‘Wil je lucht en leegte zien? Kijk eens om je heen’

‘Mind your step! Mind your step!’ De blikkerige damesstem waarschuwt ons voor de stap van de loopband naar de stilstaande vloer. We lopen door Schiphol, op weg naar ons afscheid. Na een week tent en een week strandhotel vliegt Prediker vandaag terug naar huis. Het is 5.00 uur en het is rustig in de lange hal die van de parkeerplaats naar de vertrekhal leidt.

Een tijd van komen en een tijd van gaan

In de afgelopen weken ben ik me gaan hechten aan deze bijzondere man. Aan zijn vragen, aan zijn krachtige aanwezigheid, aan zijn relativisme, aan de stiltes en de wandelingen. Hij is in niets een Bijbelfiguur zoals ik me had voorgesteld. Hoewel hij zelfverzekerd is, debiteert hij zelden zekerheden. Als hij het over God heeft, doet hij dat voorzichtig. En hij heeft duidelijk geen moeite met genieten van het mooie. Toch heeft Prediker me God laten proeven. In de schoonheid van een mestkever, in het genieten van een moment, in het relativeren van mijn motieven en zorgen en in het hervinden van mijn motivatie.

Nu lopen we hier, op weg naar ons afscheid. En zoals altijd lijkt Prediker volkomen op zijn gemak en kijkt hij rond met zijn open blik. “Er is een tijd van komen en een tijd van gaan,” zeg ik, half grappend Prediker citerend. Prediker knikt en vraagt: “Koffie?” We strijken neer bij een koffiezaak, ik bestel een cappuccino, hij een dubbele espresso. Het voelt alsof ik alles uit dit laatste moment moet halen; nog even heb ik de kans de wijsheid van Prediker live tot me te nemen.

• Lees ook: Waarom deze dominee eindeloos over Job preekt

Duidelijk ontstemd

Op dat moment trilt mijn telefoon. Ik kijk even. Niks bijzonders, een herinnering van mijn agenda (‘Prediker naar het vliegveld brengen’). Zonder nadenken open ik ook mijn WhatsApp (drie appjes in drie vrij zinloze groepsapps). Automatisch klik ik ook even mijn mail aan (een nieuwsbrief van een webwinkel), open de NOS-app (weinig nieuws), scrol even door mijn Twitter-tijdlijn (een grappig filmpje over een basketballende kat) en check dan gedachteloos opnieuw mijn mail (o nee, die had ik al bekeken) en open tot slot de Tour de France-app (vandaag lijkt er een mooie bergetappe aan te komen). Als ik opkijk, zie ik Prediker fronsen boven zijn espresso.

Het is voor het eerst dat ik hem duidelijk ontstemd zie. Ik voel me vreemd ongemakkelijk. Hij kijkt me aan: “In de afgelopen weken was dat apparaatje, nog meer dan ik, je onafscheidelijke metgezel. En wees eens eerlijk, heb je nu iets meegekregen wat echt relevant was? Iets wat meer waard was dan het contact dat wij hebben?"

Lucht en leegte

Ik heb sterk de neiging me te verdedigen, maar Prediker geeft me geen kans: “Wil je lucht en leegte zien? Kijk eens om je heen.” Ik kijk om me heen naar de andere mensen op het terras. Een enkeling slaapt op zijn tafeltje, de meesten zitten op hun telefoon te staren. “Ik zie mensen die denken dat ze verbonden zijn met de wereld, maar de verbinding met hun omgeving kwijt zijn. Mensen die denken kennis tot zich te nemen, maar niets lezen wat beklijft. Mensen die stilte en denken vermijden door zich te verliezen in een voortdurende stroom informatie. Geen kennis, informatie. Wat ik heb gezien onder de Nederlandse zon, is een volk dat denkt dat geïnformeerd zijn hetzelfde is als kennis. Mensen die denken dat op de hoogte zijn hetzelfde is als wijs zijn. Lucht en leegte.”

Ik ben sprakeloos. Zo heb ik Prediker nog niet eerder gezien; de wijze, wat stille man blijkt ook geërgerd te kunnen zijn. En ik voel me betrapt, mompel “excuus” en negeer mijn trillende telefoon.

Alles in één moment

Zoals ik gewend ben geraakt, rekent Prediker af. Samen lopen we richting vertrekhal 3, waar de incheck voor El Al plaatsvindt. We zijn vroeg. “Tijd voor een ontbijt,” zegt hij.

Als we bij een broodjeszaak zitten, gaat hij verder met zijn relaas; dit keer rustig. “Weet je waarom dat gedoe met die telefoons mij zo raakt? Herinner jij je wat ik over tijd heb geschreven?” Dat is voor mij geen moeilijke vraag; ik heb Prediker uitentreuren gelezen de afgelopen maanden en citeer direct: “Voor alles wat gebeurt is er een uur, een tijd voor alles wat er is onder de hemel. Er is een tijd om te baren en een tijd om te sterven.”

Voordat ik verder kan gaan, onderbreekt Prediker me. “Precies. Een tijd voor alles onder de hemel. Wat ik jou heb zien doen, de afgelopen weken, is alles onder de hemel in één moment te willen doen. Je leest het liefst tegelijkertijd je mail, volgt het nieuws, hebt contact met vrienden en familie, kijkt een grappig filmpje én besteedt tijd met mij. Maar zo werkt het niet. Er is een tijd voor alles. Ik wil je uitnodigen daadwerkelijk tijd te nemen. Niet alleen nu met mij, maar ook straks, als ik weg ben. Neem de tijd voor wat je daadwerkelijk wilt, en besteed het daaraan.” Ik knik, slik en bedank Prediker. Zijn woorden zijn raak.

Inchecken

Na het ontbijt gaan we richting de incheckbalie. Lopend door Schiphol, kijkend naar al het leven, alle mensen, alle drukte, heb ik nog een laatste vraag aan Prediker: “Wat is dat trouwens met dat sterven? Daar gaat het nogal vaak over in uw boek. U lijkt ons voortdurend in te willen peperen dat het leven eindig is. Waarom?” Prediker glimlacht weer. “Stel je eens voor dat onze trip geen eindtijd zou hebben; dat je vooraf wist dat die eindeloos zou duren. Wat zou dat voor verschil hebben gemaakt?”

Ik denk even na. “Het zou nogal wat van de urgentie hebben afgehaald, denk ik. Ik zou veel minder intensief tijd met u hebben doorgebracht, want we zouden alle tijd hebben gehad.”
Hij knikt: “Urgentie. Dat is het juiste woord. Ik geloof dat een goed leven, een leven met urgentie is. Een leven in de wetenschap dat het einde komt. Een leven waarin je de tijd die je hebt, echt neemt – met de relativerende gedachte dat het meeste wat je doet lucht en leegte is.”

• Lees ook: Koning David, een minkukel naar Gods hart

Onder de zon

“En de eeuwigheid dan?” vraag ik. “U heeft het over Gods oordeel, maar nooit over hemel of hel.” Prediker kijkt me vermaakt aan. “We trekken nu twee weken met elkaar op, en nog stel je mij deze vraag? Ik kijk naar wat onder de zon is. Daar heb ik mijn handen vol aan.” “Maar wat betekent dat oordeel dan?” Het is even stil. Dan antwoordt hij: “We weten dat God de Schepper is, het begin. We hebben gezien hoe dat diepte en ontspanning brengt in ons leven, toch?” Ik denk terug aan de meikever en knik. “Wat als God niet alleen het begin is, maar ook het doel van ons leven? Als Hij aan het eind staat. Wat betekent dat?”

We zijn bij de plek aangekomen waar we afscheid moeten nemen. Stil staan we tegenover elkaar. Ik probeer zijn vraag te laten bezinken, maar het idee dat dit onze laatste momenten samen zijn, vult mijn gedachten. Prediker merkt het. Hij steekt zijn hand uit. Ik schud die stevig, houd hem even vast en besef: Prediker knuffel je niet. Dan draait mijn reisgenoot zich om en loopt richting de El Al-balie. Ik loop terug. De laatste vraag van Prediker resoneert nog na in mijn gedachten. ‘Mind your step!’ voegt de ijzeren damesstem me toe. Dat zal ik doen.