Waarom Carla haar mailbox opschoonde en zich afmeldde voor alle reclamemails

Ik probeer me al een tijdje te wapenen tegen de overvloed aan reclame. Al jarenlang hebben we een ‘ja/nee’-sticker op de deur en we zijn geregistreerd in het ‘bel-me-niet’ register, maar online reclames lijken wel een veelkoppig monster dat nauwelijks te verslaan is. Als kind van deze tijd bestel ik ook wel eens producten online en prompt ontvang ik – soms zelfs dagelijks – reclamemails. Nieuwsgierig als ik ben, open ik ze toch even. Je weet maar nooit… ik wil natuurlijk niet die ene mooie aanbieding missen. En voor ik het weet, klik ik door en neem ik weer een kijkje op de website. Precies de bedoeling.

Verscheurd door begeerten

Verleiding. Hebzucht. Kerkvader Augustinus, die leefde rond het jaar 400 na Chr., kan er over meepraten. In zijn Belijdenissen beschrijft hij zijn eigen jeugd, de tijd vóór zijn bekering, als ‘een tijd vol verdorvenheid’. Volgens Augustinus wordt het leven van mensen verscheurd door begeerten. Denk bijvoorbeeld aan het verlangen naar macht, waarbij we onszelf verrijken in plaats van delen met mensen die het minder hebben dan wij. Of aan zelfverheerlijking, de verheerlijking van het menselijke lichaam ten koste van de ziel. Of aan ‘curiositas’ (nieuwsgierigheid), waarbij we vaak meer belangstelling hebben voor andere zaken dan voor de Bijbel.

Het is een bekende Bijbeltekst die Augustinus hierbij aanhaalt:

‘Want alles wat in de wereld is –
zelfzuchtige begeerte, afgunstige inhaligheid, pronkzucht –
dat alles komt niet uit de Vader voort
maar uit de wereld.’ (1 Joh. 2:16).

Ik shop, dus ik ben

In de tijd van de Bijbel was er nog geen overvloed aan reclame, sale-aanbiedingen of Black Friday, maar kennelijk waren mensen toen niet heel anders dan nu. We vallen gemakkelijk voor verleidingen, voor begeerten. Gemiddeld hebben we 173 kledingstukken in de kast, het aantal auto’s in ons land groeide in mijn leven van 3,5 naar 8,8 miljoen en een doorsnee huishouden heeft zo’n 100 elektrische apparaten. Ik shop, dus ik ben. Augustinus is verrassend actueel als hij stelt dat we scheppers van onszelf willen zijn.

De gevolgen zien we in de wereld om ons heen: uitputting van de aarde, milieuvervuiling en afvalbergen, klimaatverandering en moderne slavernij. Elke avond lees ik een paar bladzijden in Laudato Si’, de groene encycliek van Paus Franciscus, en hij is bijzonder scherp over onze schadelijke consumptiegewoonten:

‘Als iemand van buitenaf naar de mensheid zou kijken,
 zou hij zich verbazen over een dergelijk gedrag,
dat soms suïcidaal lijkt.’

Grote woorden, waar ik ook wel van schrik, maar die volgens mij de kern raken. We zorgen niet goed voor Gods schepping, ons gemeenschappelijk huis. Dat bedreigt het leven op deze aarde en uiteindelijk ook onszelf.

Druk met dagelijkse beslommeringen

Mensen zijn geschapen als beeld van God, maar het is Jezus zelf die ons juist kleine schepselen als voorbeeld geeft: de vogels in de lucht en de bloemen van het veld (Mat. 6:26-30). ‘Kijk naar de vogels in de lucht: ze zaaien niet en oogsten niet en vullen geen voorraadschuren.’ ‘En wat maken jullie je zorgen over kleding. Kijk eens naar de lelies, kijk hoe ze groeien in het veld.’ Het is God die voorziet. Nu wij. Wat kunnen we druk zijn met de dagelijkse boodschappen, of met de laatste mode. En natuurlijk is het nodig dat iemand de boodschappen doet en soms is het ook erg leuk om voor dat ene bijzondere moment een nieuwe outfit aan te schaffen. Maar dat is niet waar het leven om draait.

Het is zo gemakkelijk om m’n leven te laten vullen met dagelijkse beslommeringen. Het is verleidelijk om toe te geven aan verlangens, aan hebzucht. Maar ik geloof ook dat God mij hierin wil helpen en dat ik elke dag weer kan vragen om meer gerichtheid op God, mijn naaste en de mooie aarde die we gekregen hebben om voor te zorgen.

Dus heb ik niet alleen een sticker op de brievenbus, maar heb ik ook m’n digitale brievenbus afgeschermd en me afgemeld voor alle mailinglijsten met reclames. Eerlijk is eerlijk, een paar – culturele – nieuwsbrieven ontvang ik nog wel. Eigenlijk koop ik al een hele tijd nauwelijks nog spullen en dat bevalt me goed. Het spaart een heleboel tijd en geld uit en geeft me de ruimte om aandacht te geven aan wat werkelijk van waarde is.

Schilderij boven: fragment uit een schilderij van Philippe de Champaigne uit het Los Angeles County Museum of Art.