'Zeven procent Nederlanders denkt negatief over Joden'

“Meten is weten”, reageert Aron Vrieler, stafmedewerker van CIDI en specialist in het thema antisemitisme als hem gevraagd wordt naar het belang van dit onderzoek. “De afgelopen jaren hebben we een duidelijke toename gezien in het aantal antisemitische incidenten. Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa. Uit een onderzoek uit 2018 naar antisemitische ervaringen van Europese Joden bleek onder andere dat een groot deel van de Nederlandse Joden bewust culturele of religieuze attributen als keppeltjes verbergt of niet draagt. In feite voelen ze zich niet vrij om uit te dragen wie ze zijn. Ons onderzoek was nodig om een betere indicatie te krijgen van wat er precies gaande is op het gebied van (onbewust) antisemitisme in de Nederlandse samenleving.”

Wat vind je van die zeven procent van de respondenten die aangeeft negatief tegenover Joden te staan?
“Dat is veel! Met zaken als racisme zie je mensen zichzelf soms verdedigen door te zeggen dat ze een racistische uiting niet zo bedoelden. Maar de mensen die tot deze zeven procent behoren, geven hun antisemitische attitude openlijk toe. Zorgwekkend! Juist in een tijd waarin het makkelijk is om een ‘megafoon’ te pakken op bijvoorbeeld social media, om zo je zienswijze te verspreiden.”

Wie zijn die zeven procent?
“Mensen met een migratieachtergrond, zowel westers als niet-westers, zijn oververtegenwoordigd in deze groep, net als laagopgeleiden. Op basis van gegevens uit eerdere onderzoeken verwacht ik dat deze groep helaas diverser zal worden en dat de groep ook uit steeds meer hoogopgeleide Nederlanders zal bestaan. Dat maakt het lastiger om antisemitisme de kop in te drukken; je kunt je minder op een specifieke groep richten om anti-Joodse denkbeelden te remmen.”

Wat moet er volgens jullie gebeuren in de samenleving om het tij te keren?
“Antisemitisme wordt niet altijd als zodanig herkend en daarmee te veel getolereerd. Er moet dus meer bewustzijn gecreëerd worden rond dit fenomeen. Wat ons betreft spreken gezagsdragers zich in de toekomst vaker uit tegen dergelijke voorvallen. Ook moeten socialmediaplatforms harder optreden tegen antisemitische posts. En wat ook een rol kan spelen in de strijd tegen anti-Joodse denkbeelden is het onderwijs, waar het thema een voornamere plek kan krijgen.

Wij willen daarnaast als organisatie de Joodse gemeenschap aanmoedigen te laten zien wie ze zijn. Naast de groep ‘haters’ zien we ook veel mensen die onverschillig tegenover het thema staan of er simpelweg niet bekend mee zijn (zo gaf slechts 23,5 procent van de respondenten aan een Joods iemand te kennen, red.). Deze groep gaf in het onderzoek vaak ook aan open te staan voor een kennismaking met de Joodse cultuur. Door Nederland meer kennis te laten maken met het Jodendom, bijvoorbeeld door feestdagen als Chanoeka een meer zichtbare plek te geven in de samenleving, kunnen mensen zelf ontdekken dat er niets ‘vreemds’ is aan de Joodse cultuur. Hopelijk vinden we als maatschappij meer manieren om het Joodse leven zichtbaarder te maken en antisemitisme zo verder af te remmen.”

Tekst: Lukas ten Napel