Trinity-frontman Elbert Smelt: 'Op reis met God leer je nieuwe dingen'

De tuin achter zijn woonhuis in Hattem lijkt wel gekanteld, legt Elbert – frontman van de band Trinity – lachend uit. Hij doelt op de muurplanten en een grote pergola. “Toen we hier kwamen, lag het vol stenen, dus we zijn vooral klimplanten gaan poten. Nu kun je hier heerlijk in de schaduw zitten onder clematis, blauweregen en passiebloemen.”

Derde kindje

We besluiten dat te doen, nadat de koffie is gezet met behulp van een door Elbert geboetseerd filter, en nadat we een nieuwe tuinbank uit de doos hebben gehaald en op zijn plaats gezet. “Decadent hè, een nieuwe bank? We kopen meestal spullen bij de kringloop. Maar de oude bank heeft een goede bestemming gevonden bij onze Eritrese buddy’s.”

Elbert en zijn vrouw Linda verwachten eind juli hun derde kindje. Een broertje of zusje voor Roan (6) en Evita (4). “Kom, dan laat ik even zien waar de baby gaat slapen. Het is in een soort kast, vroeger was het de douche.” Elbert rent de trap in het jarenvijftighuis op en trekt een deur open. In een ruimte van nog geen twee vierkante meter staan een bedje en commode. “Dit bedje heb ik op maat gemaakt uit een kringloopbed. En hier tegen de muur komt nog een plank, zodat je de tegeltjes niet ziet.”

‘Ik vind het lastig om te falen’

Roan en Evita slapen bij elkaar, zodat er een logeerkamer overblijft. Want het is voor zendingskinderen zoals Linda en Elbert vanzelfsprekend dat je een logeerkamer hebt.

Je wordt voor de derde keer vader. Kijk je ernaar uit of vind je het spannend?
“Ik kijk er enorm naar uit. Toen we na de eerste twee weer een baby hoopten te krijgen, kreeg Linda ineens drie miskramen. Op een gegeven moment denk je dan: wat heeft dit nu te betekenen? We besloten er even tussenuit te gaan, te rouwen en er wijn over te drinken. Pas toen hebben we het ook aan onze omgeving – zelfs aan onze ouders – verteld.”

Waarom toen pas?
“Ik vind het lastig om tegen een muur op te lopen. Dat iets niet kan, kan ik niet verkroppen. Ik moest dus leren dat niet alles wat je hebt vanzelfsprekend of maakbaar is. Ik moest mijn aanvallende houding – die ik normaal heb bij dingen die niet lukken – loslaten.”

Touren met Trinity

Vraag je je op zo’n moment af: wat doet God ons aan?
“Nee, van zo’n godsbeeld heb ik allang afscheid genomen. Hoewel, die gedachte komt wel op vanuit je innerlijke heiden. Heb ik iets verkeerds gedaan? Maar ik leerde vooral dat falen oké is en dat je het maar beter kunt delen. En je peilt wat lijden is. In dat alles laat God zich dan wel ergens zien.”

Ben je de vader die je wilt zijn?
“Sinds onze reis naar Indonesië, zo’n 2,5 jaar geleden, ben ik dat veel meer. Die reis was cru-ci-aal. Echt. Voor die tijd kon ik niet ophouden met werken. Ik zat streberig achter mijn laptop en had het niet door als mijn zoon me drie keer riep om met hem te komen spelen.

Achteraf gezien zat ik tegen een burn-out aan. Ik tourde met Trinity, was begonnen met het EO-kinderprogramma Topdoks en ik was voor de tweede keer vader geworden. Een burn-out is trouwens echt iets van deze tijd en van mijn generatie. Toen we na drie maanden terugkwamen uit Indonesië, bleek dat verschillende mensen in mijn omgeving er eentje hadden opgelopen.”

‘Leren door lijden’

Als hij niet weggegaan was met zijn gezin, zou het Elbert ook overkomen zijn, meent hij. En hij stelt dat je een burn-out krijgt om iets te leren. “Ik luister graag preken van Richard Rohr, een franciscaanse broeder uit Amerika. Hij heeft het over iets wat we in onze samenleving maar voor ons uit duwen, namelijk dat je alleen door lijden en door een werkelijke ontmoeting met de ander kunt leren en groeien. Maar wij nemen vaak geen tijd voor de ander. Dat is jammer. We moeten op pad gaan, mensen spreken!”

Enneagram

“Weet je wat echt gaaf is?” gaat de Trinity-frontman in één adem door: “Richard Rohrs boek over het enneagram – een oud model dat priesters in de vroege kerk gebruikten in het pastoraat. Het enneagram deelt mensen in negen types in: de intermediair (de tussenpersoon), de hervormer, de helper, de presteerder (dat ben ik), de individualist of de romanticus, de denker, de loyalist, de levensgenieter en de baas of beschermer.

Tijdens de eerste maand in Indonesië heb ik dit boek verslonden, en sindsdien verkondig ik het overal. Het confronteerde me ontzettend met wie ik ben en wat mijn drijfveren zijn. Ik wil dingen bereiken. Mijn grootste angst is niet van waarde te zijn. Een halve leugen mag voor het goede doel, ik roep eerst dingen voordat ik erover nadenk, maar ik stap ook over mijn eigen gevoel heen om iets te bereiken. Dat laatste is hét recept voor een burn-out trouwens. Zo liep ik dus enorm tegen de lamp.”

‘Alles voor het Koninkrijk’

“Ik leerde mijn gevoel serieus te nemen,” vervolgt hij terwijl hij gaat verzitten op de tuinbank. “In het nest waarin ik opgegroeid ben, gold de ander altijd als belangrijker dan jezelf. En alles moest in dienst staan van het Koninkrijk. Mijn ouders zien dat nu trouwens ook anders hoor.”

Wat gebeurde er verder nog met je in Indonesië?
“Na een maand vakantie vieren op Bali, vertrokken we voor een maand naar een kindertehuis in het oerwoud van Indonesië. We hadden ons aangemeld om te helpen en betaalden gewoon voor ons verblijf. Het was een charismatisch bolwerk. En dat terwijl ik afscheid aan het nemen was van mijn oude godsbeelden en allerlei boeken las waarvan ik me afvroeg of ze wel goed voor me waren. Boeken van moderne theologen als Rob Bell en zo.”

Lachend: “Eigenlijk was ik enorm bang om daar als undercover nepchristen door de mand te vallen. Dus ik moest mijn best doen niet te vervallen in het oude kameleongedrag dat ik van kinds af aan bij me draag. Onder refo’s ben ik bijna een refo, onder evangelischen en charismatische mensen ben ik bijna een van hen. Misschien komt dat ook wel doordat ik als academisch geschoold persoon overal in kan meekomen. Ik denk al snel: daar zit ook wat in. Of: wat kan ik hier leren?”

Kun je jezelf christen noemen of vind je dat lastig?
“Zeker, met meer overtuiging dan ooit! Maar rond Indonesië vond ik dat dus ingewikkeld. Ik zag mensen om me heen van hun oude godsbeelden afvallen. Het was een soort pandemie. Echt, iedereen die in zijn puberteit besloot verder te gaan met geloven, heeft na de stadia evangelisch, charismatisch en New Wine zoiets van: wat nu? Is het goed dat mijn geloof breder wordt? Wat vind ik van de kerk, wil ik daar nog wel bij horen?”

Welk antwoord kreeg jij op die vragen?
“Kort voordat we vertrokken, kreeg mijn vader te horen dat hij de ziekte van Parkinson heeft. Toen ik terugkwam, besloot ik met mijn broers en mijn vader naar het klooster te gaan. Daar biechtte ik aan mijn vader op wat ik las en dacht. Hij antwoordde: ‘Elbert, dat is van alle tijden. Ik heb in mijn studententijd ook dat soort boeken gelezen. Het enige wat je niet moet doen, is cynisch aan de kant gaan staan.’”

Lukt dat?
“Redelijk. Ik heb meer het idee dat ik kan uitzoomen en het grote geheel van het christelijk geloof kan bezien zonder meteen een oordeel klaar te hebben. En ik heb geaccepteerd dat ik nu iets mag vinden en morgen weer wat anders. God is een God van op reis. Kijk maar naar Abraham, Mozes en Jezus. Allemaal zijn ze onderweg en juist daar leren ze dingen.”

‘Boodschap aan mezelf’

Op Sulawesi, het Indonesische eiland waar zijn vrouw opgroeide, kreeg Elbert weer inspiratie om te schrijven. Het werd de aanzet van het Trinity-album The In Between dat 12 juli uitkomt. “Ik sta helemaal achter alles wat ik daar geschreven heb. Het album is een boodschap aan mezelf: het eindpunt is niet belangrijk, het leven is een reis.”

Dat kan bevrijdend zijn, maar hoe communiceer je dat naar je achterban?
“Dat is best ingewikkeld, ik ben er al tweeënhalf jaar mee bezig. We hebben ons als Trinity een tijdje gericht op het seculiere publiek, maar daarvoor zijn we te christelijk. Tegelijk wil je niet dat je christelijke achterban je te seculier gaat vinden. Ik heb dat nu in mijn kop wel opgelost door mijn afkomst volledig te erkennen en er trots op te zijn. Het is toch prachtig dat je grootouders hebt gehad die elke dag voor je baden? Binnen die kaders van mijn traditie wil ik onze kinderen opvoeden.

En tegelijk hoop ik dat zij ook leren van tradities die ze nog niet kennen. Ik wil bij de kerk horen, al zie ik op zondagochtend best weleens op tegen de dienst. Stefan Paas zegt dat je kinderen moet leren dat niet alles leuk is, dus we gaan gewoon met enige regelmaat. Verder hebben we hier een toffe Bijbelkring en eens per maand een maaltijd waarbij iedereen wat meeneemt, met christenen uit de buurt. Zo kun je ook kerk zijn.”

Godservaring

Door het gesprek heen, laat Elbert zien wat er voor hem echt toe doet. Dat het leven een reis is, dat God vraagt om te scheppen en dat Hij groter en alomtegenwoordiger is dan wij kunnen bevatten. “Ik had mijn eerste Godservaring tijdens een stedentripje naar Londen,” vertelt Elbert. “Met mijn vader maakten we een tussenstop in Gent. We belandden in een vesper, ergens in een oude crypte. Met een kleine club mensen zongen we: ‘De Heer heeft mij gezien en onverwacht ben ik opnieuw geboren en getogen.’ Zo’n mooi, modern en tegelijk mystiek lied. Het is sindsdien altijd met me meegegaan. Later bad er iemand voor me op de christelijke conferentie New Wine. Hij zei dat hij dit lied op zijn hart kreeg. Ik kon niet anders dan bevestigen dat dit van de Heer moest zijn.”

Dat is toch niks voor een wetenschappelijk geschoold iemand als jij?
“Ik heb het allemaal wetenschappelijk en kritisch bekeken in mijn studententijd. Als medisch student merkte ik al dat veel genezingen in de christelijke wereld diagnoses betroffen waarvoor de wetenschappelijk-medische benadering geen soelaas bood. Enerzijds maakte dat mij soms sceptisch. Anderzijds dacht ik, en denk ik nog steeds: wat tof dat God dat stukje voor Zijn rekening neemt.”

Leef met volle teugen

Je afscheidsclip met Kinga Bán, ‘Leef met volle teugen’, is bijna een miljoen keer bekeken op YouTube. Hoe voelt dat?
“Ik ben er enorm door verrast. Er komen nog steeds zo veel reacties op binnen. Het raakt mensen. Kinga zei: ‘Elbert, ik ga niet dood, ik word opnieuw geboren.’ Ik weet zeker dat dat zo is. Ze is nog aanwezig in haar liedjes. Pas vierden we Pinksteren op de school van onze kinderen. Een juf had een kaarsje in haar hand en zei: ‘Pinksteren is een vlammetje in ons hart. En dat gaat nooit meer uit.’ Ik moest er meteen om huilen, omdat ik aan Kinga dacht. Haar vlammetje was niet uit te krijgen. De week na haar overlijden was daarom ook zo mooi. Zo verdrietig én mooi. En ja, die clip… Ik heb haar na de opname niet meer gezien. Voor ons, podiummensen, was dit de beste manier om afscheid te nemen. Wij zijn types die op het podium de beste versie van onszelf zijn. Zonder masker, gelouterd en gezuiverd, en op die plek het snelst geraakt. We hebben voor we begonnen met de opname dan ook eerst een potje zitten janken. Nu is Kinga terug naar God. Ze is in die andere werkelijkheid waar wij soms glimpjes van zien.”

• Lees ook: Kinga Bán en Elbert Smelt schrijven afscheidslied

Wat staat er allemaal nog op je muzikale agenda?
“Op het moment dat deze Visie verschijnt, komt Trinity net terug van een tour door Amerika ter gelegenheid van ons nieuwe album The In Between. Ook treden we op met een reeks gatherings, een soort huiskamerconcerten, door heel Nederland. Dat loopt tot eind dit jaar door. Verder ben ik bezig met de lancering van mijn YouTube-kanaal, waarvoor het nummer met Kinga de eerste aanzet was. Daarvoor ga ik vooral Nederlandstalige muziek maken, ik houd daar steeds meer van. Voor het tweede clipje op YouTube werk ik samen met mijn vriend Matthijn Buwalda. Het gaat ook over vriendschap, we trekken ten strijde tegen het individualisme.”

Heb je spijt van iets wat je nog niet gedaan hebt?
Abrupt: “Een reis door Europa met ons campertje! Maar dat gaan we nog wel doen. Dan geven we de kinderen gewoon thuisonderwijs. En door Canada en Zuid-Amerika zou ik ook wel willen trekken. En ik heb spijt dat ik niet meteen na ons trouwen in 2011 een jaar ben gaan rondreizen met Linda. Ik had veel meer aandacht aan mijn relatie met haar willen besteden, ik was veel te vol van concerten en cd’s van Trinity waar nu niemand meer iets van weet.”