‘Tijdens het afbouwen van mijn medicatie werd mijn angst nog erger dan voorheen’
Het afbouwen van angst- en slaapmedicatie geeft vaak heftige bijwerkingen
Wanneer therapie niet of onvoldoende werkt, kan voor sommigen angst- en slaapmedicatie het verlossende antwoord zijn. Het is een (voorlopig) redmiddel, wat meestal na verloop van tijd afgebouwd moet worden. Maar wat de meeste mensen niet weten, is dat de bijwerkingen bij het afbouwen nog heftiger kunnen zijn dan de oorspronkelijke klachten.
De 24-jarige Loes Kouwenhoven moest dit zelf ontdekken, nadat zij wegens ernstige mentale klachten aan oxazepam begon terwijl ze op de wachtlijst stond voor de psycholoog. Loes: “Anderhalf jaar geleden werden de paniekaanvallen steeds erger. Werken lukte niet meer, ik durfde de deur haast niet uit en het belemmerde mijn dagelijks leven compleet. Het ging zo niet langer, dus na een gesprek met de huisarts ben ik op de wachtlijst gezet voor therapie. Die wachttijd bleek voor mij te lang te zijn, want inmiddels had ik dag en nacht last van paniekaanvallen. Ik zocht tips online maar niks hielp. Totdat ik las over oxazepam.
Als je me een paar jaar geleden had gevraagd of ik aan medicatie zou beginnen had ik nee gezegd, omdat ik hoorde dat je er afhankelijk van kon worden en je daardoor alleen maar meer nodig zou hebben. Maar het voelde als mijn enige redding op dat moment en ik wilde niks anders dan een middel vinden wat zou helpen tegen de paniek. Ik belde de huisarts op en kon het zonder enige voorlichting gelijk ophalen. Achteraf gezien ging dat wel erg makkelijk. Ik heb mij zelf gelukkig goed ingelezen, maar er zijn ook mensen die dit niet doen en die dan overvallen worden door alle bijwerkingen.”
Kopje onder
Medicatiegebruik is voor veel psychologen een lastige tweestrijd, legt Arentina Drenth uit. Zij is als psycholoog gespecialiseerd in angst, depressiviteit, trauma, slaap en stress. Arentina: “Mensen zijn in nood, kunnen een hele hoop dingen niet meer en staan op een wachtlijst voor hulp. Laat je ze dan spatteren in het water en kopje ondergaan, of help je ze in de tijd dat ze op de wachtlijst staan met een tijdelijk medicijn? Dat is geen makkelijke beslissing, ook huisartsen weten dat het afbouwen moeilijk is en zullen dit niet zomaar geven als ze denken dat de persoon het niet nodig heeft. Maar ik mag hopen dat iedereen die start met zulke medicaties hier toch wel uitleg over krijgt. Anderzijds kan ik me ook voorstellen dat je iemand niet wilt afschrikken terwijl ze het wel echt nodig hebben. Het is iets ingewikkelds.”
Medicatie voelde als mijn enige redding en ik wilde niks anders dan een middel vinden wat zou helpen tegen de paniek
Loes: “Toen mijn therapie eindelijk kon beginnen, vonden mijn therapeuten het jammer om te horen dat ik al aan medicatie was begonnen. Het kan namelijk je gevoelens afvlakken en dat zou je in therapie kunnen tegenwerken. Maar ze hadden ook door dat het echt nodig was, dus ben ik vrij snel in gesprek gegaan met een arts daar om te kijken of er ook andere medicatie voor mij was.”
Eerst therapie, dan medicatie
Zoals Loes ook ervaarde is medicatie soms noodzakelijk, omdat de drempel anders te hoog wordt. Arentina: “Je moet het zien als een soort diepe sloot waar je in zit, met een steile wand waar je niet tegenop kunt klimmen. Medicatie kan dan helpen als een soort ijzeren pin om in de wand te slaan en uit de sloot te komen. Eenmaal uit die sloot, kun je beginnen met het afbouwen van de medicatie.” Máár, benadrukt Arentina, dit is wel voor iedereen verschillend. “Sommigen hebben het wel echt hun leven lang nodig vanwege hun klachten. Daarnaast kan het zijn dat angstklachten veroorzaakt worden door de overgang. Bij die mensen zie je pas een vermindering van de klachten als ze met hormoontherapie starten.
Zelf begin ik altijd met cognitieve gedragstherapie,” vertelt Arentina, “omdat ook ik weet hoe heftig de bijwerkingen kunnen zijn bij het afbouwen van medicatie. Deze bijwerkingen kunnen erger worden dan de oorspronkelijke klachten waarvoor mensen zijn begonnen met de medicatie. Een klein percentage kan zelfs epileptische aanvallen krijgen. Als medicatie toch echt nodig blijkt te zijn, tracht ik wel dat mensen deze zo kort mogelijk in hoeven te nemen. Hoe langer je een medicijn gebruikt, hoe langer je erover doet het af te bouwen. Daarbij is het belangrijk om hierover goed in gesprek te gaan, zodat mensen weten waar ze aan toe zijn en wat er kan gebeuren.”
Twee uur slaap per nacht
Na een aantal maanden wilde Loes de oxazepam graag afbouwen, omdat de werking steeds minder werd. Loes: “Van tevoren wist ik dat het afbouwen pittig zou worden, ik had dit al helemaal uitgeplozen online en heb veel verhalen van anderen gelezen. Maar ik had nooit verwacht dat het zó heftig zou worden. Mijn angst werd nog erger dan het voor de medicatie was, ik had de hele dag door hartkloppingen, spierspasmes en een gejaagd gevoel en sliep met geluk twee uurtjes per nacht. Het werd uitzichtloos, voor mijn gevoel ging het maar niet beter.
Van tevoren wist ik dat het afbouwen pittig zou worden, maar ik had nooit verwacht dat het zó heftig zou worden
Er was niks wat ik tegen de bijwerkingen kon doen, ik moest er gewoon doorheen. Ik ben op een gegeven moment gaan mediteren wanneer de behoefte naar medicatie groot werd en dat heeft me heel erg geholpen. Ook gebruikte ik ondertussen de slaapmedicatie temazepam om iets beter te slapen. Het einde van het afbouwen was het zwaarste, omdat ik van drie keer per dag 10 milligram, naar een halve pil per dag ging. Toen de bijwerkingen eindelijk voorbij waren, heb ik een paar weken gewacht met het beginnen van mijn nieuwe angstmedicatie zodat ik even op adem kon komen. Ik wist ook niet meer hoe ik mezelf voelde zonder al die medicatie, daar wilde ik de tijd voor nemen. Maar na verloop van tijd wilde ik toch graag wat anders proberen en kreeg ik het advies om over te stappen naar het antidepressivum citalopram. Dit gebruik ik nu nog steeds.”
'Een belletje kan het verschil maken'
Arentina gelooft dat het belangrijk is om medicijngebruikers stapje voor stapje door het afbouwen heen te laten lopen. “Dit moet rustig gebeuren en ik geloof dat de volgende stap pas genomen kan worden als diegene zich daar sterk genoeg voor voelt. Wanneer dit niet lukt kan de tapering-methode een oplossing zijn, waarbij het medicijn heel langzaam afgebouwd wordt. Daarnaast moeten er duidelijke afspraken gemaakt worden dat de huisarts of therapeut altijd makkelijk te bereiken is. Want als de bijwerkingen echt heel heftig zijn, kan even zo’n belletje al het verschil maken.” Ook Loes hield ondertussen contact met haar arts. “Ik zag mijn arts eens in de paar weken en kon gelukkig bellen als er iets aan de hand was.
Ik had het wel fijner gevonden als ik iets meer begeleiding had gekregen tijdens het afbouwen,” gaat Loes verder. “Eén keer per week had ik therapie, maar een week duurt dan best lang als je continu last hebt van bijwerkingen. Maar ondanks dat ben ik toch blij dat ik aan medicatie ben begonnen, de voordelen ervan wegen voor mij zeker op tegen de nadelen. Maar het is wel slechts een symptoombestrijding, het neemt de oorzaak niet weg. Dus in combinatie met therapie werkt het erg goed voor mij en daardoor gaat het nu veel beter.” Arentina beaamt dit: “Als je angstmedicatie gebruikt is het echt een meerwaarde om dit te combineren met therapie. De kans is groter dat je daardoor uiteindelijk zonder medicatie verder kunt, omdat je geleerd hebt hoe je anders met je mentale klachten om kunt gaan.”
Arentina Drenth vindt het belangrijk dat wetenschappelijke kennis over mentale klachten toegankelijk wordt gemaakt, mede omdat ze zelf dyslectisch is! Daarom schreef ze de boeken Angst overwinnen doe je zo en Beter slapen doe je zo.
Lees ook over:
Lange wachttijden in de GGZ: wat doen we in de tussentijd?
Geschreven door
Nienke van der Wal
