‘Velen overleven het niet zonder hulp’

Alleen met tien zwaarbewapende militairen kon Arjan in Somalië de straat opgaan. En langer dan een paar uur ergens blijven om projecten te filmen? Onmogelijk. “Dan wordt het risico op een aanslag of een kidnapping te groot. Somalië wordt al meer dan dertig jaar verscheurd door gewapende conflicten en is buitengewoon instabiel. Vandaar dat heel veel mensen naar plekken vluchten die in ieder geval nog énigszins veilig zijn.”

Naast onveiligheid worstelt Somalië ook met ernstige voedseltekorten.

“Klopt. Er is al jarenlang veel te weinig regen gevallen, als gevolg van klimaatverandering. Veel vee is al dood. En vanwege hardnekkige droogte kunnen boeren vrijwel niets verbouwen. Hongersnood is voor miljoenen Somaliërs een reële dreiging. Dat is de andere reden waarom velen naar plekken trekken waar in ieder geval nog enige hulp wordt geboden.”

Een hobbelende ezelkar

“We hebben bijvoorbeeld een gigantisch vluchtelingenkamp in Dolo bezocht. Daar kwam een gezin aanlopen, op en naast een hobbelende ezelkar. Een vader, een moeder, zes kinderen en een opa. Een pan om te koken, de kleren die ze droegen – meer hadden ze niet bij zich. Die vader heette Ali, een rijzige, graatmagere man. Hij vertelde me dat ze achttien dagen hadden gelopen om hier te komen.”

Waarom zijn ze gevlucht?

“In de maand ervoor kwamen solda- ten van Al-Shabaab op zijn landje. Jongens van 15 of 16 jaar, en tot de tanden bewapend. ‘Geef ons 100 dollar, of we nemen volgende week je 11-jarige zoontje mee als we terugkomen’, dreigden ze. Toen heeft hij zijn boeltje gepakt en is halsoverkop gevlucht. En zo heeft iedereen zijn of haar verhaal.”

Vrijwel niets te eten

“Elk vluchtelingenkamp dat we bezochten, is overvol”, vertelt Arjan. “En er is gebrek aan vrijwel alles: voedsel, water, gezondheidszorg, sanitaire voorzieningen, elektriciteit. Mensen gaan er nét niet dood van de honger. Dus het is heel dubbel. Ze zijn blij dat ze op een relatief veilige plek zijn; veiligheid is de eerste levensbehoefte. Maar als je goed naar deze vluchtelingen kijkt en doorvraagt, zie je dat honger hét grote probleem is. Mensen hebben vrijwel niets te eten.”

Hoe zien de kampen eruit?

“Stel je een kale, snoeihete vlakte voor waarop duizenden hutjes staan: een paar kromgebogen takken, met daarover wat stukken plastic of doek, als beschutting. Verder is er vrijwel niets. Dus mensen lijden honger, en proberen alleen maar te overleven. En allerlei ziekten tieren er welig, zoals diarree, malaria en cholera. Veel ellende zou met medicijnen te voorkomen zijn. Maar die ontbreken.”

Hoe gaat het daar met de kinderen?

“Veel baby’s en jonge kinderen zijn ondervoed en hebben daardoor een duidelijke achterstand in hun ontwikkeling. De medewerkers van World Vision doen wat ze kunnen om de meest kwetsbare kinderen te redden. We hebben een mobiele kliniek bezocht, ergens aan de overkant van een rivier. Daar kwamen moeders, om hun baby’s te laten wegen. Ik heb met eigen ogen gezien dat veel van die pasgeborenen zwaar ondervoed zijn. Het enige wat ze kunnen krijgen om aan te sterken, is een soort vloeibare pindakaas: plumpy nut. Zelf hebben deze jonge vrouwen te weinig voedsel om de borstvoeding goed op gang te houden.”

Van de 17,5 miljoen Somaliërs hebben er volgens deskundigen maar liefst 6 miljoen dringend voedsel nodig.

Arjan zucht. “Dat zou heel goed kunnen. Het lastige is dat wij, vanwege de veiligheid, maar een beperkt aantal gebieden konden bezoeken. Wat er buiten die plekken gebeurt in dit enorme land... Wie zal het zeggen?”

Waarom koos EO Metterdaad juist voor dit project als kerstcampagne?

“Omdat we met dit project lichtpuntjes kunnen brengen in de dikke duisternis daar. Ik bezocht het vluchtelingenkamp Kabassa, waar World Vision tweehonderd straatarme gezinnen een stukje grond geeft waarop zij wat voedsel kunnen verbouwen, om te overleven: uien, koriander, zoete aardappels, of meloenen. Vlak bij de Juba-rivier, waar het grootste deel van het jaar water is. Dan zie je dat zij, met een beetje hulp, weer energie en hoop krijgen. Met dit project bieden we echt hoop aan mensen die alles hebben verloren.”

Zie je een link met het kerstevangelie?

“Ook Jozef en Maria zochten een veilige plek. Net als Ali en zijn gezin, die achttien dagen lang – opgejaagd door Al-Shabaab – moesten lopen om neer te strijken in een vluchtelingenkamp. Met hulp van wat buren kon hij een hutje van takken maken, waaronder zijn kinderen nu ’s avonds kunnen slapen.” Na een korte stilte: “Ik heb diep respect voor de medewerkers van onze projectpartner World Vison. In Gods naam doen ze, ondanks de gevaren die in Somalië altijd op de loer liggen, alles wat ze kunnen om mensen te helpen overleven. Voor al die mannen, vrouwen en kinderen daar is dat een wereld van verschil. Kerst, een feest van hoop en verwachting, laat wat mij betreft zien dat ieder mens van waarde is. God ziet Ali en zijn gezin net zo goed als Hij jou en mij ziet. Mensen die super kwetsbaar zijn, bieden we een helpende hand. Want voor God telt élk leven, of je nu in het rijke Westen woont of in Somalië.”

Wil jij bijdragen aan voldoende voeding, medische zorg, schone sanitaire voorzieningen én meer veiligheid binnen en rondom vluchtelingenkampen in dit land?