'Na al die jaren durf ik eindelijk mezelf te zijn'

Ontheemd. Zo noemt Rianne het gezin waar ze met haar drie zussen in opgroeit. “Als kind voel je dat er dingen niet kloppen. Omdat het normaal voor je is, weet je je vinger er niet op te leggen. Mijn vader was een gelovig man. Alles stond bij ons in het teken van geloof. Wat ik ervaarde, was dat mijn vader – door zijn verlangen om God te volgen en de bijbehorende angst dat we voor de verkeerde weg kozen – ons in geestelijke kopieën van zichzelf wilde veranderen. Mijn moeder is ook verwond. Ze is door haar jeugd getraumatiseerd en was daardoor niet in staat om de onderstromen in ons gezin aan te kaarten en aan te pakken.”

Onderdrukkende geloofsopvoeding

“Zoals ik het heb ervaren, was er in mijn opvoeding geen ruimte voor ontwikkeling en groei. En voor eigen gedachten en gevoelens. Als we discussies hadden over seks voor het huwelijk of samenwonen, werden mijn gedachten daarover zondig genoemd. Ze strookten volgens hen niet met de Bijbel. Ik mocht niet boos worden, want dat was niet oké. Er was geen ruimte voor verdriet. Alles was door oordeel omsluierd. Ik neem dat mijn vader niet langer kwalijk, hij heeft keuzes gemaakt waarvan hij dacht dat die goed waren. Maar hij kroop hiermee op een ongezonde manier in mijn geest.”

Grensoverschrijdend

Naast het strenge gezin waarin ze opgroeit, brengt Rianne veel tijd door in het huis van een vriendinnetje. Uiteindelijk wordt ook dit gezin een traumatische ervaring. De vader van het gezin vertoont grensoverschrijdend gedrag. Rianne: “Het begon altijd met kietelen, maar hij ging steeds naar bepaalde plekken van mijn lichaam waarvan je als kind voelt: dit is niet oké. Ik kon dat niet benoemen, maar wist wel dat ik tijdens het achtervolgen dat hij dan deed, niet door hem gepakt wilde worden.” De buurman ging nog verder en misbruikte Rianne. Lange tijd heeft ze dat verdrongen.

Rianne: “Als kind weet je niet wat seks is, dus kun je geen woorden geven aan de dingen die een volwassene met je doet. Je weet alleen dat je het niet fijn vindt en dat het onveilig aanvoelt. Wat ik deed – en wat meer mensen dan doen – is je bewustzijn, je gevoelens en je bezieling scheiden van je lichaam. Veel mensen herinneren zich van een trauma lang niet alles. Soms wordt het zelfs een zwart gat. Pas als er rust en veiligheid komt, kunnen herinneringen en gevoelens dankzij een trigger, zoals een geur of beeld, naar boven komen.” Die trigger komt bij Rianne pas ver in haar volwassen leven.

Gezien willen worden

Rianne trouwt op jonge leeftijd met een lieve man. Dat ze fysiek geen grenzen kan stellen, merkt ze als ze al een tijdje getrouwd is. Ze sluit vriendschappen met andere mannen. “Ik wilde me graag geliefd maken bij mensen – waardoor ik zocht naar een vriendschap waarin ik alles kon delen. Ik wilde deze mannen gelukkig maken, in ruil met door hen gezien te worden.”

Terwijl Rianne uit is op een vriendschap, gaan twee mannen flink over haar grenzen heen. Ze wordt door beide mannen verkracht. Rianne gaat er niet tegenin, omdat ze het idee heeft dat ze zelf voor deze relaties heeft gekozen, maar vraagt zich wel af hoe dit kon gebeuren. “Ik had toch aangegeven dat ik dát niet wilde? Blijkbaar was ik toch niet in staat om grenzen aan te geven. In mijn hoofd werd dit een ontzettende warboel. Ik had geen flauw idee waarin ik verzeild was geraakt. Ook kon en wilde ik natuurlijk niet met mijn man over mijn ontrouw praten. Bovendien achtervolgde mijn christelijke achtergrond me. Mijn angstigste gedachte was: straks laat God me sterven. Straks val ik ter plekke dood neer.”

Toch zoekt Rianne geen hulp. “Als je zo in de shit zit, denk je altijd dat de put nóg dieper kan. Dus probeerde ik er op eigen kracht uit te kruipen. De relaties heb ik uiteindelijk zelf verbroken, al was dat niet makkelijk, omdat die mannen me niet zomaar lieten gaan.” Rianne ervaart een breekpunt als een collega haar erop wijst dat ze het zo niet langer gaat redden. Ze zoekt professionele hulp en begint haar helingsproces.

Rianne: “De hulp die ik zocht, was gericht op het aangaan van gezonde relaties. Hoe kom je als vrouw in dit moeilijk parket terecht? Waarom was ik niet in staat om gezonde grenzen te hanteren? In de therapiegroep die ik bezocht, kwam ik in contact met andere liefdevolle mensen die net zulke fouten hadden gemaakt en die ik niet stom kon vinden. Dus kon ik ook milder voor mezelf zijn.”

Vrijheid en vrede

Sinds een jaar of twee kan Rianne zeggen dat ze los is van het verleden. “Ik durf nu mijzelf te zijn, in welke omgeving dan ook. Dat is een proces van jaren geweest. Ik bleef bang voor dat oordeel. Bang dat mensen me in een hokje zouden plaatsen, dat ik niet welkom zou zijn. Ik weet nu wie ik ben en ik weet waar ik sta en ben daar blij mee. Als ik hier niet pas, dan pas ik ergens anders wel.

Ik vind het hoopvol dat er zeven miljard mensen zijn met een verhaal. Er zijn meer mensen die met manipulatie hebben te maken gehad, mijn verhaal is niet uniek. Het unieke zit in hoe je ermee omgaat, welke keuzes je maakt. Ik heb mijn best gedaan en het is een kwestie van vallen en opstaan. Ik heb mijn ouders allebei vergeven en ook de mannen die mij hebben verkracht.

Alle ingrediënten voor heling liggen ín je, omdat je bezield bent. Ik geloof niet dat ‘God het voor je doet’. Dan plaats je heling buiten je en maak je het daarmee minder jouw verantwoordelijkheid. Alles wat je in je hebt om een vredig en vrij leven te leiden, kan bedekt zitten onder trauma en pijn. Maar met welke achtergrond je ook opgroeit, je kunt het ziek en verwond en getraumatiseerd noemen, maar je hebt altijd een eigen verantwoordelijkheid. De keuze wat je ermee doet, is aan jou.”

Lees ook: 'Leer kinderen welke aanrakingen toegestaan zijn en welke niet'

Fotografie: Jeannine Rijsdijk
Visagie en styling: Joselien Hoogendam

• Podcast