Rita werd gepest op haar werk: 'Ik was onnozel, schreeuwde één van hen me toe'

“Ik wilde het heel graag goed doen,” begint Rita. “Het bedrijf waar ik destijds werkte was een start-up met drie anderen. In al die jaren heb ik ontzettend hard gewerkt om van het bedrijf een succes te maken. Ik heb heel wat weekenden ingeleverd om congressen te bezoeken en om het bedrijf op de kaart te zetten. Toen ik wegging, stond er een bedrijf van ruim dertig mensen en hadden ze miljoenen aan omzet.

Ik was perfectionistisch en na zeven jaar raakte ik voor de eerste keer overspannen. Ik zat een week thuis toen ik werd gebeld. De baas zou naar mijn huis komen, want ik kón niet ziek zijn. Na vijftien jaar werken kreeg ik een burn-out. En daar is alles pas echt begonnen.”

Gepest op het werk

Een zware tijd breekt aan voor Rita, terwijl ze steeds meer stappen terug moet zetten in haar baan. “Ik bleef drie maanden thuis na mijn burn-out, achteraf veel te kort. Toen ik terugkwam, was alles veranderd. Mijn baas had een nieuwe consultant aangenomen. Al snel merkte ik dat hij de zaken graag naar zijn hand zette. Ik kreeg een slechte evaluatie van hem en ineens werden al mijn competenties in twijfel getrokken. Een collega belde mij waarom ik niet aanwezig was voor de stafmeeting, terwijl mijn baas mij enkele dagen ervoor had gezegd dat deze niet door zou gaan.”

Het gaat van kwaad tot erger, maar nergens vindt Rita gehoor. “Alles wat ik voorheen zelf besliste, mocht ik niet meer. Mijn functie werd voortdurend uitgehold. Tijdens een meeting waarin onverwacht drie nieuwe bazen zaten, kreeg ik de wind van voren. Ik was onnozel, schreeuwde één van hen me toe. ‘Je bent niets’, zei hij.”

Formele klacht

Rita woont in België, waar de ‘arbeidsgeneeskundige dienst’ moet helpen bij problemen met het welzijn van werknemers. Deze verplichte dienst wordt door de werkgever betaald en proberen arbeidsongevallen te voorkomen, maar ook grensoverschrijdend gedrag. Als Rita daar aanklopt, hopend op een luisterend oor en psychische hulp, valt dat tegen. Het klikt niet met de persoon die ze tegenover zich krijgt. “Ik had het gevoel dat er niet naar mij geluisterd werd.” 

Toch wil Rita dolgraag haar werk blijven doen. “Ik wilde mij niet laten wegpesten. Collega’s durfden er niets van te zeggen, uit angst voor hun eigen baan. Familie vroeg mij waarom ik er bleef werken, maar ik doe mijn werk gewoon heel graag. Ik diende met een advocaat een formele klacht in tegen pesten op het werk. Opnieuw moest ik mijn hele verhaal uitschrijven en bewijs verzamelen, alsof je een dossier voorbereidt voor de rechtbank. Het was echt een hel.”

Lotgenoten

Het hele onderzoek naar het pesten duurt zes maanden. “Ik leefde voortdurend in angst, was depressief, doodmoe en kreeg suïcidale gedachten. Nog steeds vind ik het moeilijk om te vertellen wat mij precies is overkomen. Na het onderzoek kreeg ik nog geen definitief antwoord. ‘Er waren dingen gebeurd die ik mogelijk als pesten had kunnen ervaren’, stond er in het rapport. Ik kreeg een ontslagvergoeding, maar voelde me de verliezer. De mensen die dat gedrag hebben vertoond, zitten daar nog steeds. Zij gaan gewoon verder, dat vind ik echt ongehoord.”

Om meer begrip en gehoor te vinden, zoekt Rita naar lotgenoten. “Doordat ik met mijn verhaal naar buiten kwam, vond ik lotgenoten. Veel gepeste mensen ervaren mentale gevolgen. Ik ben kapot gemaakt en zal nooit meer kunnen functioneren zoals ik gefunctioneerd heb. Gelukkig heb ik inmiddels een andere baan waar ik mijn grenzen kan aangeven. Ik heb er plezier in, maar ik ben vooral vaak moe.”

Een boek over pesten op het werk

Wanneer haar advocaat opmerkt dat ze een boek kan schrijven over haar ervaringen, laat ze zich dat geen twee keer zeggen. “Het begon als een soort dagboek en daarnaast ben ik mensen gaan interviewen. Dat gaf veel herkenning: ik ben niet de enige die dit meemaakt. De wereld mag weten wat er met mij is gebeurd en dat dat niet door de beugel kan. Hier moet iets aan gedaan worden”, zegt ze ferm.

“De theoretische informatie die in het boek zit, is erg belangrijk. Het is nodig om te vermelden wat je kan doen en hoe een verzoek behandeld wordt. Preventieadviseurs zijn geen therapeuten, maar wel bemiddelaars. Ze geven advies en werken toe naar herstel van de relatie. Ik hoop dat mensen die het boek lezen, weten wat ze kunnen doen en kunnen verwachten als ze gepest worden op het werk.”

Expert

Expert in arbeidsgeneeskunde Lode Godderis is medeauteur van het boek. “Pesten is lang niet altijd een gekaderd begrip. Zeker in omgevingen waarin geld en macht op het spel staan, kan er een dynamiek ontstaan die betrokkenen pas na verloop van tijd als pesten gaan ervaren. Vaak begint het heel subtiel, maar beetje bij beetje wordt het erger tot de spreekwoordelijke bom wel moet ontploffen. In dit boek leggen we niet alleen uit wat je kunt doen als de bom ontploft is, maar ook hoe je kunt voorkomen dat het tot een ontploffing komt. Daarom is het heel belangrijk om snel hulp te zoeken. En als je in België werkt: win advies in bij de preventiedienst.”

• Pesten: 'We haalden Isabel in groep 8 van school. Hadden we dat maar veel eerder gedaan'

  Pesten: 'We haalden Isabel in groep 8 van school. Hadden we dat maar veel eerder gedaan'