Sylvia’s dochter Christel worstelt met een eet­buistoor­nis: ‘We zijn er nooit bij als ze een eetbui heeft’

“Achteraf gezien begon het allemaal twee jaar geleden, toen Christel steeds gezonder begon te eten. Een subtiele verandering: het ging om een koekje meer of minder. Ze nam geen hagelslag meer op haar boterham, maar gezondere alternatieven zoals avocado. Niets mis mee, dachten we. Dus daar wilden we als ouders prima in meegaan.

Alarmbellen

We merkten niet direct op dat ze ook steeds minder at. Eerst nam ze minder eten mee voor de lunch op school – en wat ze wel meenam, at ze vaak niet op. Uiteindelijk sloeg ze ook in de weekenden haar lunch over. En ik zag dat haar kleding steeds ruimer zat. Alsnog gingen ook toen niet direct alle alarmbellen bij me af. Dat is iets wat me bijblijft: je ziet de signalen wel, maar omdat het zo geleidelijk gaat, mis je de ernst van die signalen. Tot de kerstperiode aanbrak.

Kerstmaaltijd

Waar kerst normaalgesproken een tijd is van gezellige maaltijden met familie, at Christel de periode daarvoor vrijwel niet. En tijdens die kerstmaaltijden slechts een klein beetje. Het ging er duidelijk anders aan toe dan vroeger. Ik probeerde haar zo nu en dan subtiel te vertellen wat gezond eten was – Christel heeft een sterke eigen mening, dus je moet niet met haar om de tafel gaan zitten voor een belerend gesprek – maar niets sloeg aan. Natuurlijk overwogen we regelmatig hulp te zoeken, maar op dat moment stond ze daar zelf nog niet voor open. Vorig jaar Pasen lukte het haar niet meer om mee te gaan naar mijn schoonmoeder en daar iets te eten. Daarom bleef ik met haar alleen thuis. Toen we samen aan tafel zaten hadden we een goed gesprek. Ze gaf toe dat haar eetgedrag een probleem was, en dat ze graag geholpen wilde worden. Zo is het balletje gaan rollen.

Vel over been

Bij de kinderarts zag ik haar voor het eerst zonder kleding. Toen pas zag ik hoe heftig het was: ze was vel over been. Wat het met me deed? Dat kan ik moeilijk omschrijven. Je schrikt, je emoties schieten alle kanten op. ‘Had ik niet eerder iets moeten zeggen of doen?’ ging er door me heen. Dit gun je niemand. Tegelijkertijd weet ik dat meesleuren totaal geen zin had gehad: ze moest zelf een proces doorgaan. Dat kon ik niet voor haar doen. Maar bij het ziekenhuis werd haar ook duidelijk: ze hing op het randje van een opname. Haar hartslag was veel te laag. Toch durfde de arts het nog aan om haar eerst een kans te geven om er thuis met extra hulp iets aan doen, omdat hij zag dat het ziekenhuis haar enorme angst inboezemde. Het idee dat ze een ziekenhuisopname kon voorkomen, was voor Christel een enorme stimulans om de eetstoornis aan te pakken.

Eetlijsten

Samen met de diëtist stelden we eetlijsten op. Daarop stond hoe ze weer kon opbouwen met eten: wat en hoeveel eet je voor ontbijt, lunch en avondeten? Wat zijn je tussendoortjes en hoe kun je daarin variëren? De anorexia was inmiddels zo ver gevorderd, dat haar lichaam het niet zou trekken om in één keer weer ‘normaal’ te eten. Stap voor stap breidde de eetlijst zich uit, om het zo weer langzaam op de bouwen. Intussen zat die eetstoornis ook gewoon nog in haar hoofd. Die was echt niet à la minute weg, ook al wilde ze geholpen worden. Soms moesten we haar daarom ook dwingen om te eten wat er op de eetlijst stond. Dat leverde veel strijd op – dan blokkeerde ze volledig.

Tienduizend kilocalorieën

Aan het begin van de zomervakantie van 2023 sloeg de anorexia over naar een eetbuistoornis. Koeken, chocola, snoep: ik zag dat er steeds meer dingen bij ons uit de keukenla verdwenen. Eerst was ik allang blij dat ze weer at. Maar haar lichaam veranderde veel te snel. In een korte tijd ging ze van een kindermaat naar maat L. Waar ze eerst bijna niets at, gingen er op een dag nu gerust tienduizend kilocalorieën doorheen in de vorm van chocola, ijs, pizza: alles wat ze daarvoor niet at. Natuurlijk probeerden we ook nu weer subtiel te benoemen wat gezond eten inhield. ‘Iets rustiger aan’, ‘alles met mate’: dat soort opmerkingen. Soms werd ze boos. Meestal zei ze niets en liep ze weg.

Fysieke én mentale honger

Waardoor de anorexia bij Christel omsloeg naar een eetbuistoornis? Christels begeleiders legden ons uit dat ze ‘extreme honger’ had ontwikkeld door zichzelf zo’n lange tijd uit te hongeren. Daardoor had ze niet alleen fysieke honger, maar ook mentale honger. Ze had geen controle meer over haar eetgedrag en voelde niet wanneer ze verzadigd was. Overigens hebben we als ouders geen idee hoe zo’n eetbui er precies aan toeging. We waren er nooit bij als ze een eetbui had. Ze ging niet lekker op de bank zitten met een schaal chips bijvoorbeeld. Het gebeurde altijd buiten ons zichtveld: op haar kamer, of in haar eigen tiny house in onze voortuin. Sowieso communiceerde ze steeds minder en sloot ze zich steeds verder af. Ze leefde in haar eigen bubbel en werd onbereikbaar voor ons, ook al leefden we in één huis.

(Toch geen) sloten op de keukenkastjes

Uiteindelijk heeft Christel in overleg met ons haar geld en haar pinpas aan ons gegeven. Zo kon ze in ieder geval niet meer naar de supermarkt om zomaar eten te halen. Ook hebben we een paar sloten op keukenkastjes gezet. ‘Je mág eten pakken’, zeiden we tegen Christel, ‘maar die sloten belemmeren je in ieder geval – je hebt eerst een extra obstakel voordat je eten kunt pakken.’ Toch hebben we die hangsloten er een paar weken later alweer afgehaald: de diëtist vond het geen goed idee, omdat het daardoor 'een olifant in de kamer' werd. Bepaalde dingen blijven altijd binnen handbereik, en Christel moest zélf leren om gezond met eten om te gaan. Dat konden wij niet voor haar doen.

‘Onze wereld is kleiner geworden’

Als ouder van een kind met een eetstoornis ren je jezelf al snel voorbij. Of het nu anorexia was of de eetbuistoornis: onze aanpak om haar te helpen veranderde, maar ons verlangen was onveranderd. Je wil gewoon dat je kind er bovenop komt. Daar ga je vol voor. Gaandeweg leerde ik ook dat ik tijd moest nemen voor mezelf. Wandelen, toch even met een vriendin afspreken, of thuis even uit de situatie stappen en een boek lezen: het gaf me energie om door te gaan. Onze wereld is kleiner geworden, omdat veel vanzelfsprekende dingen niet lukken. Maar ik besef steeds meer dat het alsnog belangrijk blijft om regelmatig contact te zoeken met vrienden en familie. Het is geen eenrichtingsverkeer, ook al gaan we door een pittige tijd.

• Eerlijk over een eetstoornis: vier tieners geven kijkje in hun leven

  Eerlijk over een eetstoornis: vier tieners geven kijkje in hun leven

Samen resetten

Het gaat gelukkig stapjes beter met Christel, al blijft het wel een proces. Het vertrouwen in Christel ben ik nooit kwijt geweest. Als ze ervoor wil gaan, gaat ze ervoor. Het vertrouwen rondom de eetstoornis moet nog wel weer groeien: ‘Kan ik erop vertrouwen dat je echt minder eet als je nu nog weleens een eetbui hebt? En dat je niet stiekem toch ergens nog wat vandaan haalt?’ Dat beschadigde vertrouwen moeten we weer opbouwen met elkaar. Een eetstoornis doet veel met je, dus ik kan het haar ook niet verwijten. Dat moet je leren hè: de eetstoornis lostrekken van je kind. Door de tijd heen heb ik geleerd dat los van elkaar te zien.

Bekendheid voor eetbuistoornis

Christel heeft zich helemaal uit eigen beweging aangemeld om een kijkje te geven in haar leven bij Hallo, ik heb een eetstoornis. Wij hoorden het later pas. Over eetstoornissen als anorexia en boulimia is veel meer bekend dan over een eetbuistoornis, en daar brengt ze graag verandering in. Ze wil haar kennis delen. En vooral ook anderen die met een eetbuistoornis dealen – want dat is het: je dealt ermee – laten zien dat ze er niet alleen voor staan.”