Wat is Jom Kippoer?

Na een voorbereidingstijd van tien dagen vieren joden Jom Kippoer (ook wel Jom Kipoer). De Hebreeuwse naam is Jom haKippoeriem, wat ‘Dag van de verzoeningen’ betekent. 

Oorsprong in de tempel

In Leviticus 16 staat de opdracht van God om Grote Verzoendag te vieren. Op deze dag moest de hogepriester een verzoenoffer brengen, eerst voor hemzelf en daarna voor het hele volk Israël. Alleen op deze dag mocht de hogepriester binnenkomen in het heilige der heiligen, een speciale ruimte in de tempel waar God was en de Ark stond. Op de Ark moest de hogepriester offerbloed sprenkelen. 

Betekenis zondebok

Daarna nam de hogepriester twee geitenbokjes. Het lot werd geworpen op deze bokjes. Eén bokje werd geofferd voor de zonden van het volk. De tweede bok was de zondebok: hierop legde de hogepriester alle zonden van het volk. Daarna werd de zondebok de woestijn in gestuurd. Nadat de zondebok de woestijn in was gestuurd, kleedde de hogepriester zich om. Als hij dan in zijn hogepriesterlijke kleding de tempel uitkwam om een brandoffer te brengen en het volk te zegenen, was de vergeving van de zonden van het volk een feit. 

Vergeving

Jom Kippoer draait om de vergeving van God. Om vergeving van God te krijgen voor fouten die je hebt gemaakt ten opzichte van anderen, is het belangrijk vóór Jom Kippoer vergeving te vragen aan de mensen die je hebt pijn gedaan. Daarom zijn er voor Jom Kippoer tien dagen van inkeer. Om spijt te betuigen aan God voor wat je ten aanzien van Hem fout hebt gedaan, is er een speciale dienst op de avond voor Jom Kippoer. Dit heet het Kol Nidré (‘Alle Geloften’). 

• Lees ook: Vergeven, hoe doe je dat?

Een dag van vasten en zegen

Tegenwoordig is Grote Verzoendag een vastendag die ingeluid wordt met de priesterlijke zegen die ouders aan hun kinderen geven: ‘Moge God jou zegenen en jou behouden. Moge God Zijn aangezicht over jou laten schijnen en je genadig zijn. Moge God Zijn blik op jou gericht houden en je vrede schenken.’

In de dienst op Jom Kippoer wordt ter bemoediging gelezen uit het boek Jona. Als God zelfs goed was voor het heidense Ninevé, zal Hij ook vergevingsgezind zijn voor Zijn volk als het spijt heeft van zijn fouten. 

Rituelen van Jom Kippoer

Als het laatste gebed op Grote Verzoendag is uitgesproken, barst de vreugde los. Joden dansen in de synagoge en op straat, omdat ze zeker weten dat God genadig is. 

Aan het einde van de dag wordt er op de sjofar (ramshoorn) geblazen. Joden zeggen dan tegen elkaar: ‘Volgend jaar in Jeruzalem.’ Daarmee wijzen ze vooruit naar de komst van de Messias. Daarna eten mensen samen, nadat ze eerst de hele dag hebben gevast. Traditioneel worden er viskoekjes en haring-bietensalade gegeten. De volgende dag beginnen de voorbereidingen voor het Loofhuttenfeest.

Er wordt op Grote Verzoendag veel witte kleding gedragen als teken van zuiverheid en onschuld. Ook de synagoge is met witte stof versierd. Op Jom Kippoer dragen joden geen gouden sieraden. Die zouden namelijk kunnen verwijzen naar het gouden kalf dat het volk Israël ooit maakte als afgod in de woestijn.

Jom Kippoeroorlog

In 1973 maakten het Egyptische en Syrische leger gebruik van deze feestdag om Israël te overvallen. Ze probeerden het land binnen te vallen om de door Israël bezette gebieden te heroveren. Egypte wilde de Sinaï-regio terug en Syrië de Golanhoogten. Die dag waren veel Israëlische soldaten met verlof. Maar doordat die militairen thuis zaten, waren ze snel oproepbaar. Na drie weken won Israël de oorlog. Desondanks voelde het als een nederlaag, omdat Israël niet langer onkwetsbaar bleek te zijn.

Tekst: Aliene Boele
Beeld: Shutterstock