Waarom is er nog altijd seksisme in de kerk?

In 2020 kreeg Almatine als eerste vrouw een beroeping tot predikant in haar kerk: de Gereformeerde kerk Vrijgemaakt. Voor veel mensen in haar kerk is dat nieuw en onwennig. En dat krijgt ze ook te horen. Hiervoor werkte ze jarenlang als predikant in Zuid-Afrika. Als predikant heeft ze verschillende vormen van seksisme meegemaakt én onderzocht. Hoe gaat zij daarmee om? En hoe kan het anders?

Langgekoesterde droom

Werken in haar eigen kerk als predikant is een langgekoesterde droom van Almatine. ‘Als klein meisje speelde ik al domineetje.’ Toen wist ze nog niet dat voorgaan in haar eigen kerk voor haar als meisje helemaal geen optie was. Het werd gezien als niet Bijbels en ze stelde er toen geen vragen over.

Op haar 16e voelde ze zich onverwachts toch geroepen om predikant te worden en besloot theologie te gaan studeren. Het bleef een vraag wat ze met die studie zou kunnen doen, aangezien dominee worden niet mocht, maar waarom mocht het eigenlijk niet? Daarover begon ze vragen stellen, waar ze geen echte antwoorden op kreeg. ‘Ik dacht: als mensen daar geen goede inhoudelijke argumenten voor hebben, klopt het dan wel?’

Aan die vraag wijdde ze haar promotieonderzoek en daarin ontdekte ze hoe positief en gelijkwaardig er in de Bijbel gesproken wordt over positie van mannen en vrouwen. ‘Ik ontdekte allerlei vrouwen die leidinggevende posities hebben in de Bijbel.’ 

Seksisme in de kerk

Voordat Almatine de kans kreeg om in Nederland aan de slag te gaan, werkt ze in Zuid-Afrika als predikant. Daar heeft ze veel seksisme ervaren. Mensen moesten erg wennen aan een vrouw als predikant en ze werd daardoor niet gelijk behandeld. ‘Het gaat ook vaak over bijzaken, zoals je stem, je uiterlijk of wat je aan hebt. Terwijl ik het graag over de inhoud wil hebben. Dat vind ik wel eens frustrerend. Dan heb ik net een inhoudelijke boodschap verteld en dan zou het zo fijn zijn als daarop gereageerd wordt.’ 

In de Protestantse Kerk Nederland zijn al aardig wat vrouwelijke voorgangers. Uit onderzoek blijkt dat 9 op de 10 van deze vrouwen te maken krijgt met seksisme in allerlei vormen. Dat is nog altijd een probleem.

Ook Almatine heeft meegemaakt dat ze zich fysiek niet veilig voelde. ‘Toen ik student was, in Afrika, was er een oudere emeritus predikant die mij vastpakte en meegelokte naar een afgezonderde plek. Daar heeft hij mij aangerand. Hij zei: ‘We hebben zulke goede gesprekken, ik wilde kijken of er ook een seksuele klik is.’ Dat is dus iemand die veel ouder is, predikant is en denkt dat hij dat even kan testen. Dat geeft wel aan hoe diepgeworteld het seksisme is in hoe er naar vrouwen wordt gekeken.’ Die gebeurtenis heeft groot effect op hoe ze zelf daarna met andere mensen omgaat. Ook voelt ze zich geroepen om zich uit te spreken. ‘Dit moet stoppen. Dit mag niet.’ 

Het seksisme is iets wat Almatine blijft raken. ‘Het raakt je wezen, wie je bent. Mensen zeggen soms tegen mij: ik vind het helemaal niet goed dat jij predikant bent als vrouw, maar vat dat vooral niet persoonlijk op. Maar ik vat dat wel persoonlijk op, want het ís persoonlijk. Je kunt dat niet scheiden. Ik ben vrouw, dat kan ik niet veranderen en dat moet ook niet iets zijn wat mij tegenhoudt.’

Wat kunnen we doen om deze situatie te verbeteren? Almatine: ‘Het is belangrijk dat we naar elkaars verhalen gaan luisteren. En vragen: wie ben je eigenlijk? En niet meteen de ander als bedreiging zien -ookal is diegene anders- maar juist als iemand die je nodig hebt. Samen zijn we één, want we zijn allemaal mens. Durf dat wat anders is te zien als verrijking van je eigen leven.’