Waarom is God niet oneindig grappig?

Geen religie heeft het over de grappigheid van God, terwijl wij mensen humor hoog aanslaan. Bovendien is lachen gezond. Alle andere menselijke eigenschappen die we waarderen, heeft God ook en dan oneindig groot: God is goed, wijs, vriendelijk. Waarom is God niet oneindig grappig? Dat God deze eigenschap mist, maakt Hem weinig geloofwaardig.

• Lees ook: ‘Een verdeeld christendom maakt God ongeloofwaardig’

Het is maar moeilijk te ontkennen dat er rondom God een zware en serieuze sfeer hangt. Het gaat over ernstige dingen: over leven en dood, over zonde en schuld, over hemel en hel, vrijspraak en oordeel. Daar valt weinig te lachen. De Bijbel bevestigt dit beeld: Sara lachte toen God haar voorzei dat zij op hoge leeftijd een kind zou krijgen, en God neemt haar die lach kwalijk. En inderdaad: de christelijke geloofsleer heeft het over Gods almacht, Zijn alwetendheid en Zijn goedheid, maar niet over Zijn grappigheid. God is ernst.

Serieuze boel

En dat zien we dan ook terug in veel kerken: het is een serieuze boel. Tijdens het kindermoment kan er wel een lachje af, maar daarna gaan de gezichten weer in de plooi. Plechtig is het in beide gevallen. En zelfs als men lachend valt in de Geest, zoals bij sommige pinksterkerken, eronder ligt een diepe ernst en geestelijke strijd. Nee, God is geen lachebek en Zijn mensen zijn dat ook niet.

Het boeiende is nu dat als je kijkt naar definities van humor, ernst daar vaak een rol bij speelt. Humor en ernst horen bij elkaar, zij zoeken elkaar op. De momenten dat wij als familie bij elkaar zaten na het overlijden van mijn oma, lieten dat goed zien. Tranen. Ontzetting. Gemis. Maar onherroepelijk dan ook de ontlading. Lachen over herinneringen aan oma. Maar ook milde spot over haar mindere kanten. “Humor is de achter de grap verstopte ernst,” schrijft de filosoof Schopenhauer. Daarom ook zijn de grappen over God en kerk nergens zo rauw als onder theologiestudenten. Het is de andere zijde van de ernst van hun studie.

Bol van de ironie

De Bijbel geeft ook alle reden om met meer gevoel voor humor en ironie te worden gelezen. Want God bestraft Sara dan wel, maar hoe heet haar zoon? Isaak, hij die lacht. “God maakt dat ik kan lachen,” roept Sara (Genesis 21:6). Als dat geen ironie is. Haar lach van ongeloof wordt een lach van vreugde. Denk ook aan het boek Jona. Dat boek staat bol van de ironie. De profeet van God is de enige in het boek die echt ongehoorzaam is. De ‘heidenen’ in de boot zijn vroom en bidden, Jona slaapt. De hele stad Nineve bekeert zich in een oogwenk, Gods profeet zit onbekeerlijk te vloeken onder zijn boom. Theoloog Okke Jager schrijft dat de hele Bijbel een boek vol ironie is. De wegen waarlangs God Zijn plan uitvoert om de mensheid te redden, zijn als een kind dat kralen rijgt. “Hij hangt de eeuwigheid hier en daar zomaar aan een spinnenweb,” schrijft Jager treffend. En is juist het kruis daarvan niet het hoogtepunt? God in een kribbe. De levende God aan het kruis. De zondeloze de doodstraf. Het hart van Gods reddingsplan is vol van ironie.

Maar het is meer dan een leuk woordspelletje. Als christen heb je alle reden voor een lach en een grap. Want God keert alles ten goede. Dat alles aan een zijden draadje hangt, daarom kunnen we lachen, omdat we geloven dat God het in Zijn hand houdt en tot iets moois brengt. Gods ironische glimlach is geen spotlach, maar oprechte vreugde. Vreugde omdat er reden is tot hoop. Zelfs in ziekte en dood. Zelfs bij langdurig lijden. God geeft reden tot een gelukzalige ironie. Een glimlach van hoop.

• Lees ook: Is de natuur een bewijs dat God bestaat?

Gods volgelingen mogen dan in humor niet uitblinken, God is wel degelijk grappig. ‘Die in de hemel troont lacht, de Heer spot met hen’ (Psalm 2:4). Niet flauw, kwetsend of oppervlakkig. Maar wel vol zuivere ironie en milde spot. Hij is er de schepper van. Hij is de grond voor een lach tot in het diepst van je ziel.

Beeld: Shutterstock