Wat als er niets te danken is?

We beginnen hier in huis elke maaltijd met een dankmoment. We wilden onze kinderen meenemen in de meest basale handeling van christendom en onze gasten daar ook in kunnen uitnodigen – en dat werd danken. Er hoefden geen ogen gesloten of handen gevouwen, we geven elkaar de hand rondom de tafel en iedereen noemt op waar hij of zij dankbaar voor is. We leren de kinderen en onszelf die dank te beginnen met ‘Lieve God, of goede God, dank je wel voor …’ en dan volgt er een opsomming.

Lange opsomming

De kinderen zijn hier nog veel beter in dan wij. Ze noemen alle vriendjes met wie ze gespeeld hebben, een uitje dat ze gehad hebben, de mensen aan tafel of ze danken alvast voor een leuk moment dat gaat komen. In onze woongroep met wie we ’s woensdags samen eten is het dankrondje nu ook vaste prik en een buurvrouw zei laatst dat ze tegenwoordig woensdag overdag er dus eigenlijk al mee bezig is. Want je bent dankbaar voor duizend dingen, maar kom er maar eens op dat moment op. Na het een aantal keer te hebben gedaan, gaat het vanzelf, maar die eerste keren is het soms zomaar even zoeken. En dus, zei ze, ben ik eigenlijk overdag al bezig met de dankbaarheid. Ook geen straf.

Bijna gewelddadig

Maar wat als er niets te danken is, vraag ik me af vanochtend. Hoe groter de dank, hoe groter het contrast ook kan zijn, toch? Met je eigen leven. Ik lees vanochtend zo’n fantastische dankpsalm en het voelt bijna gewelddadig. Als dit de dank is, waar is dan de ruimte voor de pijn?

Hier moet je natuurlijk eigenlijk niet moeilijk over doen en het met grote teugen inademen, omhelzen, je koesteren in de glans van de dankbaarheid. Het is zo mooi. En toch. Er is deze winter wel weer regen gevallen, maar dat gaat waarschijnlijk de zomer niet voortduren. Droogte, nieuwe stikstofregels, ga er maar aan staan als boer die wil oogsten. Wat als je deze psalm zingt, leest, declameert en de regen dan niet valt? Is God dan boos? Is God de schuld als hij de regen weerhoudt, want dat moet wel de implicatie zijn van zo’n dankbaarheid over het feit dat God de regen stuurt?

Eindeloze kuddes vleeskoeien

Ik zie het even voor me. Hoe de Eeuwige mij meeneemt aan de hand als ik foeter en klaag dat hij regen had moeten sturen. Hoe hij me langs de fabrieken stuurt die grote wolken troep uitbraken, langs de eindeloze kuddes vleeskoeien die verhakt worden tot hamburgers voor mensen die al veel te veel te eten hebben, hoe zeeschepen massa’s en massa’s vis met megalomane snelheid uit de zee trekken om verwerkt te worden en in uitpuilende supermarkten gedumpt in plastic bakjes – tegen zulke schepen valt niet op te paren.

• Reinier van den Berg: 'Samen kunnen we een leefbare aarde creëren'

  Reinier van den Berg: 'Samen kunnen we een leefbare aarde creëren'

De gebakken peren

Zou de Eeuwige me zeggen dat hij wel wil? Met z’n regen? Dat de instellingen klopten, dat er heus droogte en niet-droogte was, maar dat de mens weer van de boom van het zelf-willen-weten-wat-goed-en-kwaad is heeft gegeten en nu met de gebakken peren zit. En wat dan? Ik kan het hoofd buigen en boete doen. Eventueel, namens de mensheid dan, hè? En mijn eigen aandeel daarin. En dan wordt het volgens de oude teksten de mens subiet vergeven. Wat verder niets verandert aan de zaak, want het is nog steeds te droog. Of te nat.

Goedheid als regen

Misschien verandert het dit: dat ik in een wereld waarin er zoveel uit evenwicht geraakt is – vandaag de dag onomstotelijk door toedoen van de mens – dat ik in die wereld dankbaar ben voor elk moment dat er wel goedheid als regen uit de hemel neerdaalt. Dat er wel zorg is voor de ander, wel werk voor herstel en genezing en wel een weigering om te participeren in overconsumptie en uitbuiting van de wereld en elkaar.

Toch terug bij de dank dan. Niet meer naïef, wel dankbaar.

Dit blog verscheen op 9 juni 2022 op Lazarus en als aflevering van de podcast PopUpGedachte van Rikko. Ook na het stoppen van Lazarus gaat Rikko door met zijn dagelijkse podcast. Abonneer je via deze link.