‘We maken onze jongere generatie ziek’

Lut Celie is psychotherapeut in België en begeleidt al meer dan twintig jaar kinderen, jongeren en volwassenen die na ernstige trauma's emotioneel in het nauw raken. Een hele generatie kinderen en jongeren worstelt vandaag de dag met het leven. Lut en haar collega’s zien die negatieve ontwikkelingen al jarenlang. “Kinderen en jongeren ‘ontploffen’ momenteel massaal. In het gezin en op school komt hun problematiek steeds meer aan het licht. Kinderen eten niet meer, doen aan automutilatie. We kunnen er niet meer omheen. De situatie is nu veel erger dan vroeger. We weten allemaal dat de coronapandemie voor onze kinderen en jongeren een lastige tijd was. Maar eigenlijk gaat het al langer slecht met ze. De pandemie heeft deze signalen uitvergroot.” 

Hokjes

Lut maakt zich veel zorgen over de ontwikkelingen die spelen onder de kinderen en jongeren. “We maken in onze prestatiemaatschappij eigenlijk zelf deze jongere generatie ziek. In onze drang om controle te hebben, proberen we zó hard de problemen van de jeugd te begrijpen en op te lossen, dat we ze alleen maar groter maken. De ‘oplossingen’ die wij aanbieden aan de jongeren die met psychische nood te kampen hebben, bestaan uit nóg meer labeltjes plakken, nóg meer diagnoses stellen. Kortom: we stoppen deze kinderen in hokjes.”

Opgekropt

Een ander aspect dat ervoor zorgt dat kinderen en jongeren in de knel komen is volgens Lut het hoge aantal echtscheidingen. “Ik denk dat echtscheiding van ouders een grote rol speelt bij de psychische problematiek van veel jongeren. In Vlaanderen woont nog maar één op de drie jongeren bij allebei de ouders. Die kinderen horen dat hun ouders uit elkaar gaan, moeten na dit nieuws gewoon weer naar school en cognitief blijven presteren.

Want dat is wat wij van ze verwachten. Er wordt altijd gezegd dat jongeren flexibel zijn, maar dat klopt niet als de bodem onder hun voeten wordt weggeslagen. Het is belangrijk dat we ze genoeg ruimte geven om hun emotionele stress bij gebeurtenissen zoals deze te kunnen verwerken. Ik merk dat dat nu nog veel te weinig gebeurt, waardoor kinderen niet goed leren om opgekropte emoties op een goede manier te verwerken. Als resultaat krijgt een kind last van agressie en woedeaanvallen in de klas. En dat is nog maar één stukje van het hele verhaal.” 

Loskomen

Met haar boek Zie mij brengt Lut de zoektocht van kinderen en jongeren naar zichzelf, een veilig thuis en een gezonde samenleving aan het licht. Dit doet ze in samenwerking met schrijfster Marijke Libert en twaalf vakgenoten aan de hand van praktijkvoorbeelden. “Ik wil niet alleen kijken naar de beperkingen die er in onze maatschappij voor de jeugd zijn. Het is heel bevrijdend om gedrag te normaliseren. Laten we ons losmaken van alle etiketten die we zelf hebben geplakt. Ik was ooit aanwezig bij een project op een school. Een jongen van vijftien had een ruit ingebeukt vanuit woede. Dat gedrag kan niet door de beugel en natuurlijk moet zo’n jongen dan straf krijgen. Toen bleek dat er een heel verhaal achter zat. Deze jongen had zich thuis al jaren moeten inhouden en moest bemiddelen tussen zijn ouders. Hij zat vol frustratie. Zo zie je maar dat het heel belangrijk is om je eerst te verdiepen in de oorsprong van het gedrag van een kind, voordat je een label op iemand plakt.

We kunnen niet voorkomen dat onze jongeren en kinderen moeilijke situaties blijven meemaken. Maar het zou fijn zijn als we hen leren om te gaan met hun eigen pijn. We zijn heel oplossingsgericht opgeleid, maar ik denk dat het goed is als jongeren en kinderen de ruimte krijgen om zelf te kunnen uitzoeken waar hun verdriet vandaan komt. Dan worden de kinderen draagkrachtiger en ook minder afhankelijk van alle goedbedoelde adviezen van volwassenen, die ze regelmatig alleen maar verder van huis brengen.” 

Zie mij - Jongeren op zoek naar zichzelf, een veilig thuis en een gezonde samenleving, Lut Celie, Lannoo, 190 blz, €21,99

• Beluister het gesprek met Lut Celie in het radioprogramma 'Dit is de dag'