Zij verdient het brood, moet hij het dan bakken?

Woodley deed een bijzondere ontdekking: wat je doet en verdient op je werk, beïnvloedt hoe de rollen in jouw huishouden zijn verdeeld. Daarnaast heeft het ook invloed op de genderrollen in het huishouden: dat je handelt naar wat volgens de normen bij jouw geslacht past.

Woodley geeft een voorbeeld: “Als een vrouw de kostwinnaar is, wordt het geld dat ze binnenbrengt in het huishouden ‘haar geld’ genoemd. Als de man de kostwinnaar is, wordt het inkomen vaak ‘ons geld’ genoemd. Dat komt omdat een man niet te afhankelijk wil zijn van het inkomen van zijn vrouw, terwijl dat andersom heel gangbaar is. Het is goed om ons bewust van te zijn van deze invloeden. Onbewust laten wij ons namelijk aardig leiden door wat wij denken dat bij ons geslacht hoort. Die verdeling in mannelijk en vrouwelijk, zonder dat we altijd kunnen benoemen wat dat precies is, zit heel diepgeworteld in ons bestaan. Als we veel meer durven spreken over hoe de dynamiek in huis is en wie wat op zich neemt, kan er een wereld voor ons opengaan.”

Tegen de normen in

Uit het onderzoek van Woodley blijkt dat hoe meer een vrouw verdient, des te meer ze in het huishouden doet. Woodley richt zich in haar onderzoek voornamelijk op het scenario waarin de vrouw de kostwinnaar is in plaats van de man. Wanneer een vrouw meer werkt dan een man, gaat het koppel tegen de heersende sociale normen in. Dat op zich is al best lastig volgens Woodley. “Er is heel veel invloed van sociale normen. Om daar dan tegenin te gaan, is al een taak op zich. Je moet het altijd uitleggen. Dat kost toch energie, dus dan is het niet gek als je verder de sociale normen wilt volgen en als vrouw meer in het huishouden gaat doen. Maar het is zwaar om keihard te werken en dan thuis op hetzelfde niveau verder te gaan. Zo raakt een mens overbelast. Moet de vrouw zich dan minder inzetten op de arbeidsmarkt? Of gaat ze vol voor haar werk, met het risico dat het thuis minder goed gaat?”

Op social media gaat het ook steeds vaker over de rollen van man en vrouw in het huishouden. Mannen worden er regelmatig van beschuldigd dat ze hun onbekwaamheid in het huishouden inzetten om iets niet te hoeven doen, ook wel weaponized incompetence genoemd. Woodley legt uit dat zo’n fenomeen twee kanten heeft. “Sommige mannen doen hun taken inderdaad opzettelijk verkeerd, zoals een rode broek in de witte was stoppen. De vrouw zal hem dan nooit meer vragen om zo’n was te draaien en de man is van de taak af. Maar veel vrouwen hebben ook een bepaald idee over hoe de huishoudelijke taken precies moeten gebeuren. Daardoor kan het zo zijn dat juist zíj de man buiten spel zetten, wanneer hij het niet doet op de manier die de vrouw van hem verwacht. Dat wordt ook wel gatekeeping genoemd. De vrouw pakt zelf voornamelijk de verantwoordelijkheid voor alles wat er in het huis gebeurt en staat haar man niet toe haar te helpen. Het is belangrijk om deze patronen in je huishouden te herkennen en erover te praten.”

Woodley wil graag aan beide kanten bewustzijn creëren. “Het welzijn van de man is ook belangrijk. Als er weerstand is vanuit de man, bijvoorbeeld om actiever te zijn in het huishouden, moet je niet meteen allemaal negatieve associaties op hem plakken. Ook hij heeft te maken met normen en denkbeelden waar hij tegenaan loopt. Ga dan juist het gesprek aan.”

Traditionele taakverdeling

Kan het ook op een andere manier? Woodley polste het bij stellen waarvan de vrouw het brood op de plank brengt. “Ik vroeg mijn interviewkandidaten wat voor tips ze zouden geven over de verdeling van het huishouden aan stellen waarvan de vrouw voor het eerst meer verdient dan de man. Ze gaven aan dat het vooral belangrijk is om alles bespreekbaar te maken en de taken en dynamiek samen te herorganiseren. Toch doen in de praktijk maar weinig stellen dat. Tijdens de coronacrisis was daar bijvoorbeeld een perfecte kans voor, maar bij veel stellen was er slechts een minimale verschuiving in de taakverdeling. Het meeste kwam alsnog op het bordje van de vrouw terecht en de man ging zich isoleren om zijn werk te kunnen oppakken. Dat laat maar eens zien hoe moeilijk het is om deze zaken aan te pakken.”

Woodley heeft ook concrete voorbeelden van dit fenomeen uit haar gesprekken: “Ik sprak twee stellen apart van elkaar. De eerste vrouw die ik sprak, vertelde mij dat zij geen huishoudelijke taken heeft waar zij plezier aan beleeft. Toch doet zij voornamelijk het werk dat overblijft na de huishoudelijke hulp, want, zo zei ze, ‘iemand moet het doen’. Een tijd later sprak ik haar partner en ik vroeg hem naar de taakverdeling in huis, zoals het schoonmaken van de badkamer of het toilet. ‘Ik ben niet in de wieg gelegd voor dit soort taken’, zei hij. ‘Mijn vrouw is er beter in.’ Is het niet heel frappant dat men ervan uitgaat dat de vrouw beter is in dat soort taken?” vraagt Woodley zich hardop af. “Een andere vrouw vertelde mij dat ze het jammer vond dat ze meer taken naar zich toetrok toen er kinderen kwamen. Zij neemt het zichzelf kwalijk. Best gek toch, dat ze liever boos is op zichzelf in plaats van op haar partner? Het zou wat zijn als ze eens geschud hadden aan de normen waar ze zo aan vasthielden.”

Talk data to me

Voordat Woodley haar onderzoek afrondt, bracht ze een boek uit met het doel om de gesprekken over dit onderwerp te starten. De titel? Talk Data To Me. “Het boek bestaat uit allemaal stellingen met een wetenschappelijk antwoord. Door spelenderwijs met die stellingen aan de slag te gaan, kan je mensen bewegen elkaar beter te leren kennen en achterliggende gedachten herkennen. Juist omdat we allemaal die goede communicatie nastreven, maar dat niet zo makkelijk is om te doen, kan een hulpmiddel heel prettig zijn. De stellingen gaan over uiteenlopende onderwerpen. Sommige kunnen je oren echt rood laten worden, andere zijn heel verhelderend. En dat is echt een verrijking voor je relatie – en voor jezelf.”

Foto Lexter Woodley: Michael Anhalt