Sally Noach, de vergeten verzetsheld

En waarom zijn er honderden brieven van overlevenden die verklaren dat hij hun levens redde? In deze indrukwekkende documentaire volgen zijn kinderen, Lady Irene Hatter en Jacques Noach, zijn voetsporen op zoek naar de waarheid achter het leven van hun vader.

In mei 1940 mengde Sally Noach zich onder de zes miljoen vluchtelingen die Frankrijk binnenstroomden in een poging aan het opkomende Derde Rijk te ontkomen. Deze massale uittocht, bekend als ‘Le Grand Exode’, resulteerde voor velen in gevangenschap, deportatie, en een tragisch lot in concentratiekampen. Maar Sally verdween naar Lyon, dat bekend stond als de ‘hoofdstad van het verzet’, en ontpopte zich daar als een meester in bluffen en manipulatie, waarmee hij erin slaagde honderden gevangenen te bevrijden en hun levens te redden. Zijn moed en vindingrijkheid redde talloze Nederlandse en buitenlandse gevangenen van de dood.

Onbaatzuchtige inzet

Later dook Sally op in Lissabon en vervolgens in Londen. Na de oorlog koos hij voor een rustig leven in Nederland. Ondanks zijn moedige inzet werd hij door sommigen bekritiseerd en zelfs beschuldigd van het profiteren van de zwarte markt in Vichy-Frankrijk. Wat trok koningin Wilhelmina dan toch naar zijn verhaal? En waarom raakte hij in conflict met de Nederlandse politieke elite? De brieven die hij na de oorlog ontving, geschreven door overlevenden verspreid over de hele wereld, lijken een ander verhaal te vertellen. Ze getuigen van zijn reddende rol en zijn onbaatzuchtige inzet.

Lady Irene Hatter, zijn dochter die in Engeland woont, voelt na bijna veertig jaar de noodzaak om het verhaal van haar vader te ontrafelen en de waarheid achter zijn levensreddende acties te ontdekken. Haar zoektocht brengt haar van Amsterdam naar de Franse Pyreneeën, Lyon, San Francisco en Miami. Tijdens deze reis komt zij in aanraking met een geschiedenis van groot lijden, verraad, maar ook heldendom. Ook haar broer, Jacques Noach, die in Abcoude woont, deelt zijn herinneringen en inzichten in de documentaire.

Het Verhaal van Sally Noach

Salomon Jacob Noach, geboren in december 1909 in Zutphen, groeide op als zoon van Jacob Abraham Noach en Sophie Belia Spier. Als kind ontwikkelde hij een sterke, onafhankelijke geest en verliet hij de school al op zijn twaalfde. In de jaren twintig werkte hij als ober in de stationsrestauratie van Zevenaar. In 1927 verhuisde het gezin naar Brussel, waar Sally, samen met zijn broers en vader, als reizende textielverkoper aan de slag ging en zich uiteindelijk vestigde in Lille, Noord-Frankrijk. Noach sprak vloeiend Nederlands, Frans en Engels en stond bekend om zijn inspirerende persoonlijkheid en zijn ontembare positieve geest; men zei zelfs dat hij stenen aan het lachen kon maken.

Toen de nazi’s in mei 1940 de Lage Landen binnenvielen, wist Sally via een trein naar Toulouse te vluchten en later door te reizen naar Lyon. In deze verzetsstad bleef hij ruim twee jaar actief, tot september 1942, toen Klaus Barbie arriveerde om de laatste deportaties naar Drancy en andere kampen te organiseren. Na de oorlog keerde Sally terug naar Nederland, waar hij in Perzische tapijten handelde en bedrijven runde in steden als Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Arnhem.

Ondanks de uitzonderlijke daden die hij verrichtte in de donkere oorlogsjaren, hield Sally zijn herinneringen en verhalen bijna altijd voor zichzelf. Zijn persoonlijke memoires bleven sober en oppervlakkig, zonder details over zijn levensreddende werk in de schaduw van de oorlog. Deze documentaire onthult het bijzondere verhaal van een man die, ondanks zijn heldendaden, een stil leven leidde en de geheimen van zijn oorlogsverleden met zich meenam. Zijn kinderen proberen nu, decennia later, de verborgen geschiedenis van hun vader te laten zien voordat deze voorgoed verloren gaat.