Tikva, een vorm van bewegen en ontspannen bij God

Vijf minuten lig je stil op je matje. Het volgende moment hef je staand je handen op naar God, of buig je je voor Hem neer. Tijdens de oefeningen klinkt instrumentale muziek en worden Bijbelteksten voorgelezen om je geest op God te richten. Met tikva – het Hebreeuwse woord voor ‘hoop’ – gebruik je je lichaam om je mentaal en fysiek aan God over te geven. Het is ontstaan in een kerk in Zweden en werd een paar jaar geleden ontdekt door Janita Stoorvogel, die bij de christelijke sportorganisatie Next Move werkt.

“Ik zie tikva als vorm van bewegen en van ontspanning”, vertelt Janita. “Door dynamische bewegingen ontspant je lijf, waardoor je ook tot rust komt in je hoofd. Door de Bijbelteksten die tijdens en tussen de oefeningen worden voorgelezen, worden je gedachten gericht op iets positiefs. Het bemoedigt je. Ik zie het als manier van bewegen die goed is voor geest, ziel en lichaam.”

Felicia Kisteman is fitnessinstructeur en leefstijlcoach, en sinds kort ook tikva-instructeur. “Iedereen kan meedoen aan tikva. Voor de een zullen de oefeningen wat zwaarder zijn, voor de ander zijn de oefeningen wat makkelijker. De focus van tikva is ontspannen. Doordat je je ogen sluit, blijf je bij jezelf en kom je tot rust. Tikva is goed voor je gewrichten, en de bloeddoorstroming wordt meer geactiveerd waardoor afvalstoffen in je lymfevatenstelsel worden afgevoerd. Omdat je je lichaam in beweging zet, blijf je soepel.”

Op God gericht

De les, die zo’n half uur tot drie kwartier duurt, begint vaak staand. Janita: “Je richt je op borst- en buikademhaling. Daarna beginnen we met een beweging om onze zorgen of stress aan God te geven. Je brengt je armen via de zijkant naar boven, vouwt je handen en legt ze op je hoofd. Je richt je op dat moment op die dingen die je bezighouden. Daarna draai je je handpalmen naar boven, strekt je handen uit en kijkt omhoog. Door die beweging heen zeg je: ‘ik geef alles aan U.’ Dan val je voorover en kom je weer langzaam naar boven.” Felicia: “Wanneer je voorovervalt, zeg ik erbij: ‘Als je alles gegeven hebt aan Hem, val vol eerbied en dankbaarheid voor God neer.’ Dan wordt het nog beeldender.”

Janita: “Deze beweging is geïnspireerd op de Bijbeltekst ‘Werp al je zorgen op Hem, want je ligt Hem na aan het hart.’ Beweging en Bijbelteksten zijn met elkaar verweven. De teksten die we voorlezen, helpen je te ontspannen of je zorgen bij God te brengen, zoals ‘Maak je geen zorgen voor de dag van morgen.’ Ik vind het heel sterk dat door de bewegingen die je maakt, je woorden kracht bijzet. Je gelooft niet alleen met woorden, maar echt met je lijf. We zijn als christenen soms een beetje kwijtgeraakt om ook met ons lichaam te geloven. Als je tot rust komt met je lijf, kun je veel meer openstaan voor wat God tegen je wil zeggen.”

De ene keer lukt het beter te ontspannen dan andere keer, merkt Janita. “Dat ligt ook aan hoe je in je vel zit. Tijdens een les zijn we altijd vijf minuten stil en liggen op ons matje. Van dat moment laad je al op. De Bijbelteksten richten je op God, dat geeft hoop voor de rest van de week.”

Ontstaan Tikva

Het begint allemaal in 2018, als Janita samen met Felicia voor haar werk naar Zweden reist. Ze bezoekt daar een grote kerk, een partner van Next Move, waar ze een sportschool en sportzalen in hun kerkgebouw hebben. “We werden helemaal kapotgemaakt met sportlessen zoals bootcamp. Op het einde deden we Tikva. Ik kende het niet en dacht: moeten we dat óók nog doen? Maar juist door de oefeningen rustig te herhalen, merkte ik dat mijn spieren ontspannen werden. Toen ik op m’n matje lag voelde ik me zo licht, ik voelde een open verbinding naar God. Op dat moment had ik veel mensen in mijn omgeving met een burn-out. Ik dacht: dit hebben we nodig in Nederland.”

Tikva is in die Zweedse kerk ontworpen, door een sportinstructrice die een whiplash kreeg. “Met haar fysiotherapeut ging ze op zoek naar een manier om dynamisch te bewegen, zodat het bloed blijft stromen en je spieren kunnen ontspannen. Samen hebben ze in gebed de bewegingen bedacht, met de muziek erbij”, vertelt Janita. “De muziek is gecomponeerd door een christelijke componist.”

Inmiddels telt Nederland 15 tikva-instructeurs, onder wie Felicia. “Ik vond het razend interessant om te leren. In het begin vond ik dat de oefeningen erg langzaam gaan, ik ben nogal energiek. Maar toen eenmaal het kwartje viel, kon ik mezelf overgeven en genoot ik van de bewegingen en rust die het me gaf. Ik houd van beweging, van de combinatie met God. Ik vind het fijn om samen met God van tevoren te mogen bedenken welke teksten ik mag gaan gebruiken. Ook het contact met andere mensen bemoedigt mezelf enorm, vooral als een tekst iemand heeft bemoedigd of geraakt. Na een les staan we open voor een gesprek. Je kunt de teksten overigens aan het publiek aanpassen, het hoeft dus niet alleen voor christenen te zijn.”

Verschil Tikva en yoga

Het doet misschien denken aan yoga, maar het is wezenlijk anders. Felicia: “De bron van yoga is het hindoeïsme, bij tikva is de bron God en de Bijbel. Bij tikva zijn de bewegingen met een fysiotherapeut en in gebed tot stand gekomen. Er is gekeken welke bewegingen goed zijn voor ons lijf en we gebruiken ons lijf om God te aanbidden. Ik vind het belangrijk dat het vanuit God is, niet vanuit een of andere god die beweert jou energie, rust en vrede te geven. Dat kunnen we uiteindelijk alleen maar bij God vinden. Je kunt tikva zien als een christelijk alternatief voor yoga.”

Janita: “Vanuit yoga ben je bezig met het leegmaken van jezelf en je kracht te zoeken in jezelf of in andere dingen. Met tikva vullen we ons juist met woorden van God en richten we ons op Hem. We geloven dat we afhankelijk zijn van Hem, dat Hij alleen ons kan geven wat we nodig hebben.”

Tikva in Nederland

Natuurlijk hopen ze dat tikva gaat aanslaan in Nederland. Janita: “Ik geloof hier heel erg in. De wereld wordt steeds maar gekker, met winkels die 24/7 open zijn, binnen tien minuten heb je je boodschappen in huis. Het is zo moeilijk om te ontspannen. Tot rust komen is een cadeau van God. Ik hoop dat mensen door tikva heen ontdekken dat God rust wil geven in ons leven. En dat ze het door mogen geven. Tikva is meer dan een les, het is een levensstijl.”

Nieuwsgierig geworden naar tikva? Op de website van Next Move staat waar je tikva kunt volgen. De hoop is dat het op steeds meer plekken in Nederland beschikbaar is. Ook kun je zelf tikva-instructeur worden. Janita en Felicia werkten beiden mee aan het nieuwe boek ‘Ontdek een gezond leven met God’, waarin ook tikva-lessen staan beschreven.

Lees ook: Christfulness: Bijbels verantwoord leven in het hier en nu