Steven Pont: ‘Als ouders moeten we niet te veel schrikken van de emoties van onze kinderen’

Van een hartverscheurende huilbui tot een explosieve driftbui: omgaan met de emoties van je kind is soms best ingewikkeld. Ze uiten hun emoties nogal primair – en daardoor vaak ook heftig. Wat kun je het beste doen als je kind bijvoorbeeld verdrietig of boos is? In deze aflevering van de serie Opgevoed staat netjes vertelt ontwikkelingspsycholoog Steven Pont hoe júist die rauwe emoties verbinding tussen ouders en kinderen kunnen opleveren. Tussendoor bekijkt hij herkenbare opvoedfragmenten uit het EO-programma Hoe gaat dat bij jullie thuis?.

‘Elke emotie is oké’

“Als ouders willen we natuurlijk dat het goed gaat met onze kinderen”, vertelt Steven. “We zien ze het liefst blij, vrolijk en opgewekt – en dan graag ook nog de hele dag door. Maar dat zijn natuurlijk niet de enige emoties die kinderen hebben: ze kunnen ook boos, gefrustreerd of verdrietig zijn. En dan wordt het allemaal wel een stukje ingewikkelder voor ons als ouders, want reageren op vrolijkheid is natuurlijk makkelijker dan reageren op verdriet of boosheid.” 

Daarom wil Steven beginnen met een belangrijk uitgangspunt als het gaat om emoties: “Er zijn geen slechte emoties. Elke emoties die je kind voelt, is oké. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je je er meteen naar moet gedragen. Als je boos ben op iemand, mag je diegene niet zomaar slaan. Maar de emotie op zich – boosheid – is oké. Je mag boos zijn op iemand, en je hoeft niet te doen alsof dat niet zo is. En je mag ook verdrietig zijn, of gefrustreerd. Als ouders moeten we daarom ook niet te veel schrikken van die emoties. Hoewel dat best moeilijk kan zijn, want een verdrietig kind raakt ons nu eenmaal recht in ons ouderhart.”

‘Een gevoel is een feit’

‘Je hoeft niet gelijk te gaan huilen’, reageert een moeder op haar zoontje in een fragment uit Hoe gaat dat bij jullie thuis?. “Deze moeder probeert met alle liefde te zorgen dat de heftige emotie uit haar kind verdwijnt”, reageert Steven op het herkenbare fragment. “Begrijpelijk en lief, maar voor zo’n kind is het moeilijk om zo’n emotie níét te voelen. En dat lukt hem dan ook niet. Want een gevoel is een feit, iets waar je niet voor kiest. Het overkomt je gewoon.”

Functie van verdriet

In een ander fragment heeft een dochter verdriet omdat haar opa pasgeleden is overleden. Steven: “Hier zien we hoe de gastmoeder niet de emotie van verdriet centraal stelt, maar de verbinding die het kind naar aanleiding van die emotie zoekt. Dat is namelijk een belangrijke functie van verdriet: het aanzetten van je omgeving om naar je toe te komen. We zien hoe dit meisje haar emoties deelt en daar aansluiting bij zoekt en uiteindelijk ook vindt. Want als je verdrietig mag zijn, mag je er kennelijk helemaal zijn. Je hoeft niet meer alleen maar vrolijk te doen om ervoor te zorgen dat je ouders van je houden. Juist op de lastige momenten gaat die bindingsmeter tussen ouders en kind het meest lopen.”

Verbinding

De vraag is uiteindelijk: zijn we juist ook op de moeilijke momenten nog aangesloten bij de emoties van ons kind? “Want uiteindelijk leren kinderen vooral hoe ze om moeten gaan met hun emoties… van hun ouders”, glimlacht Steven. “En daarom is het goed om er gewoon met elkaar over te praten: ‘Wat voelde je toen Jasper niet met je wilde spelen?’ Of: ‘Was je verdrietig toen je niet op tijd klaar was?’ We hoeven het niet op te lossen, we hoeven er zélfs geen wijze dingen over te zeggen. Want daar gaat het in eerste instantie helemaal niet om. Het gaat om de verbinding.”

Bekijk 'Opgevoed staat netjes' over emoties

Emotiethermometer

Hoewel emoties dus niet een probleem zijn – ze zijn er nu eenmaal – moeten we onze kinderen natuurlijk wel leren hoe ze met hun emoties kunnen omgaan. In het derde fragment laat een kind een emotiethermometer zien, waarop hij kan aangeven hoe hij zich voelt. Eén is ‘ik voel me geweldig’, en tien betekent ‘ik ben zo boos dat ik mezelf niet meer onder controle heb’. Bij een hoog cijfer weten zijn ouders dat hij even ruimte nodig heeft, of een apart plekje om even af te koelen.

Steven: “Hier zien we een kind dat misschien wel wat worstelt met zijn emoties. Maar hij worstelt er niet mee om het er vooraf of achteraf over te hebben. En daar gaat het om: dat het erover mag gaan. Bij dit gezin lukt dat met behulp van zo’n eenvoudige thermometer, die de emotiekoorts van het jongetje meet. Hier worden ook de meest heftige emoties gewoon recht in het gezicht aangekeken. En daarna kijken ze pas hoe ze daar met elkaar mee omgaan. Dit jongetje hoeft zijn emoties niet te verstoppen, maar krijgt thuis de ruimte om zich op dit belangrijke gebied zich steeds verder te ontwikkelen.”