Ruzie in de familie!

Het begint vaak heel klein. Soms zo klein dat men zich niet eens meer kan herinneren wie er nu begon. Een misverstand, een afwijzing of (onbedoelde) kwetsing. Wie kent niet het voorbeeld van de broer die ineens geen hand meer gaf op een verjaardag. Of de tante die in plaats van de ‘gebruikelijke’ drie zoenen, er maar twee gaf. Direct wordt er een waardeoordeel aan gekoppeld: ‘Ze zal me wel niet meer hoeven’ of ‘Ik zal wel iets verkeerd hebben gedaan’. Zonder de betreffende persoon naar de reden van zijn of haar gedrag te vragen, heeft het ‘slachtoffer’ al geoordeeld: Ruzie.

En die ruzie kan jarenlang duren. Want wat de een of de ander ook doet of laat, het past in het plaatje van ‘zie je wel’.
Niemand van de ruziemakers wenst een stap in de richting van de ander te doen. ‘Hij moet eerst maar eens laten zien dat het hem ernst is’ of ‘zij moet eerst maar eens normaal doen op een verjaardag’.
In sommige gevallen gebeurt het dat slechts één partij halsstarrig blijft weigeren een conflict op te lossen.

Angst

Tom Rijken en Wim Post weten er alles van. De twee christen-mediators bemiddelen regelmatig in conflicten, waaronder familieruzies. Een mediator is een neutraal persoon, die met beide partijen om de tafel gaat zitten en zo probeert te bemiddelen in een conflict. De bedoeling is dat mensen weer op een gelijkwaardige basis met elkaar in gesprek gaan.
Tom en Wim zijn er beiden van overtuigd dat angst ten grondslag ligt aan bijna alle ruzies. Tom legt uit: “Of het nu gaat om een erfeniskwestie, de gezagsverhoudingen tussen ouders en kinderen of om man/vrouwrelaties, mensen zijn bang om hun grip op iets of iemand te verliezen. Vaak zie je in een ruzie dat mensen erg jaloers zijn. Ook die jaloezie komt voort uit angst.
Neem het voorbeeld van ouders die ruzie hebben met hun kind(eren). ‘Eert uw vader en uw moeder’ wordt vaak gezegd, maar dat betekent ook dat ouders op een waardige wijze met de kinderen moeten omgaan. En daar gaat het vaak fout, want ouders oefenen nog al eens een autoritaire druk uit op hun kinderen.”
Hij vervolgt: “Die machtsverhouding zie je ook in ooms/tantes-, neef/nichten-relaties. En ook daarbij zie ik altijd jaloezie en angst terugkomen.”
De mediator is dan ook van mening dat liefde de oplossing is voor alle ruzies. “Angst en liefde gaan niet samen. Als er genoeg liefde zou zijn, is mediation ook niet nodig.”
Hij heeft daarom hoop voor mensen die te maken hebben met familieruzies. “Als je er samen niet meer uitkomt, is er met mediation vaak nog uitkomst. Om een voorbeeld te geven: Vaak hoor je dat als mensen uit elkaar gaan, de dominee nog op bezoek komt, waarna het stel uit elkaar gaat. Terwijl ik regelmatig twee mensen rond de tafel heb zitten die eigenlijk niet meer met elkaar konden en wilden praten, maar uiteindelijk toch samen verder willen. Daarin zie ik echt wonderen gebeuren.”

Besmet

Hoe gaat een mediator te werk als hij een aanvraag krijgt om te bemiddelen? Wim legt uit dat een eerste voorwaarde is dat alle partijen om de tafel willen zitten. Dan ben je al een stap in de goede richting, want veel ruzies blijven steken, juist omdat de ruziënde familieleden niet met elkaar willen praten.
Wim: “Het heeft geen zin dat ik eerst met de een ga praten en dan met de ander. Want de ander zal altijd vinden dat ik al bevooroordeeld ben, omdat ik bij de een ben geweest. Ik heb het wel eens gedaan, en die mensen kwamen uiteindelijk ook wel bij elkaar, maar het is niet ideaal. Je kunt niet meer neutraal zijn, in de ogen van de ander ben je subjectief geworden, besmet. Ik neem wel eens iemand een sessie apart, maar breng de inhoud van die sessie een volgende keer weer open op tafel om partijdigheid te voorkomen.”
Als mensen onder begeleiding van de mediator met elkaar in gesprek gaan, spreekt Wim af om met respect met elkaar te spreken, niet te schelden en elkaar uit te laten praten. “Dat is heel belangrijk, want mensen die hier komen, zitten vaak emotioneel helemaal vol.”
Afhankelijk van de aard van de ruzie, volgen mensen drie tot zeven sessies bij een mediator.
Tom voegt toe: “Het voordeel van een mediator boven bijvoorbeeld een pastor of dominee, is dat een mediator komt, bemiddelt en weer gaat. Een bekende moet na het conflict toch weer met beide partijen verder. Een mediator hoeft dat niet.”

Stel nu dat die ander niet wil praten? Tom reageert resoluut: “Hij of zij is toch christen? Dan wil diegene er toch wat aan doen? De Bijbel staat vol met oproepen om je te bekeren, je om te keren. Dat geldt ook voor ruzie. In je relatie met God kun je ruzie niet laten bestaan, het belast je relatie met Hem en blokkeert je gang naar het avondmaal. Daarom moeten ruzies ook zo snel mogelijk uit de weg worden geholpen, want je kunt geen avondmaal vieren als er ruzie is. Als je dat wel kunt, moet je je afvragen waarom die ruzie je dan niet geestelijk belast.
Dat is het mooie van dit werk: Je hebt een basis om het op te lossen en om mensen aan te spreken op hun gedrag. Ik kan mensen aanspreken op het Onze Vader, waarin we bidden: Vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij anderen hun schuld vergeven. Jezus is gekomen ter verzoening. Waarom kunnen wij dan zo moeilijk verzoenen? En als je dan mensen met elkaar in gesprek ziet gaan, is dat heel waardevol.”
Een andere reden voor het uit de weg ruimen van ruzies vindt de mediator: Wil je dan tot de dood toe elkaar niet meer spreken? Of heb je er iets voor over de relatie te herstellen? Als beide partijen er last van hebben, is er prima ruimte om het op te lossen.”
Als de ander niet kan of wenst aangesproken te worden op zijn of haar christelijke overtuiging, is Tom van mening dat die ander dat dan moet verantwoorden naar God toe. “Als jij stappen hebt gezet en je best hebt gedaan om het weer goed te maken, heb je jouw deel gedaan. Dan is het aan die ander wat die ermee doet. Je moet het dan wel leren loslaten. Daar komt dan weer een stuk vergeving bij kijken.”

Is mediation altijd dé oplossing?
Wim: “Ik heb nog niet gehad dat mensen wegliepen. Wel dat het gesprek stokt en dat ze er niet uitkomen. Maar dan waren mensen wel blij in openheid met elkaar gecommuniceerd te hebben.”

Is ruziemaken per definitie verkeerd?
Tom: “Ruzie maken hoeft niet verkeerd te zijn. Mensen maken nu eenmaal ruzie. Maar een ruzie die blijft hangen en niet opgelost wordt, is niet goed.”
Wim reageert: “Alles met de mantel der liefde bedekken, is ook niet goed. Dat maakt het soms alleen maar erger. Een conflict kan de lucht zuiveren en door een ruzie kunnen mensen dichter bij elkaar komen, maar er moet wel binnen ‘christelijke’ kaders geruzied worden.”