Wat rust kan doen in tijden van polarisatie en storm

De levenslessen uit het boek ‘De kracht van rust’ zijn actueler dan ooit. Op veel plekken is het chaos, roepen mensen door of tegen elkaar. Diep vanbinnen voelen we denk ik allemaal wel dat dit nu niet echt zoden aan de dijk zet. Hoe verbinden we ons met elkaar als we verschillend denken? Hoe leren we geweldloos communiceren in een tijd van dreiging? En: waar gaan we heen met elkaar? Dit zijn vijf lessen die ik leerde en verwerkte in mijn boek.

Les 1: Pauzes verdienen zichzelf terug

Wanneer je angst ervaart, reageer je vooral vanuit je korte brein. Er is actie vereist, want jij bent in gevaar. Je blik vernauwt zich als vanzelf en je vlucht, vecht of trekt je terug.
Adem in, adem uit.
Rust is juist in tijden van gevaar broodnodig. Op de politieacademie leren ze niet voor niets het belang van een goede ademhaling in tijden van crisis – je hebt vanuit een rustige houding meer overzicht en kunt betere beslissingen nemen. Zodat je kunt verbinden in plaats van verdelen. In rusttijd zijn de hersendelen waarmee je compassie kunt ervaren ook actiever. Neem dus wat meer afstand wanneer je je onder druk voelt staan en zet de goede hersendelen in werking.

We leven al lange tijd in een maatschappij waar meer, meer, meer het devies is. Zo snel mogelijk de hoogste berg beklimmen en met zo min mogelijk moeite. In ‘De kracht van rust’ vertelt bergbeklimmer Katja Staartjes dat dat niet werkt. Het is juist belangrijk om te investeren in je team waarmee je de berg beklimt en om goede pauzes te nemen. Elk team is zo sterk als de zwakste schakel en je ondersteunt elkaar. Wantrouwen is funest in een team – de kans dat je de top dan bereikt is nihil. Een goede pauze zorgt ervoor dat je adem tot rust komt en je lichaam zich herstelt, zodat je niet slechts op dopamine leeft of de berg beklimt.

Les 2: Beoordeel de dag naar wat je zaait, in plaats van wat je oogst

Het geeft rust wanneer je de dag beoordeelt naar wat je zaait. Wees niet alleen gefocust op het resultaat dat je zo snel mogelijk wilt behalen, maar kijk goed naar je middelen waarmee je dat doet. Wat zaai je? Wil je vrede en saamhorigheid oogsten, houd dan het zaad van wantrouwen in je zak.

Wees er ook bewust van wat een ander bij jou zaait en hoe jij daarmee omgaat.

Afgelopen week werd er heel wat wantrouwend verstikkend zaad bij mij op de akker gestrooid. Ik was eerlijk gezegd verbijsterd dat mensen van wie ik dat totaal niet had verwacht dat op mijn akker strooiden en ik bleef er stil naar kijken. In plaats van dat ik dit wantrouwende zaad direct van mijn akker verwijderde, liet ik het liggen. Wat bleek: de volgende dag was het al een grote plant. Ik was zo boos over die plant, dat ik me afvroeg wie er nog te vertrouwen was. De hele mensheid was ook niet meer te vertrouwen, want ik zag dat iedereen met dit zaad aan het gooien was. Het zaad bleek zich snel te verspreiden en droeg sneller vrucht dan welke plant op mijn akker dan ook. Ik rukte de plant uit en gooide hem achter mij neer en zo kreeg iemand anders last van mijn wantrouwen en boosheid.

Die ander reageerde daar heel primair op. Deze persoon begon te huilen en vroeg zich af wat hij met dit lelijke zaad aan moest. 'Ik wil dit zaad niet,' zei deze persoon. 'Ik kan dit niet verdragen.' Mijn ogen werden geopend en ik besefte dat ik werk aan de winkel heb. Ik mag de dag beoordelen naar wat ik zaai, maar ook naar wat ik wied. Het is mijn taak om mijn grond schoon te houden en verstikkend zaad direct te verwijderen, zodat het mijn eigen akker niet verpest en ik het op mijn beurt weer doorgeef aan anderen. Dus ging ik op mijn knieën. In mijn hand had ik de schoffel van genade en ik ben de hele dag bezig geweest. Onder mijn nagels zitten rouwranden, maar het was een goede dag.

Les 3: Ontdek de behoefte (van een ander)

Ieder mens maakt eigen afwegingen en beslissingen. Daarbij hebben we verschillende behoeften. Waar de een meer behoefte heeft aan veiligheid, orde en harmonie, heeft de ander behoefte aan autonomie en vrijheid. Behoeften hoef je niet tegenover elkaar uit te spelen.

Liefhebben is ontdekken waar de behoefte van de ander ligt en daarin tegemoet komen. Daarbij zijn er heel veel verschillende wegen mogelijk. Zelf heb ik een vriendengroep waar ten tijde van corona verschillende behoeften spelen. Voelt iemand zich onveilig? Dan gaat de ander iets verderop zitten. Heeft de ander meer behoefte aan vrijheid? Dan kijken we samen hoe we dat kunnen inkleuren. Dit is oefenen in liefhebben. Wanneer je communiceert, doe dit dan met een verzoek in plaats van met een eis. Op een verzoek mag altijd een ‘nee’ komen. Als die vrijheid er is, zul je zien dat mensen sneller geneigd zijn om toch te willen helpen, omdat aan de basisbehoefte van vrijheid voldaan is. Luisteren naar elkaar behoeften en op je eigen grond blijven, geeft rust.

Les 4: Durf onaf te zijn

Alleen samen krijgen we corona onder controle – dat is een leuke uitspraak voor een beleidsmaker, maar in de gevoelens en emoties van veel mensen voldoet deze uitspraak totaal niet. Want wat is controle? Hadden we ooit controle met elkaar? Gaat het leven over controle, of over liefhebben? Heel veel mensen hebben het leven al heel lang niet meer onder controle en worden bedolven onder de regels van de controledictatuur. Je moet aan alle regels voldoen, wil je bestaansrecht hebben. Denk aan de gedupeerden van de toeslagenaffaire, aan de vluchtelingen die al jarenlang wachten op een status, aan zorgmedewerkers die ten onder gaan aan de formulieren die ze moeten invullen. Alles dichttimmeren is niet mogelijk zonder dat er klappen vallen. Kunnen we het nog aan dat het soms onaf is en schuurt in het leven? Mogen we leren en ontdekken en daarbij genade schenken en ontvangen? Die ruimte schept rust.

Les 5: Vrijheid zit vanbinnen

Nelson Mandela oefende tijdens zijn jarenlange gevangenschap op Robbeneiland aan een prachtige rustles: hij nam zelf de verantwoordelijkheid voor zijn eigen vrijheid. Hij moest elke ochtend hard werken van zijn bewakers, maar deed daarnaast ook nog zijn eigen oefeningen, zoals rennen op de plaats en push-ups. Daarin hield hij zijn eigen ritme aan; hij voelde zich daardoor meer dan een gevangene en hij leerde de discipline waar hij later nog veel aan zou hebben. Ook verdiepte hij zich in de beweegredenen van degenen die hem gevangenzetten, en wist daardoor later verzoening op gang te brengen. Hij zaaide vrijheid van binnen en oogstte uiteindelijk vrede.  

Zit je in een storm? Jesaja 30:15 uit de Bijbel geeft een prachtig medicijn: In rust en inkeer ligt jullie redding, in geduld en vertrouwen ligt jullie kracht.

Alleen samen leren we rusten!

De kracht van rust

Meer weten? In Mirjams boek De kracht van rust vind je 8 tegendraadse lessen voor werk en het goede leven. Het boek werd verkozen tot beste spirituele boek van 2021. Lees of bekijk er hier meer over.