Zó word je een vrien­de­lij­ker mens

“Als we allemaal vriendelijker zouden zijn voor onszelf, voor anderen en voor de samenleving als geheel, zou de wereld een betere plek zijn”, stelt de Britse psycholoog Claudia Hammond. Ze schreef er een boek over – De kracht van vriendelijkheid – waarin ze aan de hand van talloze wetenschappelijke onderzoeken aantoont wat de kracht van vriendelijkheid is. Wie een vriendelijker mens wordt, zal een gelukkiger mens zijn, stelt ze. Wat is dan een gelukkiger mens? “Iemand die meer levensvervulling ervaart.” Waarbij ze aantekent: “Vriendelijkheid heeft niets te maken met soft of goedgelovig zijn. Het betekent dat je je eerlijk, consistent en betrouwbaar opstelt. Het gaat erom andere mensen te begrijpen, en daarmee het vermogen het beste uit hen te kunnen halen.”

Claudia formuleert in haar boek twintig stappen naar een vriendelijker wereld. Visie koos er zeven uit.

1. Word een vriendelijkheids­spotter

Uit onderzoek blijkt dat vriendelijkheid heel gewoon en wijdverbreid is. Claudia beschrijft dat driekwart van de mensen in dit onderzoek aangaf dat zij vrij vaak of bijna altijd vriendelijk werden bejegend door vrienden of familie. Van de ondervraagden had 59 procent diezelfde dag ervaren dat iemand vriendelijk tegen hen was geweest, en een kwart van hen zei zelfs dat ze zoiets dergelijks in de afgelopen uren hadden meegemaakt.

Met andere woorden: het zou weleens kunnen zijn dat we in ons dagelijks leven meer tolerantie en empathie tegenkomen dan we soms denken. De vraag is alleen: Zien we vriendelijkheid misschien te veel als een bijkomstigheid in ons leven? En zo ja, kunnen we vriendelijkheid wat meer opmerken en koesteren dan we soms doen? Kunnen we het wat meer op waarde schatten en leren liefhebben?

Vriendelijkheidsdagboek
Om meer oog te krijgen voor vriendelijkheid, kun je een vriendelijkheidsdagboek bijhouden. Martin Seligman, grondlegger van de positieve psychologie, heeft aangetoond dat je algemene gelukservaring geleidelijk zal verbeteren als je, voordat je naar bed gaat, drie dingen opschrijft die, hoe klein ook, je gedurende de dag een geluksgevoel hebben gegeven. De reden is niet alleen dat dit je over goede dingen laat nadenken voordat je gaat slapen, maar ook dat het noteren van positieve momenten een gewoonte wordt, zodat je er ook overdag meer op gaat letten. Hoe meer je op vriendelijkheid let, hoe meer je haar opmerkt.

‘Wat lief van je!’
En, er is niets mis met vriendelijkheid prijzen, belonen en vooral ook aanmoedigen. Zowel bij kinderen als bij volwassenen. Zeg eens wat vaker: “Wat lief van je!” Of: “Wat attent van je!” Gewoon omdat het aardig is om vriendelijkheid op te merken en te erkennen.

2. Geniet van het warme gevoel dat vriendelijkheid geeft

Het is goed om te geven, maar ook om te ontvangen. Dat geldt zeker voor vriendelijkheid. Vriendelijkheid ontvangen zorgt ervoor dat we ons gesteund, gekoesterd, gehoord, gewaardeerd en vooral ook verbonden voelen met anderen. Die verbindingen hebben een enorm effect op ons welzijn. Kortom, we vinden het fijn als mensen aardig voor ons zijn.
Andersom gaat het net zo goed op: er zijn aanwijzingen dat we een warm gevoel krijgen als we iets aardigs voor iemand anders doen. Een gloed die zelfs te zien is op hersenscans en die een langdurig effect kan hebben. De sintels gloeien nog een tijdje na. Een vriendelijk mens is dus ook een gelukkig – of in elk geval een gelukkigér – mens.

Beter negen dan drie
Vriendelijk zijn verrijkt ons eigen leven. Onze gezondheid verbetert meetbaar, zowel mentaal als fysiek. Vriendelijk gedrag en behulpzaamheid fungeren als een buffer tegen burn-out en stress, en vergroten ons welzijn.
En, misschien niet zo verrassend: hoe vaker je je vriendelijk gedraagt, hoe beter je je voelt. Bovendien lijkt het er niet werkelijk toe te doen tegen wie je aardig bent of voor welk type vriendelijkheid je kiest. Wat je ook doet, het werkt!

Geen heilige
Doet het feit dat goede daden ons een goed gevoel geven, niet iets af aan de waarde van onze vriendelijkheid tegenover anderen? “Ik zou zelfs nog verder willen gaan”, zegt Claudia, “en willen beweren dat er niet echt zoiets bestaat als zuivere, onbaatzuchtige vriendelijkheid. En ook dat is goed. Vriendelijk zijn hoeft niet te betekenen dat je je altijd als een heilige gedraagt. Het wil eerder zeggen dat je een fatsoenlijk en behulpzaam mens probeert te zijn, waarbij je in sommige gevallen met je handelen zowel iets wint als iets (weg)geeft.”

3. Zorg voor een extra boost door vrijwilligerswerk te doen

Veel studies hebben aangetoond dat vrijwilligerswerk de eigenwaarde en het zelfvertrouwen van mensen vergroot en hun geluk bevordert. Het geeft mensen het gevoel dat ze van betekenis zijn.

4. Wees empathisch - en dat kun je oefenen

Goed nieuws: over het algemeen is het zo dat ons vermogen om vriendelijk te zijn en onze geneigdheid ons vriendelijk te gedragen, toenemen naarmate we ouder worden. Maar om het gevoel van empathie te verdiepen, dat de basis vormt van veel vriendelijkheid, is wel inspanning nodig. Dat kost tijd en vereist nederigheid.

Een manier om empathischer te worden, is door empathie te zien als een vaardigheid die je kunt ontwikkelen, zoals tuinieren of pianospelen. Misschien kun je beginnen met oefenen door vriendelijke gedachten te hebben over anderen.

5. Denk na voordat je een bericht op social media post

Social media zijn soms een beerput van hardvochtigheid en haat. Mensen worden uitgescholden, veroordeeld en krijgen regelmatig de meest gruwelijke verwensingen om de oren. Maar voordat je tot wanhoop vervalt: realiseer je dat de berichten die je tegenkomt op social media vrijwel zeker geen goede weerspiegeling zijn van alle meningen die er bestaan. Online gedragen mensen zich vaak zoals bij het autorijden: in de anonieme bubbel van de auto laten ze hun irritaties over andere automobilisten de vrije loop. Zo voelen ze zich achter hun anonieme toetsenbord een ware held, terwijl ze in feite oordelen, veroordelen, foeteren en schelden.

Maar twee minuten
Goed om te weten: er is bewijs waaruit blijkt dat online berichten waarin morele verontwaardiging wordt geuit meer aandacht krijgen. Ze worden vaker geliket en gedeeld. En daar begint het probleem.
Studie laat bovendien zien hoezeer social media onze stemming kunnen veranderen, zelfs als we er maar twee minuten mee bezig zijn.

Hoe word je zelf een vriendelijker mens op social media? Bedenk voordat je boos reageert op een bericht waar je het absoluut niet mee eens bent, hoe je zou reageren als dat bericht afkomstig zou zijn van je vader of moeder, een vriend of vriendin.

6. Wees vriendelijk voor jezelf

‘Heb uw naaste lief als uzelf.’ Het staat niet voor niets in die volgorde in de tien geboden. Om van een ander te houden moet je eerst van jezelf houden. Claudia omschrijft het als volgt: “Als je je eigen veiligheid en welzijn verwaarloost, kun je te maken krijgen met een burn-out en houd je uiteindelijk minder energie en ruimte over om te zorgen voor anderen. Zelfzorg is het startpunt om voor anderen te kunnen zorgen.”

Saillant detail
Opvallend: mensen die in het dagelijks leven het vriendelijkst zijn voor zichzelf, zien meer vriendelijkheid om zich heen. Ook zeggen zij dat zij meer vriendelijkheid van anderen ontvingen.
Onderzoek suggereert zelfs dat een gezonde hoeveelheid zelfzorg verschil kan maken in de manier waarop we anderen behandelen. Niet uit elk onderzoek blijkt dat aardig zijn voor jezelf ook vriendelijk maakt tegenover anderen. Maar het lijkt erop dat mensen beter in staat zijn aardig te zijn voor anderen als ze beginnen met aardig te zijn voor zichzelf.

Saillant detail: toen volwassenen in vijf Nederlandse steden vragenlijsten invulden over hun gevoel van compassie, bleken vrouwen gemiddeld meer compassie te hebben met anderen dan mannen. Maar dat vertaalde zich niet naar henzelf. Zij bleken zelfs veel harder over zichzelf te oordelen dan mannen.

Tijd maken voor jezelf
Hoe kun je zelfcompassie ontwikkelen? Door meer tijd vrij te maken voor jezelf, zodat je dingen kunt doen die je leuk vindt en je je kunt ontspannen. Vergeet daarbij niet ook aardig te zijn voor jezelf. Als je het belangrijk vindt om aardig te zijn voor andere mensen, bedenk dan dat je zelf ook een mens bent.
Net als zij kun je worstelen met het leven en voel je soms pijn. Door dat te accepteren, toon je er gepaste tederheid mee tegenover jezelf, zoals je zou doen tegenover iemand anders in een vergelijkbare situatie.

7. Wees trouw aan jezelf als je vriendelijk bent

Het is beter vriendelijk te zijn op de manier die bij je past, dan niets te doen. Kies ervoor die vaardigheden in te zetten waarover jij beschikt – dat wat jou goed afgaat en anderen moeilijk vinden. Het goede nieuws? Ieder van ons kan op zijn eigen manier vriendelijk zijn.

N.a.v. ‘De kracht van vriendelijkheid. Hoe je aardiger wordt voor jezelf, anderen en de wereld’, Claudia Hammond, Ten Have, 302 blz., € 22,99.