Wie gelooft dat het goedkomt met de aarde?

Als je tot je laat doordringen hoe het met onze aarde gesteld is, kun je behoorlijk moedeloos worden. De klimaatverandering is te vertragen, maar al niet meer terug te draaien. De oerwouden die gekapt worden voor plantages en weiland, zouden eeuwen nodig hebben om te herstellen. 

We maken de zesde massale uitstervingsgolf mee die de aarde gekend heeft. Dit keer is het niet een meteorietinslag of een ijstijd die het leven voor veel planten en dieren onmogelijk maakt, maar zijn wij het als mensen.
Het klimaat is vaker veranderd. Waar nu Nederland is, is ooit een ijszee geweest en ook ooit een tropische savanne. Maar dit keer gaat de verandering van klimaat echter zo ongelofelijk snel dat veel dieren en planten zich niet kunnen aanpassen, om van alle mensen die hun plekje kwijtraken nog maar te zwijgen. En ondanks het akkoord van Parijs is de CO₂-uitstoot alleen maar gestegen. Wie gelooft nog dat het goedkomt met de aarde? 

Tussen zorgeloosheid en dwingend activisme

Sommige ecologen zien de mens als een schadelijke diersoort die zijn omgeving vernietigt en daardoor ook zijn eigen graf graaft. Een plaag voor de aarde die vanzelf voorbijgaat.
Christenen geloven juist dat het op de een of andere manier goedkomt. Hoe houd je dat vol tegen zoveel ogenschijnlijke bewijzen van het tegendeel? 

Voor velen ligt de hoop in de toekomst. Christus zal terugkomen, het koninkrijk van God breekt aan en de schepping wordt hersteld. Sommigen noemen onze tijd daarom een tussentijd: de tijd tussen de belofte van de Bijbel en de vervulling die ooit zal komen. Daarom maakt de een zich niet al te druk om de bedreiging van het aardse leven zoals we dat nu kennen, want God zal voor uitkomst zorgen. 

Een ander meent juist dat wij de schepping moeten redden en het koninkrijk van God moeten verwezenlijken. Die zorgeloosheid en het dwingend activisme zijn twee uitersten. Tussen niets doen en alles onder controle proberen te krijgen, zitten echter meer mogelijkheden. 

Een weg vinden tussen machteloosheid en almacht

Ten eerste is het de kunst om een weg te vinden tussen machteloosheid en almacht. We zijn als mensen niet de heersers over de aarde. Het woord 'rentmeester' wekt de indruk dat we het vermogen hebben om alles te overzien en onze wil op te leggen. Dat valt in de praktijk tegen. We zijn onderdeel van een groter geheel: de aardse biosfeer, de schepping. Daarbinnen hebben we een verantwoordelijkheid, maar we zijn niet almachtig.

Ten tweede zou het helpen om iets minder lineair te denken. Er is geen rechte lijn van oertijd naar eindtijd. Er is geen tijdslijn van schepping tot herschepping met Jezus ergens in het midden. De Bijbel vertelt verschillende scheppingsverhalen, ontstaan in verschillende tijden en situaties om te laten zien hoe God werkzaam is. Schepping is een voortgaand proces in de Bijbel. Zonder Gods adem/Geest zou alles vervallen tot stof. 

Het geloof in de opstanding is het geloof dat Jezus leeft, dus niet alleen toen en straks, maar ook nu. Als je de tegenwoordige tijd als een tussentijd ziet, misken je dus Gods werkzaamheid nu en Jezus’ aanwezigheid. Alsof de Geest niet waait waar zij wil. 

Meewerken met God

We zien dat het de verkeerde kant opgaat met de aarde en dus met alle bewoners. Waar haal je als christen dan nog hoop vandaan? Niet uit het idee dat wij de ecologische crisis op zullen lossen. Niet door achterover te leunen omdat God wel uitkomst zal brengen. In plaats van voortdurend achterom of vooruit te kijken, zouden we beter ook eens om ons heen kunnen kijken om Gods aanwezigheid te zien in deze verwarrende en warrige werkelijkheid. Wij zijn niet God, maar we kunnen wel meewerken met God. 

Er dienen zich steeds mogelijkheden aan waarop we in kunnen spelen. Al heb je maar een klein tuintje, er kunnen planten groeien. Al heb je niet veel geld, je kunt ook anders op vakantie dan met een goedkope vlucht. Al heb je niet veel maatschappelijke invloed, het maakt wel uit op welke politieke partij je stemt en bij welke bank je spaart. Misschien is er wel een biologische moestuin in de buurt waar je je groenten kunt halen. Misschien is er een energiecollectief waar je aan mee kunt doen. 

We kunnen onze plaats innemen in het grote geheel van Gods schepping, met dankbaarheid en bescheidenheid. 

Groene Theologie, Trees van Montfoort, uitgeverij Skandalon, € 27,50
 

Meer weten? Trees is aanstaande zondagmorgen 26 mei ook te gast in het tv-programma Het Vermoeden om 11.35 uur op NPO 2.