Kun je nog geloven in dat primitieve zond­vloed­ver­haal? (Misschien wel als je de boodschap erachter ontdekt)

Laten we het eens over zondvloeden hebben. Omdat de mensen van heel lang geleden dat ook deden. De Soemeriërs vertelden zondvloedverhalen, net als de Mesopotamiërs en de Babyloniërs: verhalen over water en zijn vernietigende kracht om dorpen, steden, beschavingen en volken uit te roeien waren niet ongewoon in de antieke wereld.

In deze zondvloedverhalen werd al dat water dat de mensheid kwam vernietigen opgevat als een goddelijk oordeel over de zooi die mensen ervan hadden gemaakt. De goden waren boos en een zondvloed was hun manier om schoon schip te maken – en daarmee ook een nieuw begin. Veertig dagen lang hield de vloed over de aarde aan. Het water steeg en tilde de ark op, tot hoog boven de aarde. (Genesis 7:17)

Goddelijke gigantische woede

Als we in het boek Genesis dus op een verhaal met een zondvloed stuiten, is dat niet zo heel vreemd. Dit zondvloedverhaal is net als de andere, omdat deze God net als de andere goden is: Hij heeft zijn buik vol van de verdorvenheid van de mensheid en laat zijn goddelijke toorn los in een stortvloed van water.

Maar dan doet dit verhaal iets vreemds… Het eindigt met de goddelijke nadruk dat dit nooit meer zal gebeuren.

En dan komt deze God met een regenboog, een belofte en een verbond.

Een wat?

Een verbond – dat is een contract, een eed, een relationele band tussen twee wezens die bij elkaar horen.

Dit is niet hoe de andere zondvloedverhalen eindigen. In die verhalen zijn de goden kwaad; iedereen legt het loodje en de goden zijn tevreden. Einde oefening. Maar deze God is anders: Hij zet zich hélemaal in om op een nieuwe manier met mensen om te gaan. Een manier die het leven beschermt en respecteert.

Dit was van de goden…

Waarom wordt dit verhaal dan verteld? Waarom is dit verhaal belangrijk? Hoe overleefde dit verhaal?

Daarvoor zijn verschillende redenen. Ten eerste, stel je eens voor dat je geen plaatjes had van de aarde, geen satellietbeelden, geen weerbericht, geen Google Afbeeldingen, geen luchtfoto’s … Stel je voor dat je nooit verder was gekomen dan die paar kilometer geboortegrond. En stel je dan eens al dat water voor dat op jou afkomt: indrukwekkend, golvend, kolkend, beangstigend en helemaal uit het niets. En het wist je hele leven uit.

Moet je je eens voorstellen wat dat in je hoofd doet.

Dan zou je doen wat iedereen doet als we lijden: naar oorzaken zoeken. In de antieke wereld was men het er in het algemeen wel over eens dat de krachten die dit soort dingen veroorzaakten de goden waren. Zo keken mensen toen tegen de wereld aan.

Het Bijbelse zondvloedverhaal begint op een bekende manier, maar het gaat een heel andere kant op – met regenbogen, eden en verbonden. Een scharniermoment, een onverwachte wending. Dit is niet hoe mensen over de goden spraken. Goden waren die mensen helemaal beu.

Maar dit verhaal gaat over een God die:

    
• een relatie wil,
    
• die redden wil,
    
• die in een verbond wil leven.

Dit verhaal gaat over een nieuw zicht op God. Niet één die mensen wil uitroeien, maar God die in verbinding, in relatie wil staan met mensen.

Dus, ja… Het is een primitief verhaal. Tuurlijk. En het is hartstikke oud. Het laat zien hoe mensen tegen de wereld aankeken en hoe ze alles wat er om hen heen gebeurde verklaarden. Maar als je dit verhaal afdoet als antiek en primitief, dan mis je nou net de moraal van het verhaal toen het voor het eerst verteld werd. Dit verhaal laat ook een adembenemend nieuw beeld van God zien: beter, vriendelijker en vredelievender dan alle andere. Een God wiens bedoelingen met de mensheid niet gewelddadig zijn, maar liefdevol.

Dus ja, het is primitief, maar ook echt progressief.

Het gaat een betere richting op

Nog één gedachte, dit keer over eenhoorns…

‘Hoe kun je nou in die onzin geloven?’, is een opmerking die je vaak hoort als het gaat over bijbelverhalen als deze. Veel van dit cynisme is terug te voeren op de manier waarop deze verhalen vaak verteld zijn. Vaak door goedbedoelende, vrome mensen die probeerden te bewijzen dat er inderdaad twee dieren tegelijkertijd de boot ingingen en

dat die boot inderdaad groot genoeg was, ja…

en

dat God natuurlijk had bedacht waar ze al die olifantenstront moesten laten.

Dat soort dingen dus. In de pogingen om het verhaal serieus te nemen, mist dit hoogdravende literalisme vaak de moraal van het verhaal. En de moraal is dat dit verhaal een enorme sprong vooruit is in het menselijk bewustzijn, een doorbraak in hoe mensen aankeken tegen het goddelijke. Een stap dichterbij een minder gewelddadig begrip van het goddelijke. Plus het beeld van een God die op relatie met die mens is gericht.

Samengevat:

Het Bijbelse zondvloedverhaal:     
• begint het als die andere zondvloedverhalen,
    
• maar gaat het een andere kant op,
    
• een nieuwe kant op,
    
• een betere richting op…