'Was het echt zo erg met jouw kerkelijke jeugd?'

Het eerlijke antwoord laat ik in het midden, maar feit is wel dat ik er theater van maak, in mijn geval cabaret, en dat betekent: overdrijven tot het grappig wordt. Dus ik schets een verbale cartoon, een karikatuur. Ik las daar iets moois over in het boekje 'Een kleine filosofie van de humor' van Yves Bossart: “Goede satire moet het hebben van de overdrijving, van vertekening (...) je moet iets zodanig vervormen tot het herkenbaar wordt. Alleen overdrijving opent onze ogen voor de essentie van de dingen.”

Een fraaie paradox! Je moet de werkelijkheid geweld aandoen, misvormen, om je punt herkenbaar en duidelijk te maken. Zo werkt dat dus. Zoals een goede cartoon in een krant: je herkent meteen door de overdreven uiterlijke kenmerken om wie het gaat (Trump met oranje lok, Wilders met witte kuif, Rutte met eeuwige lach). En daarmee wordt het punt nog helderder gemaakt.

Daarom hoor ik even zo vaak na mijn optreden: “Het was een feest van herkenning, we hebben dezelfde jeugd gehad!” Dat is feitelijk onjuist, maar het blijkt maar weer dat veel mensen zich herkennen in misvormde werkelijkheid, in een karikatuur. En dan even lachen om de herkenning en om de absurde dubbelheid van de ander en van jezelf. Om je ‘ambiguïteitstolerantie’ (mooi galgjewoord) te oefenen, aldus Bossart.

Mooie gedachte toch? In mijn eindejaarsmijmering kwam ik erachter dat ik mijn tiende jaar als columnist heb volgemaakt. Terugkijkend op mijn ‘stukjes’ is dat wat ik probeer te doen: karikaturen schetsen van losgeslagen evangelicalen, van iets te vrome refo’s en ook van mijn eigen geestelijke getob. En dan flink overdrijven: om te lachen én iets glashelder te maken.

Mijn goede voornemen is, zolang Visie me er niet uit trapt, om vrolijk door te gaan met het schrijven van karikatuurtjes. In de hoop jou een glimlach te ontlokken omdat je iets van die karikatuur verdacht vindt lijken op jouw werkelijkheid.

Een overdreven 2024 gewenst!