Wat Mozes, Louis van Gaal en Abraham Lincoln met elkaar gemeen hebben

Of we over leiderschap iets kunnen leren van bondscoach Louis van Gaal? De vraag die een redacteur van het Financieele Dagblad mij stelde, zette me aan het denken. Als groot voorstander van dienend leiderschap, legde ik vervolgens de succesvolle coach langs mijn leiderschapsmeetlat. En warempel: de toch wat eigenaardige Van Gaal haalt wat mij betreft een dikke voldoende.

Niet dat ik hem niet – net als iedere leidinggevende trouwens – een jaarlijkse APK bij een psycholoog aanraad, maar qua dienend leiderschap doet hij het, zover ik langs de zijlijn kan beoordelen, goed. Hij heeft én een duidelijke visie én heeft oprecht oog voor zijn spelers (medewerkers) om hen te helpen de gestelde doelen te bereiken.

Het is eenzaam aan de top, zegt men wel. Flauwekul, vond ik lange tijd. Je hoeft het immers allemaal niet alleen te doen. Sterker nog: je zou wel gek zijn! Want wie denk jij als leidinggevende wel dat je bent te suggereren dat jij alleen de wijsheid in pacht hebt. Toch kom ik – de jaren maken wijzer – hier iets van terug. Want hoe goed je als leidinggevende ook je best doet je te omringen met anderen en naar hun ideeën te vragen, uiteindelijk ben jij toch degene die de beslissingen moet nemen. En jíj wordt beoordeeld op de vraag of de uitwerking van je ideeën naar wens is. Als Oranje verzaakt, krijgt Van Gaal ervan langs. Zijn assistenten – wie zijn dat eigenlijk? – niet.

Specialisten & vijanden

Nog even Van Gaal. In het boek LvG: de trainer en de totale mens horen we hem in een lezing aan een groep ondernemers het volgende zeggen: ‘Ik heb natuurlijk niet de wijsheid in pacht. Ik luister naar specialisten. Luistert u ook naar uw werknemers? Want zij zijn de specialisten. Die helpen om uw product te verzorgen.’
In andere woorden: al is het misschien eenzaam aan de top, blijf altijd anderen om advies vragen. Altijd! Al blijft het de taak van de eindverantwoordelijke uiteindelijk de knopen door te hakken. Van Gaal: ‘Ik volg bijna altijd het advies van mijn specialisten op. Maar, ik beslis.’

Een stap verder ging de Amerikaanse president Abraham Lincoln. In haar boek Team of Rivals (dat de Pulitzer-Prize won), beschrijft Doris Kearns Goodwin, hoe de grootste president die de Verenigde Staten ooit kende, in de meest zware tijden die het land ooit doorstond, een kabinet om zich heen verzamelde met zijn rivalen uit de burgeroorlog. Jaknikkers hield hij op afstand. Van zijn oude vijanden bleef hij advies vragen voor zijn te nemen beslissingen. Held!

Niet alleen

Nog een andere held die Van Gaal voorging, was Mozes. Een achternaam heb ik niet. Maar goed, door zijn uitzonderlijke leiderschap heeft hij die ook niet nodig, want we lezen duizenden jaren later nog over hem. Wie kent hem immers niet.
Natuurlijk maakte Mozes zijn fouten (waar we in latere blogs ongetwijfeld nog op terugkomen), maar wat kunnen we veel van de leider van het volk Israël leren.
In de strijd tegen de Amalekieten, een ander volk in het Midden-Oosten, koos hij er bewust voor om niet alleen aan de top te staan, maar zich te omringen door anderen die hem konden bijstaan, hem letterlijk ondersteunden. Zo hielden zijn broer Aaron en Chur letterlijk Mozes’ zegende handen in de lucht.

Bijzonder verhaal natuurlijk dat dit de strijd in de vallei bepaalde, maar goed, daar zijn er in de Bijbel wel meer van. Waar het nu om gaat, is dat Mozes het niet alleen wilde doen.

Zo lezen we elders ook dat hij regelmatig advies zocht van zijn schoonvader Jethro. Het was Jethro die Mozes adviseerde om niet alles zelf op te willen lossen, maar om een team om hem heen te verzamelen dat hem zou ondersteunen. ‘Je mat jezelf te veel af en ook van de mensen die bij je komen, vraag je te veel. Dit is een veel te zware taak voor je, je kunt dit niet alleen doen,’ aldus Jethro tegen Mozes.
Van Gaal lijkt te hebben meegeluisterd.

Foto boven: Louis van Gaal tijdens de WK-kwalificatie wedstrijd tussen Nederland en Gibraltar in Feyenoord Stadion de Kuip op 11 oktober 2021 in Rotterdam. ANP/MAURICE VAN STEEN