Trouwen doe je samen, scheiden doe je alleen: ‘Ik voelde me vreselijk schuldig en mislukt’

Maaikes huwelijk met Chris duurde bijna vijftien jaar. Ze vertelt daarover: “We waren piepjong toen we trouwden. We hebben gelukkige jaren gekend, maar maakten ook moeilijke dingen mee. Allebei gingen we daar op onze eigen manier mee om. Als het dan weer beter ging, wilden we die periodes vooral vergeten en praatten we er niet meer over. We zijn scheef gaan bouwen, waardoor ons huwelijk op een gegeven moment als een kaartenhuis in elkaar viel. We hebben gevochten, gestreden, therapie gehad en ellenlange sessies met elkaar gepraat. Tot het tijd werd het strijdtoneel te verlaten.”

Meer verdiepende artikelen over liefde en relaties?

Bestel nu de relatiespecial 'Ondersteboven', inclusief online training!

Meer verdiepende artikelen over liefde en relaties?

Lees meer over liefde & relaties in 'Ondersteboven' - mét bijbehorende videotraining door relatietherapeute Julie Sharon - en ontdek allerlei artikelen en oefeningen waarmee je je liefdesrelatie bruisend en vitaal houdt.

Volgens relatie- en scheidingsexpert Roos Boer is het belangrijk om ‘de emmer met ellende’ goed te legen. Wat je niet uitspreekt, blijf je met je meeslepen. De ellende uit je relatie, maar ook die van daarvoor. “Er komen veel stellen bij mij waarvan de een wil scheiden en de ander niet. Ik ga een traject met ze in waarin het stel na zes weken tot een keuze kan komen waar ze allebei achter staan. Die zes weken gebruiken we onder andere om die emmer te legen. En ook om inzicht te krijgen in ieders aandeel en in de patronen die erin geslopen zijn. Pas daarna wordt de knoop doorgehakt. Het aller-aller-allerliefst heb ik dat mensen samen verdergaan, maar soms is scheiden gewoon de enige oplossing. Dat is voor alle betrokkenen ingrijpend.”

Wegcijferen

Astrid kwam uit een streng christelijk milieu. Scheiden ‘deed je niet’. “Maar ik scheidde heus niet zomaar”, legt ze uit. “Het huwelijk tussen Marc en mij was niet meer dan een logisch gevolg van onze relatie. We waren ruim drie jaar samen en in onze omgeving gingen veel leeftijdsgenoten trouwen.” Allebei namen ze de nodige bagage mee het huwelijk in: Marc kwam uit een complexe situatie en Astrid had na vervelende ervaringen met mannen vooral behoefte aan veiligheid. “Ik zag liefdevolle huwelijken om mij heen, maar wel met heel traditionele rolverdelingen. Ik ging erin op om voor mijn man te zorgen. Ik probeerde het heel goed te doen en cijferde mezelf weg. Ondertussen toonde Marc weinig interesse in wat ik deed. Er waren wel gezellige momenten, maar die waren schaars.”

Astrid vervolgt: “Ik wist wel dat ik niet heel gelukkig was, maar het kwam niet in me op om ermee te stoppen. Mijn huwelijk was een gegeven. Ik moest ermee dealen en er iets moois van zien te maken. Ondanks alles. Tegelijkertijd wilde ik alles heel goed doen. Ik sloofde me enorm uit. Grenzeloos was ik. Ik hoopte dat Marc mij zou waarderen, ook al kreeg ik geen enkel compliment. Het maakte me behoorlijk onzeker.”

Ik wist wel dat ik niet heel gelukkig was, maar het kwam niet in me op om ermee te stoppen

Astrids omgeving had er geen idee van dat ze wegkwijnde in haar huwelijk. Telkens lukte het haar om toch nieuwe energie te vinden, maar op sommige momenten was ze helemaal op. “Ik gaf dat weleens heel voorzichtig aan, maar dat veranderde niks. Ik heb verschrikkelijk hard mijn best gedaan. Zo hard dat ik mezelf totaal was kwijtgeraakt. Ik sleepte me door het huwelijk heen. Doordat Marc porno keek, voelde ik me afgewezen en alleen.”

Tijdens een zomervakantie knapte er iets bij Astrid. “Ik was vooral aan het rennen met drie kleine kinderen, hij ging volledig zijn eigen gang. Ik kon niet meer. Toen ik dat tegen hem zei, was zijn antwoord: ‘Dan ga je toch op tijd naar bed?’ Hij had geen enkel benul.” Na die zomer realiseerde Astrid zich dat ze zo niet verder kon. Ze ging het gesprek aan met Marc, die haar eerst volkomen gelijk gaf. “Zijn reactie leek begripvol en daadkrachtig, maar de volgende dag krabbelde hij alweer terug en lag het volgens hem allemaal aan mij. Hij kon er totaal niet mee omgaan. We gingen nog in therapie, maar de geest was al uit de fles en het tij niet meer te keren.”

Weinig begrip

“Ik voelde me vreselijk schuldig en mislukt”, gaat Astrid verder. “Daarbij kwam het initiatief om te scheiden ook nog eens bij mij vandaan, dus ‘ik had het gedaan’. Ik had enorm gefaald.” Astrid kon op weinig steun rekenen van haar omgeving. “Er werd niet echt naar mij geluisterd. In het christelijke milieu waarin ik zat, maar ook daarbuiten, ervaarde ik dat mensen al gauw met een oordeel klaarstonden. Helemaal omdat mijn ex-partner met iedereen die het wilde horen zijn kant van het verhaal deelde, terwijl ik dat zelf niet deed. Ik wilde hem niet zwartmaken en bovendien was het voor mezelf al ingewikkeld genoeg en echt te pijnlijk. Ik kreeg weinig begrip. Mensen snapten het niet. ‘Jullie zagen er zo leuk uit samen.’ Maar ik was echt he-le-maal op. Dat werd niet gezien. Ik deed m’n best en probeerde er wat van te maken, maar het was ontzettend zwaar. Ik vond het hele proces erg eenzaam.” 

Ik ervaarde dat mensen al gauw met een oordeel klaarstonden

Een gevoel waar Maaike zich in herkent. “Ik schaamde me heel erg. Scheiden, wat een minkukel ben je dan. In mijn huwelijk voelde ik me bij tijd en wijle eenzaam, maar in mijn scheiding helemaal. Al deed ik dat laatste wel zelf. Vanaf het moment van scheiden besefte ik dat ik het alleen moest doen. Ik wilde niet meer bezig zijn met de verwachtingen van anderen. Dat had ik mijn hele leven al gedaan. Ik wilde dit op mijn manier doen en bij alles wat ik deed mijn eigen filter op de situatie leggen. Ik trok me volledig terug en betrok niemand in mijn proces. Dat viel wel op. Pas toen een vriendin me liet weten dat ze zich zorgen maakte, deelde ik mijn verhaal. Per mail en app, want ik wist niet hoe ik het anders uit moest leggen. Ik had het idee dat ik me moest verantwoorden. Gelukkig waren er stabiele vriendinnen die goed reageerden, me aanmoedigden en accepteerden dat ik het op mijn eigen manier wilde doen. Door andere mensen werd ik gevoelsmatig op het matje geroepen. Volgens hen moest ik ‘vechten voor mijn huwelijk’ en ‘harder bidden’. Zulke reacties vond ik heel pijnlijk.”

Familie

Relatie- en scheidingsexpert Roos: “Of je het wilt of niet, je neemt je omgeving mee in dit proces. En zij jou. Opa’s, oma’s, ouders, ze gaan zich er allemaal mee bemoeien. Want ook zij krijgen te maken met emoties als verdriet, boosheid, schaamte, etc. Ze zijn vaak hartstikke lief en willen vooral voor je zorgen, maar zij vinden de situatie ook ingewikkeld. Je vriendinnen doen ook mee in het verhaal en geven graag adviezen. Al zijn die niet altijd even helpend, hoe goed bedoeld ook. Als een vriendin gaat scheiden, zorg dan dat je een luisterend oor bent aan wie ze kwijt kan wat ze voelt en meemaakt. En geef vooral niet te veel advies, maar wees die persoon tot steun.”

Die steun vond Astrid bij haar ouders. “In het begin begrepen ze nog niet goed waarom we gingen scheiden, maar ze waren er onvoorwaardelijk voor me. Dat hebben ze heel goed gedaan. Daarnaast was er een goede vriendin met wie ik veel praatte en die me erg heeft geholpen. Verder kon ik op weinig bijstand rekenen. Er was ook niemand in mijn omgeving gescheiden die ik om tips kon vragen. Ik moest het helemaal zelf uitzoeken. Alles bij elkaar was het zo zwaar, dat ik depressieve klachten kreeg, totaal gestrest en burn-out raakte. Ik kon nauwelijks boodschappen doen, maar moest wel nadenken over een ouderschapsplan en uitrekenen hoe het zat met de alimentatie. Dat was eigenlijk niet te doen.”

De pijn die dat met zich meebracht, maakte de hele scheiding voor mij nog moeilijker

Waar Maaike steun kreeg van haar vriendinnen, kon ze bij haar familie juist niet terecht. “Ze wisten niet goed hoe ze met mij om moesten gaan en werden in beslag genomen door hun eigen problemen. Wat ik op dat moment van ze nodig had, was de onvoorwaardelijkheid die familie met zich mee kan brengen. Ik had een moeder nodig die vroeg wat ik met Kerst zou doen. Een broer die mijn fiets zou maken en een zus die mijn kinderen op wilde vangen. Maar het bleef stil. Dat voelde voor mij als een enorme afwijzing. De pijn die dat met zich meebracht, maakte de hele scheiding voor mij nog moeilijker.”

Pijnlijke uitspraken

Veel ruimte om daar op dat moment mee te dealen had Maaike niet. “Mijn eerste prioriteit was dat de kinderen een stabiel, gezellig en fijn leven moesten houden. Met een liefhebbende vader en een liefhebbende moeder. Ik investeerde in de relatie met mijn ex. Dat betekende: vaak slikken en heel veel boze appjes nooit versturen. Chris was niet langer mijn man, maar nog steeds wel de belangrijkste man in het leven van onze kinderen. Ondertussen rouwde ik omdat mijn gezin niet langer uit vier personen bestond, maar uit drie.”

Wat voor Astrid de scheiding ook eenzaam maakte, waren de goedbedoelde, maar pijnlijke uitspraken van anderen. “Zonder dat ze het doorhadden, zeiden sommige mensen heel lompe dingen. Dat ze voor mijn huwelijk bleven bidden. Dat het altijd nog goed kon komen. Dat God dit kon herstellen. Ik kreeg het daar ontzettend benauwd van. In de kerk voel ik me ook snel eenzaam, zeker op de zondagen dat ik de kinderen niet bij me heb omdat ze dan bij Marc zijn. Ik word minder snel op de koffie gevraagd. Iemand zei eens tegen me: ‘Als gescheiden vrouw ben je toch een beetje het vijfde wiel aan de wagen, want het is veel leuker om met een stel af te spreken dan met iemand alleen. Zo is dat nou eenmaal.’ Ik vind het heel pijnlijk dat dat blijkbaar zo is. Mensen kunnen al snel denken dat het wel weer goed met je gaat. Maar soms is het gewoon fijn als je hulp aangeboden krijgt. Ook na je scheiding. Ik denk dat veel mensen zich lastig kunnen voorstellen hoe het is om gescheiden te zijn en hoe pijnlijk sommige momenten zijn.”

Heel erg mezelf

Door alles wat ze heeft meegemaakt, is Astrid een stuk milder geworden naar zichzelf. “Soms gaan er dingen mis, maar ik doe m’n best. Ik ben drie dagen naar een klooster geweest, waar het ging over omgaan met rouw. Ik rouwde niet zozeer om alles wat ik was kwijtgeraakt, maar om wat er nooit was geweest. Tijdens die dagen viel er een enorme last van mijn schouders. Dat was heel helend. Het schuldgevoel is weg. Ik kan me nog wel rot voelen richting mijn kinderen, maar ik voel me er niet meer schuldig over dat ik gescheiden ben. Ik ben in therapie gegaan en heb geleerd om over mijn ervaringen te praten. Ik heb contact met andere vrouwen die ook gescheiden zijn. We vinden veel herkenning bij elkaar. Dat is superfijn.”

Ik rouwde om wat er nooit was geweest

De scheiding van Maaike is inmiddels vier jaar geleden. “Ik heb drie knappe kinderen die het leven met volle teugen leven. Ik heb leuke vriendinnen, een eigen huis, een fijne baan en ik ben weer gelukkig in de liefde. Het stilzwijgen van mijn familie wordt mondjesmaat doorbroken. Ik vind het nog steeds pijnlijk om aan het begin van de zomer gezinnetjes met een dakkoffer naar Frankrijk te zien vertrekken. Maar tegelijk ben ik een ontspannen, vrolijke en zelfstandige moeder. En ik ben vooral heel erg mezelf.”

* De namen van Astrid, Maaike en hun ex-partners zijn veranderd. In het echt heten zij anders.

Tekst: Francien van der Valk
Beeld: GettyImages