'Toen onze zoon zijn smartphone kreeg, hebben we hem direct een contract laten tekenen'

Op welke leeftijd mogen de kinderen een telefoon? Het blijft een dilemma voor veel ouders. Maaike van Leeuwen (39) heeft vijf kinderen tussen de vier en dertien jaar, en kiest ervoor om hen op de basisschool nog geen smartphone te geven. “Toen mijn man en ik nog studeerden waren wij al bezig met hoe we het later wilden gaan doen met schermgebruik thuis. In die tijd hadden we nog wel een televisie aansluiting, maar inmiddels niet meer. We kijken met elkaar wel Netflix of NPO start, maar alleen wanneer wij daar bewust voor kiezen.
Ik heb pedagogische wetenschappen gestudeerd. Mijn masterscriptie ging over de pedagogische benadering van het Jeugdjournaal naar haar doelgroep (kinderen in de leeftijd van negen tot twaalf jaar) en  of deze ook is veranderd in 20 jaar tijd.  Pedagogiek en beeldgebruik hebben dus al lange tijd mijn interesse. Als je nadenkt over hoe je je kinderen wilt opvoeden, is de online wereld daar een onderdeel van.

Niet vóór groep acht

Toen de oudste in groep vijf of zes zat veranderde de theorie in praktijk. Best veel kinderen uit zijn klas kregen toen een telefoon, dus wij zijn daar ook over gaan nadenken. Al vrij snel kwamen we tot de conclusie dat wij het niet nodig vonden. We wonen in een klein dorp, dus als hij ons nodig had, kon hij zo naar huis fietsen.

Zelf vond hij het niet leuk, dat snap ik heel goed. Hij zei dat hij de enige in zijn klas zonder smartphone was. Toen we hier met andere ouders over in gesprek gingen bleek hij één van de weinigen te zijn. Als ouder wil je natuurlijk niet dat je kind buiten de boot valt. Ik moet zeggen dat hij zich daar redelijk snel overheen kon zetten. Op die leeftijd gebruiken kinderen hun smartphone vooral om te gamen of filmpjes te kijken, en dat kan eventueel ook op andere schermen. Verder hebben we de kinderen uitgelegd dat er heel veel knappe koppen bezig zijn om jou zo lang mogelijk achter dat scherm te houden. Dat begrijpen ze, al vinden ze het niet leuk.

Ik denk dat het helpt dat we hen op andere gebieden best wel vrijlaten. Met buitenspelen bijvoorbeeld, dat doen kinderen veel minder nu de auto een grotere rol inneemt in de openbare ruimte. Het is voor veel ouders een zoektocht: in hoeverre kan ik mijn kind daarin loslaten? Met een smartphone heb je nog een beetje een gevoel van controle, maar ik vind het ook tricky dat we onze kinderen in deze tijd geen momenten buiten ons gezichtsveld gunnen. Ik denk dat dat heel belangrijk is voor de ontwikkeling, en gun onze kinderen die momenten zonder hun ouders.

Telefooncontract

Uiteindelijk heeft onze zoon een paar maanden voordat hij naar de middelbare school ging een smartphone gekregen. Voor zijn verjaardag, dat wilde hij heel graag. We hebben hem toen direct een contract laten tekenen, om er even officieel bij stil te staan wat dit betekent. Daar staan een paar afspraken in, zoals dat je altijd met ons in gesprek kunt over vervelende dingen die online gebeuren, en dat je kosten buiten de bundel zelf moet betalen. We kijken ook regelmatig in elkaars telefoon naar de schermtijd, en als de balans zoek is, betekent dat voor hen een paar dagen geen telefoon. De kinderen kijken dus ook naar onze schermtijd, daar willen wij als ouders aanspreekbaar op zijn. Soms ben ik bezig op mijn telefoon en moeten ze iets twee of drie keer zeggen voordat ik het hoor. Daar moeten ze me op kunnen aanspreken, want ik vind het belangrijk om in het echt bereikbaar te zijn, dat is belangrijker dan wat er gebeurt op mijn telefoon.

Negatieve kanten van een smartphone

Er zitten niet alleen maar nadelen aan telefoons, zo zorgen ze er bijvoorbeeld voor dat je op een laagdrempelige manier in contact blijft met mensen, ook als ze ver weg wonen. Het is net als met koffie, alcohol, gamen, seks… Er zitten allemaal leuke aspecten aan, maar er is ook risico op verslaving en normvervaging. Dat hebben we bij de smartphone lang niet in kaart durven brengen met elkaar, omdat we er zo blij mee zijn. Het is vechten tegen de bierkaai, maar ik hoop dat we het maatschappelijk debat kunnen aangaan en grenzen gaan stellen, zoals dat bij alcohol, gokreclames en rookvrije pleinen ook gebeurd is. Voor telefoons is dat nog niet gebeurd, terwijl veel mensen er wel in bepaalde mate aan verslaafd  zijn. De telefoon zorgt ook voor negatieve ontwikkelingen, zoals de invloed van social media op het mentale welzijn. Ook bewegen we tegenwoordig minder dan wenselijk is en wordt er meer bijziendheid gesignaleerd in de jongste generaties. Dé remedie tegen zulke zaken is buiten zijn, in de natuur, en in 3d omgaan met leeftijdsgenoten. Dat wil ik bij mijn kinderen graag stimuleren. Als het aan mij ligt, gaan we erop inzetten om de leeftijdsgrens met elkaar omhoog te bewegen. Er zijn kinderen die in groep vijf al telefoons hebben, dat vind ik vroeg.
Als we daar als ouders onderling over in gesprek kunnen, dan kunnen we daar ook samen iets aan doen.

Lees hier een interview met Johanne, die haar kinderen zo jong mogelijk een telefoon geeft: 'Net zoals mijn kinderen hebben leren lopen, moeten ze ook leren omgaan met hun mobieltje’