‘We willen een gesprek over gender en seksualiteit, dan helpt het niet om met grote woorden te komen’

“Vuur dat nooit dooft is in de eerste instantie geschreven voor orthodoxe en evangelische christenen, die meer willen weten over seksualiteit en relaties”, aldus René Erwich, hoogleraar praktische theologie aan de University of Divinity en Principal van Whitley College, in Melbourne en Almatine Leene, predikant in de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt in Hattem. “Daarnaast is dit boek zeer geschikt voor leidinggevenden in kerk en samenleving. Juist zij zullen iets meer willen lezen over de theologische achtergronden en perspectieven. We hopen dat dit boek hen zal helpen dit te vertalen in allerlei kringen en groepen. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een aantal gespreks- en reflectievragen, die voor verdere verwerking gebruikt kunnen worden.”

Gebrek aan veiligheid

René Erwich ontmoette als predikant regelmatig mensen die vastliepen in vragen rondom geloof en seksualiteit, maar ook in vragen rondom gender en identiteit. “Deze vragen raakten mij”, vertelt hij, “want de kerk leek onvoldoende in staat om daar goed mee om te gaan.” Hij zag vooral veel verlegenheid, maar helaas ook weleens afwijzing en misbruik. “Ik zocht naar een manier om mensen, die problemen ervoeren rondom seksualiteit, op een pastorale manier te helpen en te ondersteunen in de gemeente. Er ontbrak voor deze mensen een bepaalde veiligheid om naar buiten te kunnen treden met hun worstelingen. Ik besloot daarom een boek te schrijven, waarin zij antwoorden konden vinden op de vragen waarmee zij liepen.”

Tijdens zijn zoektocht naar een vrouwelijk theologe om dit boek samen mee te schrijven en hier zodoende beide perspectieven in mee te kunnen nemen, kwam René bij Almatine Leene uit. In haar rol als predikant, docent en voorzitter van Veilige Kerk, vraagt Almatine op verschillende manieren aandacht voor het thema seksualiteit. “In 2016 raakten we voor het eerst met elkaar in gesprek en besloot ik mee te werken aan een boek over dit fascinerende onderwerp”, vertelt Almatine. “Ik vind het heel belangrijk dat leiders in de kerk niet langer schrikken als zij in het pastoraat horen dat iemand bijvoorbeeld interseksueel is. Ook hoop ik dat er minder stellig een oordeel wordt geveld over dit onderwerp, maar dat de complexiteit hiervan beter wordt begrepen.” 

Vuur dat nooit dooft

“Wie vanuit christelijk perspectief iets zinnigs wil zeggen over gender en seksualiteit, doet er goed aan te starten met de relatie tussen de liefde van God voor mensen en de liefde tussen mensen onderling”, is de mening van René en Almatine. “Bij al het fraaie, bij de schoonheid, maar ook bij alle schaduw en gebrokenheid van de menselijke seksualiteit helpt het om je te bezinnen op dat vuur dat nooit dooft. Dat vuur dat zo nauw verwant is aan God zelf. De dialoog over gender en seksualiteit, het zoeken naar verbindingen, maar ook het vinden van theologische taal, zijn pogingen om iets van dat veel grotere mysterie te ontrafelen: de liefde zelf, het vuur van God. Tegelijkertijd is het goed om het mysterie niet volledig weg te rationaliseren”, waarschuwen zij. “Dat is dan ook het uitgangspunt van dit boek.”

Denkruimte

René en Almatine zijn zich ervan bewust dat gesprekken over seksualiteit om denkruimte vragen. “Voor je het weet, wordt er alleen moralistisch over gesproken. Als er al gesprekken worden gevoerd, dan gaan ze in christelijke kring vaak direct over de grenzen en wordt er waarschuwende taal gebezigd. Die gesprekken zijn vaak niet heel verdiepend en veelal beperkt, terwijl er in de afgelopen eeuw ontzettend veel is veranderd en veel nieuwe wetenschappelijke inzichten zijn opgedaan. Dat zorgt voor nieuwe vragen over seksualiteit, en voor nieuwe praktijken en standpunten.”

Ze vinden het belangrijk dat tijdens gesprekken verschillende inzichten aan de orde kunnen komen. “Om die reden hebben we ervoor gekozen om in dit boek de huidige maatschappelijke context te duiden, een historisch overzicht te geven, wetenschappelijke benaderingen te bespreken en theologische inzichten te delen. We hopen met deze verkenning het veel grotere vuur, het verlangen en de passie te verhelderen.” 

De gevoeligheid in standpunten en ervaringen worden in dit boek gerespecteerd, daarom hebben de schrijvers ervoor gekozen geen stellige meningen te delen of met standpunten te komen. “We willen graag het gesprek aangaan en dan helpt het niet om met grote woorden te komen”, vindt Almatine. “We hebben meer een standvlak dan een standpunt proberen te creëren”, vult René aan. “Een standpunt val je van af, een standvlak kun je samen op staan.” 

Het laatste dat René en Almatine willen is de lezer in dit boek de wet voorschrijven. “We noemen dit boek daarom een verkenning en hopen dat er ruimte komt voor gesprek. Natuurlijk hebben we onze eigen normen en waarden en die zullen we ook wel benoemen, maar we maken er geen moreel relaas van. Dat betekent niet dat we zo nu en dan geen uitspraken zullen doen over wat wellicht wenselijk is, maar we willen vooral in kaart brengen en het mogelijk maken iets gemakkelijker door het landschap te navigeren.”

Zij hopen dat dit boek mensen helpt beter om te gaan met de praktijk. “Het is een poging om een thema dat ons allemaal ter harte gaat te verbinden met wetenschap, theologie en geloof. Er gaat veel mis in de praktijken rondom seksualiteit, met jongeren, tussen jongeren en ouderen, in kerken en religieuze groepen, in relaties tussen mensen met welke oriëntatie dan ook. We zijn gewoon mensen onderweg, die houvast vinden bij elkaar en bij God. Het boek is dus vooral een verkenning van essentiële zaken die met seks en theologie te maken hebben en dus ook in die verbinding.”

Uitdaging

“Het is een riskant avontuur dat we zijn aangegaan, maar we vinden dat we de uitdaging niet uit de weg moesten gaan, vanwege het belang dat ons thema heeft voor de samenleving en in het bijzonder voor christelijke gemeenschappen”, aldus René en Almatine. “Voor ons is het hierbij duidelijk dat een zorgvuldige bespreking van gender en seksualiteit ‘omdenken’ noodzakelijk maakt. Dat omdenken leidt ertoe dat we een aantal heel moeilijke thema’s aan de orde moeten stellen en de bereidheid moeten tonen er eerlijk over na te denken, ook als dit ons soms tegen de haren in strijkt.”Tijdens het schrijfproces hebben zij zelf menig ‘verrassing’ beleefd.  “Zo werden we geconfronteerd met een heel andere mogelijke lezing van groepen Bijbelteksten. Ook hebben we meegemaakt dat neurologische inzichten ons eigen denkschema over gender in de war schopten. In dit boek gaan we hier dieper op in, maar geven tegelijkertijd aan dat we niet menen hier het laatste woord over te hebben.”

Meer informatie over het boek vind je hier.