Te gast bij een kinderrijk gezin: de Jelies

De grote voordeur van de familie Jelies in Tollebeek zwaait open en dochter Janna (3) glimlacht verlegen. “Zeg maar dat ze door mogen komen!” roept moeder Janneke vanuit de keuken. Op haar knieën dweilt ze de zwarte plavuizen vloer. “Altijd aan het werk, hè?” glimlacht ze. Dan, een beetje mopperend: “Als we weer eens wat geld hebben, wil ik een nieuwe vloer. Ik ben er verliefd op, maar zelfs het kleinste waterdruppeltje zie je er nog op. Waardeloos!” Met haar blote voeten op een handdoek schuifelt ze de vloer droog en neemt plaats aan de ruime eettafel. Janna gaat naar haar zusje Carolien (5) in de speelkamer, waar een tekenfilmpje draait. Jennie (14), Aida (12), Jantine (11), Albertine (9) en Harrie (7) zitten op school.

Maar één doel: trouwen

Het is fantastisch om een groot gezin te hebben, vindt Janneke. “Het levert veel liefde en gezelligheid op. Ook geniet ik van de drukte. Er is altijd volk in huis.” Ondertussen komt Johan de kamer binnen met Williene (1). Aanhakend bij Janneke, zegt hij: “Veel kinderen hebben is het mooiste wat er is. Tijdens onze tweede date spraken we meteen over trouwen en dat we veel kinderen wilden.”

Janneke: “Johan woonde hier al en had een grote bar in huis. Ik zei: ‘Die bar gaat eruit en jij gaat mee naar de kerk.’ Want Johan ging nooit meer. Hij stemde meteen in.”

Johan: “Ik wist dat Janneke de ware was en had maar één doel: trouwen. Dat was binnen krap anderhalf jaar een feit: 6 mei 2005.”

Klappen

Inmiddels zijn ze acht kinderen rijk. De Jelies zijn bekend door hun deelname aan het tv-programma Een huis vol, dat grote gezinnen volgt. “Soms vragen mensen waarom we daaraan meedoen. ‘Jullie hebben er maar acht,’ zeggen ze dan. Hier in Urk zijn inderdaad veel grotere gezinnen,” zegt Johan. “Veel Urkers zijn tegen het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Bij ons is er geen sprake van ‘moeten’ vanwege het geloof. We zien kinderen als een grote zegen. Je krijgt veel liefde en mag ook veel liefde geven. Als ik hier aan tafel een bakje koffie drink, komen ze vaak spontaan een knuffel brengen.” Moeder Janneke knikt. “En als ik hen ’s ochtends wek, begroeten ze me meestal met een knuffel en zeggen ze: ‘Ik houd van je, moe!’ Dat is het mooiste wat er is.”

Dochter Williene kruipt lekker bij haar moeder op schoot. “Wij geven de kinderen ook vaak complimentjes,” vertelt Johan. “Dan zeg ik bijvoorbeeld tegen Albertine: ‘Als je nou nóg knapper wordt, krijg je klappen van me!’ Dan ligt ze in een deuk.”

Slepen met balken hout

Als de kinderen uit school komen, is dat voor Janneke het mooiste moment van de dag. “Ze krijgen een kopje thee met een chocolaatje. Ik vraag hoe hun dag was en elk kind vertelt iets. Ik geniet van dat samenzijn, de verhalen en het luisteren naar elkaar. Het avondeten is ook zo’n fijn moment. Er is weleens onenigheid of discussie, maar dat hoort erbij. Harrie is bijvoorbeeld lastig aan tafel te krijgen. Hij is echt zo’n jongen die moeilijk kan stilzitten. Hij gaat liever fietsen, of slepen met balken hout.”

Johan: “Als er één vervelend is, moet-ie even naar de gang. Soms kiezen we voor de makkelijke weg. Als ze een laptopje erbij pakken, laten we ze eventjes hun gang gaan. Ze zitten er dan toch bij. Na het eten helpt iedereen met opruimen.” Lachend: “Meestal vertrekken er drie man naar de wc. Wij blijven dan gewoon zitten. Als ze terugkomen, gaan we alsnog met z’n allen aan de slag.”

‘Dat is Urks’

Johan haalt gebakjes uit de koelkast. Dochter Williene verwisselt snel van schoot en smult mee. “De zondag vind ik een heerlijke gezinsdag. Dan is iedereen thuis en hoeven we niets. God heeft die dag gegeven om uit te rusten, dus die zuigen we leeg!”

Janneke: “We kijken nu mee met de kerkdiensten en dat bevalt prima, zo thuis. Het is intiemer met elkaar, je pauzeert soms even om de kinderen uitleg te geven en praat er na de dienst meteen over door.”

Johan: “Verder chillen we. De kinderen zitten op de laptop, spelen spelletjes of kleuren wat. Wij besteden veel aandacht aan de maaltijd. Ik bereid vlees op de Kamado-barbecue en Janneke regelt de groenten.”

Janneke: “Na het eten ruimen de kinderen alles op. Ik kruip in bed en Johan op de bank.” Johan lacht: “Dat is Urks. Op zondagmiddag even de handen op de buik. Als je daar eenmaal mee begint, raak je eraan verslaafd en kom je er niet meer vanaf.”

• Lees ook: Vijf adoptiekinderen in één keer

Vakantie in Spanje

Als de Jelies op pad gaan, zijn ze vaak een bezienswaardigheid. “Soms vragen mensen of we een samengesteld gezin zijn, of ze willen weten of de kinderen allemaal van mij zijn. Dan zeg ik dat ze goed naar alle koppies moeten kijken. Dan weten ze genoeg,” vertelt Janneke. “Twee jaar terug waren we op vakantie in Spanje en bleven mensen vaak staan om ons te tellen.”

Johan: “Een fantastische vakantie. Niemand kon ons verstaan en de telefoon gebruikten we alleen voor de navigatie. We waren twee weken heel close met elkaar.”

Janneke: “Dat Spaanse cultuurtje beviel prima. We sliepen ’s ochtends uit, vermaakten ons tot 16.00 uur bij het huis en gingen daarna richting de haven, tot een uur of één in de nacht. De jongste twee zaten in een bolderkar en keken hun ogen uit. En dan om 23.00 uur in een restaurant je buik voleten. Dat vonden we geweldig. De kinderen waren lief en” – ze grinnikt – “Johan was ook lief.”

Johan, die een klusbedrijf heeft, knikt. “Ik kon mijn werk en de geldzorgen daar loslaten. Ik ben altijd bezig met geld. Steeds vraag ik me af wat ons budget is en of het verantwoordelijk is om het geld ergens aan uit te geven.” Met een zucht: “Het financiële plaatje is een nadeel van een groot gezin.”

Janneke: “Over geld kun je grote zorgen hebben. Ik herinner me nog goed de economische crisis in 2009. In de kraamweek na de geboorte van Albertine was het verschrikkelijk. We vroegen ons af hoe we de volgende dag brood op de plank moesten krijgen. Ook daarin zagen we wat een zegen het is om een grote familie te hebben. Onze moeders gaven een fooi en we kregen van alle kanten hulp. Nog steeds bieden mensen regelmatig iets aan.” Johan: “Het is krachtig om er eerlijk voor uit te komen als je krap bij kas zit. Meerdere malen lagen er zakken kleding van een anonieme gever voor de deur. Als we weer wat ruimer in ons geld zitten, genieten we daarvan. Je kunt een buffer opbouwen, maar die is in crisistijd zo weer weg. We nemen het er dan liever van als we de kans hebben, bijvoorbeeld door met elkaar op vakantie te gaan. Dat waarderen we dan des te meer.”

‘De wc-vrouw’

Het financiële aspect zien Johan en Janneke als het enige nadeel van een groot gezin. “Natuurlijk kan het ook heel druk zijn,” legt Janneke uit. “De wasmand is bijvoorbeeld nooit leeg. Maar dat neem je voor lief. Bovendien hebben we genoeg helpende handen. Op maandag is het bijvoorbeeld sopdag. Jennie en Aida zijn die middag vrij en helpen dan. Aida maakt boven schoon en Jennie ruimt beneden op en sopt de wc’s. Zij is ‘de wc-vrouw’, haha.”

Johan: “Ze zijn daar helemaal aan gewend. Soms geven we hun een compliment, een knuffel of een dankjewel. Een andere keer stop ik hun de pinpas toe en mogen ze een patatje halen bij de snackbar of gaan zwemmen met vriendinnen. Complimenten geven vinden we erg belangrijk. Aan het negatieve geven we heel weinig aandacht, want dat moeten ze zo snel mogelijk vergeten. Wat de kinderen positief doen, complimenteren we steeds. Ze gaan het dan vaker doen, want ze willen die positieve aandacht. Daarnaast is het belangrijk om consequent te zijn. Je krijgt lieve kinderen als je ja ja en je nee nee is.” Janneke: “En rust is onmisbaar. Als ik druk ben, worden de kinderen ook druk.”

Elkaar respecteren

Het gebak is achter de kiezen en Williene heeft zich bij haar zusjes in de speelkamer gevoegd. Maar al snel komt ze weer tevoorschijn. Carolien duwde haar in een poppenwagen. Zuslief was iets te ruig en de wagen kiepte voorover. Janneke troost Williene en dankzij een doosje snoepjes is het leed al snel weer vergeten. Even later komt dochter Janna kijken. Ze trekt aan Janneke d’r staart. “Doe maar even niet, lieverd,” zegt Janneke.

Ieder kind wil graag persoonlijke aandacht. Lukt het Johan en Janneke om hun kinderen die te geven? “Onze kinderen krijgen misschien wel meer aandacht dan in gezinnen met twee kinderen,” reageert Johan stellig. “Wij vinden het heel belangrijk en zijn daar bewust mee bezig.”

Janneke: “In kleinere gezinnen werkt de moeder vaak. Ik vind het schrijnend als kinderen van de lagere school alleen thuiskomen. Onze kinderen weten dat er altijd iemand thuis is. Soms vragen vriendjes of vriendinnetjes of ze hier mogen komen, omdat ze anders alleen thuis zijn.”

Johan: “Ik ben ervan overtuigd dat kinderen uit een groot gezin vaak sociaal zijn. Dat moeten ze wel, want anders botst het continu. Ze moeten leren delen en elkaar respecteren. Het lijkt ons fantastisch als de kinderen later in de buurt blijven wonen en elkaar en ons kunnen helpen als er nood is.”

Janneke: “Bijna elke dag benadrukken we dat je broer en zussen op nummer één staan, omdat het je eigen bloed is. Tegenwoordig zijn veel ouderen eenzaam. Johan en ik komen beiden uit een groot gezin en onze moeders krijgen dagelijks bezoek. Dat is ook een voordeel van een groot gezin.”

Haar momentje

Janneke werkte een paar avonden per week bij een vishandel, maar dat ligt momenteel stil. “Ik voetbal graag. Onlangs raakte m’n schouder daarbij geblesseerd, waardoor ik het werk nu niet kan doen. Ik mis het niet. Voor het geld kan Johan beter een avondje doorwerken dan dat ik aan de slag ga. Bovendien sport ik nu bijna elke avond voor de lijn. Ik voetbal, bezoek de sportschool of maak een wandeling. Vanavond loop ik met de collectebus voor een goed doel, dus kom ik ook aan m’n beweging. Hoewel ik het niet per se nodig heb, vind ik het wel lekker om zo’n momentje voor mezelf te hebben.” “En anders heb je altijd de wc nog,” grapt Johan. Janneke, lachend: “Ja, daar vlucht ik weleens heen. ‘Moeder heeft haar momentje,’ zeggen ze dan.”

Johan en Janneke zorgen ook dat ze af en toe samen tijd doorbrengen. “We proberen elk jaar één of twee nachtjes samen weg te gaan. Meestal komt er dan een oppas in huis en de raddraaiers zetten we eruit,” zegt Johan met een brede grijns.

‘Ik heb zestien pizza’s’

“Is daar volk?” Janneke hoort iets bij de achterdeur. De buurman stapt binnen. “Ik heb zestien pizza’s. Willen jullie ervan hebben?” Janneke reageert verrast: “Super, dan hebben we meteen avondeten.” Johan: “Kijk, dat bedoel ik nou. Het is toch lief als mensen zo aan je denken? Daar kun je alleen maar dankbaar voor zijn.”

Johan en Janneke zijn ook dankbaar dat hun kinderen gezond zijn, benadrukken ze. “We bidden dat de heilige Geest in hen gaat werken en ze allemaal hun hart aan Jezus mogen geven,” vertelt Johan. “Daar draait ons leven om. En tussendoor mag je zo veel mogelijk genieten van het leven.”

Janneke: “We proberen een voorbeeld voor de kinderen te zijn. Dat begint al bij het ochtendgebed, waarin ik vraag of God bij vader op het werk wil zijn en bij de kinderen op school. Zo laat ik zien dat we afhankelijk zijn van God en dat Hij ons einddoel is. Soms stellen de kinderen moeilijke vragen. Ik antwoord weleens: ‘Va en moe hebben ook niet altijd antwoord. Kruip op je knieën en vraag het alsjeblieft aan God. Pak een bijbel en zoek naar antwoorden.’”

Geen wereldse muziek

Johan vervolgt: “We zijn breed georiënteerd. Ik mocht vroeger absoluut geen wereldse muziek luisteren, anders zou ik in de hel komen. Wij denken daar nu anders over. Wil je muziek luisteren? Doe het, beoordeel het en zet het uit als het godslasterend is. We helpen de kinderen met onderzoeken en grenzen stellen. Als je het helemaal verbiedt, weten ze er later misschien niet mee om te gaan.”

Janneke: “De oudste meiden komen in de puberteit en zoeken grenzen op. Dat vind ik lastig. Wat mag wel en wat niet? Jennie wilde een streepje in haar wenkbrauw scheren. M’n eerste reactie was negatief. Toen ik er langer over nadacht, had ik daar eigenlijk geen goede reden voor. Misschien kun je beter nu zo’n streepje laten scheren dan dat ze later een tattoo laat zetten.”

Johan: “Alle drie zitten ze op TikTok. Hoever ga je daarin? Gelukkig zijn ze online wel voorzichtig. Wij proberen overal heel open over te zijn. Tegenwoordig is het heel normaal dat je met elkaar uitgaat en daarna seks hebt. Meisjes geven hun lichaam weg alsof het niets is, verschrikkelijk! Hoe kan ik mijn dochters ervoor behoeden dat ze zich niet zo vernederen?”

Janneke: “Het is een groot goed dat Johan mijn enige is. Ik vertel hun dat ik daar trots op ben en dat gun ik m’n meiden ook.”

Sterke vrouw

Johan en Janneke zijn een open boek. Hun gezinsleven terugzien in Een huis vol, waarmee half Nederland meekijkt, omschrijven ze als ‘mega gaaf’.

“Toen ze ons benaderden, zei ik eerst nee,” herinnert Janneke zich. “Ze vroegen ons er een jaar over te denken, maar toen zei ik nog steeds nee.”

“Maar ik zei ja,” grijnst Johan.

“Zo’n man heb ik,” lacht Janneke. “In de periode voor de opnames had ik heel weinig zelfvertrouwen en sloot ik me zowat op in huis.”

Johan: “Ik zag geen andere oplossing dan haar voor de leeuwen te gooien. Ze groeide door de opnames enorm in spraak en eigenwaarde.”

Janneke: “Voor de eerste uitzending lag ik nachten wakker en had ik paniekaanvallen. Maar het viel alles mee. Ik zag van een afstandje wat een mooi gezin we hebben en hoe dankbaar we daarvoor mogen zijn.”

Johan: “Na de uitzendingen kregen we hónderden positieve berichten. Janneke werd er een sterke vrouw door. Ik heb altijd al geweten dat het in haar zit!”

Tekst: Corina Schipaanboord
Beeld: Eljee