Waarom samen kerstfilms kijken goed is voor je kind (en jezelf)

In hoeverre kunnen bepaalde kinderfilms bijdragen aan de emotionele ontwikkeling van kinderen?

“Om dat volledig te begrijpen, is meer onderzoek nodig,” vertelt Rebecca. “Wat we al wel weten is dat het zien van personages die anderen helpen heel inspirerend kan zijn. Ook kunnen kinderen sociaal intelligenter worden door verhalen: dit gebeurt meestal wanneer er wat in het verhaal gebeurt wat een kind aan het nadenken zet. Waarbij het kind nieuwe inzichten opdoet. Niet alle kinderfilms doen dat natuurlijk. Bij volwassenen zijn het vaak prijswinnende films of films met goede recensies die tot zulke inzichten kunnen leiden.

Verhalen met morele kwesties helpen daarbij. Films waarin personages liefdevol of behulpzaam zijn, of verhalen over mensen met een heel ander leven dan jij bijvoorbeeld, kunnen nieuwe perspectieven bieden. Zulke 'inzichtsmomenten' zitten misschien wel in meer films dan we denken.

Filmtip om te kijken met je kind tijdens Kerst: Coco

Zo was ik tijdens ons onderzoek meerdere keren geraakt over wat de kinderen die we interviewden zeiden. Tijdens een interview zei een 9-jarig meisje na het zien van de animatiefilm Inside Out: ‘De hoofdpersoon geeft nooit op. Dat inspireert mij om in het echte leven ook niet op te geven.’ Het idee van doorzettingsvermogen zit in veel verhalen, omdat veel films de structuur volgen van de 'Reis van de Held': een personage wil iets, begint aan een avontuur, komt obstakels tegen, moet doorzetten, en uiteindelijk komt het goed. Dat is een prachtig uitgangspunt om met kinderen over te praten.

In Inside Out is er een scène waarin een personage zich opoffert. Het is een verdrietig, maar ook mooi moment omdat hij dit doet om een ander te helpen. Toen ik samen met een ander meisje van 11 jaar deze scene zat terug te kijken, zei ze dat ze kippenvel kreeg. Het raakte haar dat hij dit deed om een ander te helpen. Het was ontroerend om te zien hoe diep kinderen geraakt kunnen worden en hoe wijs ze zijn.”

Wie is Rebecca de Leeuw?

Dr. Rebecca de Leeuw is universitair docent Communicatie & Media, Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit. Zij onderzoekt hoe verhalen in de media betekenisvol kunnen zijn en ons kunnen inspireren. Ze is met name gefascineerd door de vraag hoe verhalen, zoals die in Disney-Pixar films, kunnen bijdragen aan de emotionele groei van kinderen en adolescenten. Fotocredits: Rens Plaschek.

Rebecca ontdekte in haar onderzoek dat films ook kunnen bijdragen aan het versneld leren van kinderen. “Wat we tijdens ons onderzoek hebben ontdekt is dat kinderen door zich in te leven in de hoofdpersoon dezelfde inzichten kunnen opdoen als het personage, dus zonder die ervaring zelf mee te maken. Het verschilt natuurlijk per kind: sommige kinderen leren nieuwe inzichten, terwijl anderen vooral bevestiging vinden van wat ze al weten of het gewoon leuk vinden om naar de film te kijken.”

Wat is de kracht van (kerst)films?
“Kerstfilms zijn vaak echte feelgood-films en hoef je niet te kijken om iets heel groots te leren, maar om gezellig samen te zijn en ontroerd te raken. Een film met een happy end verbindt ons met elkaar. We kijken soms een beetje neer op feelgood-films, alsof media die goed voor je ontwikkeling is altijd beter zou zijn. Dat vind ik onterecht. Ontspannen en genieten van een voorspelbaar verhaal heeft ook waarde. Uit studies blijkt dat films waarin liefde centraal staat ervoor kunnen zorgen dat je na het kijken behoefte hebt om te knuffelen met je dierbare of extra lief wilt zijn voor je familie. Ook kan het kijken van feelgood-films ervoor zorgen dat je even tot rust komt.

Een interessant onderzoek van Fredrickson en haar collega’s laat zien hoe films ons mogelijk kunnen beïnvloeden. In het onderzoek keken deelnemers eerst een filmpje dat angst opriep. Daarna werden ze verdeeld in vier groepen. Twee groepen kregen een positief filmpje te zien: één over een schattige puppy en één met mooie natuurbeelden. De derde groep zag een verdrietig filmpje, en de vierde kreeg helemaal niets te zien. Wat bleek? De groep die niets te zien kreeg, herstelde op een normaal tempo van de angstige film. Maar bij de groep die een verdrietig filmpje zag, duurde het herstel juist langer. De positieve filmpjes zorgden daarentegen voor een sneller herstel. Het kijken naar iets moois of liefs helpt je om sneller weer in balans te komen.

Kijktip voor het hele gezin tijdens Kerst: Hawkeye

Dus als je hard hebt gewerkt en je hebt eindelijk vrij, dan kan zo’n feelgood-kerstfilm helpen om te relaxen en te herstellen. Lekker knuffelen onder een dekentje, lichtjes aan, en iedereen weer opladen. Dat is toch hartstikke mooi en verbindend tijdens Kerst?”

Heb jij tips voor ouders voor hoe je na het kijken van een film erover kunt doorpraten met je kind?

“Het mooiste is als kinderen zelf tot inzichten komen. Daarvoor kun je het beste open vragen stellen, zoals: ‘Wat denk je dat […] voelde? Waarom deed […] dat? Waardoor veranderde die van gedachten?’ Zulke vragen helpen kinderen om verbanden te leggen, en dat vinden ze vaak heel leuk. Een vraag die wij vaak stellen na een film is: ‘Was er een stukje waar je nog over moest nadenken?’ Dit geeft je een idee van wat je kind nog niet helemaal begreep of wat hem of haar bezig houdt. Ook leuk is om te vragen: ‘Welk stukje vond jij het mooiste?’ Want dan krijg je een beeld van wat jouw kind zo kan waarderen. Dat kan heel verrassend zijn.

Rond de leeftijd van zeven à acht jaar begrijpen kinderen steeds beter gemengde emoties. Ze leren dat iets verdrietigs ook een mooie kant kan hebben. Misschien voelt je kind dat mooie randje nog niet helemaal, dat is prima. Het is leuk om te ontdekken hoe kinderen dit ontwikkelen en beleven.”

Kerstfilms voor alle leeftijden

Nog een laatste tip: Netwerk Filmeducatie maakte deze lijst met 22 kijktips voor kerstfilms voor kinderen in verschillende leeftijden.