Wat motiveert jonge mensen om naar de kerk te gaan?

Secularisatie is al een paar decennia een gevleugelde term. Er wordt veel onderzoek naar gedaan en talloze kerken ondervinden het aan den lijve: ledenaantallen lopen terug. Met name de millennials, de generatie die geboren is tussen 1980 en 1995, verlaten in groten getale de kerk, als we de cijfers en de verhalen mogen geloven. De coronapandemie doorbrak bovendien de laatste vaste patronen van kerkgang die er waren, en stelde mensen voor de keuze: pak ik het weer op of niet?

Toch zijn er ook mensen die blijven, en die na corona betrokken kerkganger zijn. In aanloop naar een nieuwe podcast-serie van Heilige Huisjes startte de EO in samenwerking met de CHE en de Theologische Universiteit Utrecht een onderzoek: wie zijn die blijvers, die zich ook nog eens met hart en ziel inzetten voor de kerk waarbij ze betrokken zijn? Wat motiveert hen? Oftewel: waarvoor komen ze op zondagmorgen hun bed uit?

Een paar opmerkelijke conclusies.

Regelmatig naar de kerk

Een ruime meerderheid (67%) gaat wekelijks naar de kerk. Slechts 4 procent bezoekt één keer per maand een kerk.

Geloven kan niet zonder de gemeenschap

Een forse meerderheid (84%) ervaart dat zijn of haar geloof wordt versterkt in de ontmoeting met andere kerkgangers. Iets minder dan de helft (46%) zegt de kerk nodig te hebben om te blijven geloven.

Rustpunt in de week

Ruim de helft (66%) geeft aan dat de kerkdienst helpt de hectiek van de week achter zich te laten. Meerdere keren wordt de kerk genoemd als rustpunt in de week. Een stevige preek maakt voor eenzelfde percentage de kerkdienst de moeite waard.

Over de vraag of de kerk moet oproepen tot een andere levensstijl zijn de reacties gematigd. Iets meer dan de helft (56%) vindt van wel, 16 procent vindt van niet en 27 procent is neutraal.

Minder missionair

Opvallend is dat missionaire bevlogenheid en betrokkenheid op de buurt bij millennials minder hoog in het vaandel staan. Ruim de helft (56%) vindt het niet zo belangrijk of zijn kerk betrokken is op de buurt.
Wytske Brouwer, data-analist bij de EO, licht toe: “Deze groep vindt het op zich wel belangrijk dat de kerk betrokken is op de buurt, maar ziet het niet als prioriteit. Ze hebben genoeg aan zichzelf. De kerk is voor hen een plek van ontmoeting en gemeenschap en de kerkdienst zelf vinden ze belangrijk voor de verdieping en beleving van hun geloof. Dat zijn voor hen de belangrijkste redenen om bij hun kerk betrokken te zijn. De kerk moet er vooral voor hén zijn.”

Al vindt een grote meerderheid (76%) het wel belangrijk dat in zijn of haar kerk niet-christenen het evangelie horen en ervaren.

Diversiteit in de kerk

Bijna alle respondenten (96%) vindt het belangrijk dat er in hun kerk jongeren zijn. Ook de aanwezigheid van ouderen wordt hoog gewaardeerd (84%).

Over kerkverlaters zijn de respondenten wat minder uitgesproken. Op de stelling ‘Ik heb geen oordeel over kerkverlaters’ reageert iets meer dan een derde (35%) met ‘eens’, tegenover 20 procent die het daarmee oneens is. Bijna de helft (45%) reageert met ‘neutraal’.

Op de vraag of de respondent in contact blijft met iemand die de kerk verlaat, reageert een nipte meerderheid (51%) met ‘ja’, minder dan 10 procent (9%) met ‘nee’ en veertig procent met ‘neutraal’.

Kerk in coronatijd

Corona zien de respondenten als een soort ijkpunt in hun leven dat hen het belang van kerkelijke betrokkenheid (opnieuw) deed inzien en hen tot hernieuwde toewijding aan de kerk bracht.

Een ruime meerderheid (69%) besefte in coronatijd opnieuw dat zijn of haar kerk belangrijk voor hem of haar was. Voor een kleiner deel (29%) gold zelfs dat ze het zonder wekelijks kerkbezoek lastig vonden om geloven vol te houden.

Conclusies

• Het valt op dat kerkelijke betrokkenheid bij millennials vooral een sociale betekenis heeft. Niet alleen typeren ze hun kerk als een gemeenschap, een plek van ontmoeting en onderlinge ondersteuning, maar het is ook de belangrijkste reden waarom ze zelf bij een kerk betrokken zijn. Ze hebben van huis uit meegekregen of ontdekt dat de praktijk van geloven niet zonder een gelovige gemeenschap kan.
De kerk is voor millennials vooral een geloofsgemeenschap, waarin het gezamenlijke leven helpt om hun persoonlijk geloof te delen en te voeden.

• Een groot deel van de deelnemende millennials geeft aan dat de kerkelijke samenkomst een belangrijke bron is voor de verdieping van hun geloof. Daar gebeurt iets wat buiten het verloop van de (werk)week staat. Meermaals klinkt hier het begrip ‘rustpunt’ in de week.

• Deelnemers willen niet oordelen over hen die niet langer gelovig besluiten te zijn of van lieverlee de kerk hebben verlaten. Wel geven ze aan de keuze van afhakers lastig te vinden. Hier worden herhaaldelijk de woorden ‘jammer’ en ‘verdrietig’ gebruikt.

• Is de kerk optioneel geworden? In een wereld waarin alles bestelbaar, kiesbaar en verkrijgbaar is, zou je denken van wel. In de consumentenmaatschappij waarin millennials opgroeien, is betrokkenheid verre van vanzelfsprekend, en kerkgang evenmin. Ook externe verplichting en sociale druk die voorgaande generaties bij de kerk hielden, spelen nu een minder belangrijke rol. Desondanks is er een groep actief bij de kerk betrokken.

Wytske licht toe: “De kerk is voor deze groep een soort vluchtheuvel in hun hectische leven. Ze vinden een groep met wie ze hun geloof samen kunnen beleven en op wie ze kunnen steunen ook als hun geloof wat op de tocht staat. Deze gemeenschap is voor hen van levensbelang voor hun geloofsleven.”