Tijs van den Brink: 'Ik word blij van de ver­kie­zin­gen'

“En dat is nog los van de ‘gewone’ programma’s – zoals Dit is de dag en Op1 – waarin we veel doen met de verkiezingen,” vertelt de EO-presentator. Voor NPO 2 maakt hij De verloren stem en voor NPO 1 Stemmen van Nederland. En in de NPO Radio 1-podcast De spindoctors, die hij afwisselend met Margje Fikse en Hans van der Steeg presenteert, volgt hij de campagne dagelijks met voormalig spindoctors Jack de Vries (CDA) en Julia Wouters (PvdA).

Waarom word je zo blij van verkiezingen?
“Dan mogen we eindelijk zeggen wat we ervan vinden! Dat mag natuurlijk heel vaak, maar dan telt het niet. Als we gaan stemmen wel. Al ben ik heel relativerend over mijn eigen stem, want die heeft nog nooit de doorslag gegeven. Maar toch, op de verkiezingsdag eet ik een gebakje. Die gewoonte heb ik overgenomen van wijlen journalist Willem Breedveld. Dat we kunnen stemmen, moeten we vieren. Er zijn veel landen waar je niet kunt stemmen. Of waar je maar op één of twee partijen kunt stemmen. Of waar de uitslag al vaststaat. Ik zeg: als je kunt, ga dan stemmen.”

In het tv-programma ‘De verloren stem’ ontmoet je mensen die niet stemmen. Begrijp je dat?
“Ik vind het lastig. Kijk, ergens snap ik het heel goed. Want zelf denk ik ook weleens: ik heb maar één stem, ik wil er veel meer. Wat maakt één stem nu uit? Maar zo werkt het niet. Als iedereen zo denkt, stemt niemand meer.”

“In het programma ontmoet ik Charlie,” vervolgt Tijs. “Zij is 71 en mag met de post stemmen. Maar zij doet veel voor mensen met een beperking onder de 70, en zij mogen dat niet. ‘Uit solidariteit met hen ga ik niet stemmen,’ zegt Charlie daarom. ‘Want waarom mag ik wel via de post stemmen en andere kwetsbaren niet? Zij kunnen of durven ook niet naar de stembus.’ Daar heeft ze een punt, maar de consequentie – dat ze zelf niet gaat stem- men – helpt niet. Dat gaan ze de volgende keer niet anders organiseren omdat zij uit protest niet stemt.”

En je hebt veel mensen gesproken die zeggen: ‘Politici maken toch niet waar wat ze zeggen, dus stemmen heeft geen zin.’
“Ja, dat hoorde ik best veel. Alleen dat vind ik te simpel. Politici doen hun best. Maar we leven in een land van minderheden, dus je krijgt nooit helemaal je zin. Politici moeten compromissen sluiten, dat kan niet anders. Dat vinden veel mensen lastig. Trouwens, dat herken ik ook in mezelf, want ik wil ook dat er gebeurt wat ik wil.

In je kerstvakantie heb je alle verkiezingsprogramma’s gelezen. Vond je het toen nog steeds leuk allemaal?
“Ik was in Amerika geweest voor God, Jesus, Trump!, dus ik zat in quarantaine en dacht: ik lees iedere dag een verkiezingsprogramma, dat moet wel lukken in twee uurtjes. Maar ik twitterde er tussendoor over en maakte ook een samenvatting voor mezelf, dus dat lukte niet helemaal. Het viel me op dat ze niet slecht geschreven waren. Ook als je niet lang doorgestudeerd hebt, kun je er best chocola van maken.

In mijn werk leid ik veel debatten die gaan over thema’s waarover in de partijprogramma’s staat hoe het nu verder moet. Klimaat, vluchtelingen, een beetje corona. Dat laatste had wel meer gemogen. Er is geen partij die zegt: wij vinden dat het virus naar nul moet worden teruggedrongen. Op zo’n partij zou ik stemmen. Dat lijkt me veel slimmer dan wat we nu doen: eindeloos doormodderen, steeds een maatregeltje erbij of eraf en ondertussen de economie naar de Filistijnen helpen. Als je ziet hoe het nu gaat, denk ik: kondig drie weken totale lockdown af en we kunnen weer door met z’n allen. Er is niemand die het voorstelt en tóch ga ik stemmen.”

Waarop?
“Zeg ik niet. Ik weet het ook nog niet.”

Dat geldt trouwens voor veel mensen.
“We hebben op dit moment ook nog vijf weken te gaan.”

Verwacht je dat de campagne nog gaat losbarsten?
“Het is een beetje gevaarlijk om dit te zeggen, maar ik ben bang dat er niet keihard campagne gevoerd gaat worden. Door corona is er nauwelijks gelegenheid om echt met elkaar in gesprek te gaan. Uiteraard krijgen we wel radio- en tv-debatten, alleen daar hangt ook een deken over. Waarom zouden we het nu over – noem eens iets – de kwaliteit van de wegen in Nederland hebben? We zitten allemaal binnen en mogen toch niet de weg op. Tot nu toe heb ik niet het gevoel dat de campagne op gang gaat komen. Iemand als Jesse Klaver probeert het klimaat hoog op de agenda te krijgen. Met dat soort thema’s gaan we heus wel door, maar we zitten nu met een groter probleem. Door corona zijn veel andere problemen naar de achtergrond verschoven. Misschien vergis ik me, maar op dit moment vraag ik me af of er veel campagne gevoerd gaat worden.”

Hetzelfde denken

Partijen zijn het trouwens ook opvallend vaak met elkaar eens, vindt Tijs. “Ineens is iedereen voor de verhoging van het minimumloon. Dat is al jaren niet gebeurd. En plotseling gaat iedereen plannen maken om meer huizen te bouwen, is iedereen voor gratis kinderopvang én een ander toeslagenstelsel. Bij het lezen van de verkiezingsprogramma’s viel dat groepsdenken in Den Haag mij op. Er is niet zo gek veel te kiezen.” Als je veel met elkaar omgaat, ga je kennelijk ook hetzelfde denken. “Rond corona zie je een paar kleine groepjes die anders denken, terwijl de rest zegt: laten we het maar zo en zo doen. Ze polderen. Dat zeg ik iets te stellig, maar over het algemeen vind ik dat partijen het veel met elkaar eens zijn. En ze móéten ook samenwerken. Iedereen wil wel een keer regeren. Om dat te bereiken pas je je, al dan niet bewust, toch een beetje aan.”

Heb je nog iemand kunnen overtuigen toch te gaan stemmen?
“Ik ontmoette een mevrouw uit Congo die al twaalf jaar hier woont en niet zo goed Nederlands spreekt. Ze heeft één keer een poging gedaan om te stemmen. Toen kreeg ze dat stembiljet met heel veel namen en dacht: wat is dit? Moet ik bij iedere partij iemand kiezen? Toen zag ze de rij achter zich en is ze weggegaan zonder te stemmen. Voor haar is de taal een probleem, maar ze vindt wel van alles. Samen met deze mevrouw heb ik een Stemwijzer gemaakt en daar kwam een stem uit. Die gaat ze dit keer echt uitbrengen.”