'Wel blaffen, niet bijten: Wilders en de lessen van Bolkestein'

Ze schelen dertig jaar: Frits Bolkestein is van 1933, Geert Wilders van 1963. Toen Wilders in 1990 begon bij de VVD, zwaaide Bolkestein daar de scepter. Naar verluidt konden ze in die tijd goed met elkaar opschieten.

De oudere lezers onder jullie hebben Bolkestein vast nog scherp op het netvlies staan. Hij leidde de VVD van 1990 tot 1998 en beheerste in die jaren het politieke debat met zijn opvattingen over migratie en de multiculturele samenleving. Toen de VVD in 1994 toetrad tot het eerste paarse kabinet, bleef Bolkestein (tot teleurstelling van toenmalig PvdA-premier Kok) in de Tweede Kamer – net als Geert Wilders nu.

Vanuit de Tweede Kamer nam Bolkestein het kabinet waar zijn partij deel van uitmaakte regelmatig onder vuur. Of het nou ging om de mogelijke uitlevering van Desi Bouterse, over de islam of over het randstedelijke karakter van het paarse kabinet: Bolkestein schiep er een sardonisch genoegen in om met enige regelmaat zijn ‘eigen’ ministers op de kast te jagen. Als puntje bij paaltje kwam, bond de VVD-leider altijd weer in: het eerste paars kabinet haalde ‘gewoon’ de eindstreep.

Wilders toonde zich de afgelopen weken een geoefend leerling van Bolkestein. Toen er in de huidige coalitie onrust ontstond over de afspraak om het noodrecht in te zetten om asielproblemen op te lossen, koos Wilders frontaal de aanval. Er kon geen sprake van zijn dat de asielmaatregelen via ‘normale’ wetten ingevoerd zouden worden. Wilders had immers geen “ruggengraat van een banaan”.

In de afgelopen twee weken draaide Wilders bij – wat uitliep op het (vermoedelijke) compromis dat hij deze week sloot. Hij had kennelijk zijn punt gemaakt en gaf NSC zijn zin: er wordt geen gebruik gemaakt van het noodrecht.

Uit de tijd van Bolkestein kan Wilders opmaken dat de kiezer het geen probleem vindt dat je als regeringspartij wel blaft, maar niet bijt: toen Bolkestein begon, had de VVD 22 zetels, toen hij aftrad 38 – eentje meer dan Wilders nu.

Natuurlijk, je biedt tegenstanders brandstof om even flink los te gaan. Maar dat dagbladen als Trouw (‘PVV zwicht op asiel’) en NRC (‘Wilders moest inbinden’) kritisch zijn op de draai van Wilders, laat de PVV-leider koud. Zijn kiezers lezen vaker de Telegraaf. En wat schreef die de dag na de draai? ‘Strenger asielbeleid via andere route’.