Naast kinderangsten is er nog een hindernis om te gaan slapen: de tweede reden dat een kind misschien niet naar bed wil, gaat over macht. “Vergeet niet dat kinderen gedurende de dag nogal wat macht over zich uitgestort krijgen”, legt Steven uit. “Ze horen wat ze wel mogen, wat ze niet mogen, wat ze goed doen en vooral ook wat ze allemaal fout doen. Maar juist bij die belangrijke thema’s – eten, poepen, huilen en slapen – kunnen ze iets van die macht terugpakken. ‘Wil jij dat ik in bed ga liggen? Ik dacht het niet! En tandenpoetsen? Dat zullen we ook nog weleens even zien!’ Het is payback time: tijd om de machtsbalans te herstellen.”

• Deze ouders slapen met hun kinderen in een groot familiebed

  Deze ouders slapen met hun kinderen in een groot familiebed

Het belang van slaaprituelen

Hoe kun je er als ouder nu voor zorgen dat naar bed gaan soepeler verloopt? “Een belangrijk onderdeel van het slapengaan, is het ritueel dat we eromheen hebben”, vertelt Steven. “Een ritueel maakt een overgang – in dit geval van waken naar slapen – namelijk veilig. Een kind weet namelijk wat de volgorde van het ritueel is, en kan zich er zo gemakkelijker aan overgeven. En dus heb je ook minder strijd.” Zo bekijkt Steven een fragment waar een moeder eerst in het grote bed met haar kinderen kroelt voordat ze naar hun eigen bed gaan. “Slapengaan is ook een moment waarop we ons even in alle rust met onze kinderen kunnen verbinden”, reageert Steven. “Bijvoorbeeld door het voorlezen van een verhaaltje, of door het even over de dag te hebben, of door te kroelen, zoals we hier zien. Zo glijdt je kind wat geleidelijker die bedreigende nacht in.”

Bekijk 'Opgevoed staat netjes' over slapen

Nog meer tips om je kind beter te laten slapen

Die ‘invoegstrook’ om goed te kunnen slapen, kun je zelfs al eerder op de dag beginnen. Ook daarvoor geeft Steven een aantal tips:

• Schermpje
  “Laat je kind het schermpje eerder wegleggen. Schermgebruik kan namelijk de aanmaak van het slaaphormoon melatonine verminderen. En precies dat hormoon heb je nodig voor een goede nachtrust. Dus als je kind lang achter een scherm zit, is het soms gewoon niet moe genoeg.”
• Spelletjes
  “Als je kind moeilijk inslaapt, kun je vlak voor bedtijd beter ook geen ruwe spelletjes doen. Dat had al eerder op de dag moeten gebeuren.”
• Buitenspelen
  “Omdat kinderen nu minder buitenspelen dan vroeger, zijn ze vaak minder moe. Maar voor hun ontwikkeling hebben ze die slaap wél nodig. Dus moeten we ervoor zorgen dat kinderen overdag echt hun energie kwijt kunnen.”
• Ruzietjes oplossen
  “Ik zei het al: alleen in het donker liggen met je eigen gedachten en fantasieën, kan beangstigend zijn voor een kind. En dat willen we niet: we willen dat een kind onbelast – als het ware met een leeg hoofd – gaat slapen. Daarom is het goed om ruzietjes voor het einde van de dag opgelost te hebben.”