'Proberen we als mens voor God te spelen?'

“De titel? Die hebben we bewust een beetje mysterieus gehouden”, vertelt Anne-Sophie. “Als we hierin geslachtsteleurstelling of abortus zouden noemen, schrikt dat alleen maar af. Wat we met deze podcast willen, is het bredere plaatje van maakbaarheid in de medische wereld onderzoeken. En meer specifiek: waar ligt de grens als het om baby’s gaat?”

Het is niet de eerste podcast die Anne-Sophie en Rianne maken. Samen vormen ze de onderzoeksredactie van de EO. Eerder verschenen de podcasts Long covid, de schaduwpandemie en Long covid en de kwakzalverindustrie van hun hand. In De Koningswens snijden de makers een medisch-ethisch vraagstuk aan: hoe ver willen we kunnen gaan als het om het krijgen van kinderen gaat?

• De Koningswens

  Klik hier

Bestaat geslachtsteleurstelling echt?

Hoe ze op het idee voor hun nieuwe podcast kwamen? “Toen onze collega Anne-Mar Zwart zwanger was, raakte ze tijdens een echo in gesprek met haar echoscopiste. Die vertelde haar dat er weleens vrouwen bij haar waren geweest die hun zwangerschap afbraken omdat het kindje in de buik niet het gewenste geslacht had. Dat raakte Anne-Mar zo, dat ze hiermee bij ons kwam om er verder onderzoek naar te doen. Komt dit vaker voor?”

De twee onderzoeksjournalisten besluiten dieper in de wereld achter zogeheten geslachtsteleurstelling te duiken. Want hoewel geslachtsselectie in Nederland wettelijk verboden is, blijkt het ook hier vaker voor te komen dan gedacht.

• Annemarthe verlangde vurig naar een dochter, maar kreeg drie zoons

  Annemarthe verlangde vurig naar een dochter, maar kreeg drie zoons

Eerst een jongetje, dan een meisje

“Nu is het fenomeen geslachtsteleurstelling op zich niet nieuw”, licht Anne-Sophie toe. “Van oudsher is het een zogenaamde koningswens om eerst een jongetje en dan een meisje te krijgen, en kunnen mensen teleurgesteld zijn als hun gezinssamenstelling er anders uitziet. Wat wel nieuw is, is dat er tegenwoordig steeds sneller tijdens een zwangerschap kan worden ingegrepen wanneer iets medisch gezien niet goed is met de baby of wanneer het kindje een ander geslacht heeft dan gehoopt.”

Anne-Sophie vervolgt: “Abortusklinieken houden de reden van abortus niet bij. Harde cijfers hebben we dus helaas niet. Maar voor onze podcast hebben we een enquête uitgezet onder een stuk of vijftig verloskundigen. Daarvan zeiden vijftien het weleens meegemaakt te hebben dat een vrouw haar zwangerschap afbrak vanwege het geslacht.”

Afspraak bij de abortuskliniek

Een daarvan is verloskundige Suze. Tijdens het onderzoek kwamen Anne-Sophie en Rianne haar toevallig op het spoor. “Ze vertelde ons dat zij het wel een stuk of honderd keer heeft meegemaakt dat een vrouw de zwangerschap stopte vanwege geslachtsteleurstelling. Na de geslachtsecho maakten die vrouwen dan een afspraak bij de abortuskliniek, of soms hadden ze die afspraak zelfs voor de zekerheid al staan. Suze zag ze daarna niet meer terug.”

“Rianne en ik schrokken zo van dit verhaal, dat we zelfs even twijfelden of het wel klopte. We hebben Suze later nog eens opgebeld om te vragen of ze zich niet had vergist in het aantal. Dat bleek niet zo te zijn.”

• Straks kan je ook in Nederland kiezen voor zoon of dochter, zegt Genderkliniek: 'Verbod is niet houdbaar'

  Straks kan je ook in Nederland kiezen voor zoon of dochter, zegt Genderkliniek: 'Verbod is niet houdbaar'

Maakbare wereld

“Toch is dat niet de reden dat we deze podcast hebben gemaakt: om mensen te choqueren”, benadrukt Anne-Sophie. “Onder het maatschappelijke fenomeen van geslachtsteleurstelling en de medische praktijk die hierbij komt kijken, liggen namelijk ethische vraagstukken over de maakbaarheid van onze wereld. En als EO vinden we het belangrijk om deze te belichten.”

Voor sommige vrouwen is de geslachts­echo bijvoorbeeld de eerste teleurstelling die ze meemaken in hun leven, vertelt een psycholoog in een van de podcastafleveringen. “De vraag die daarbij komt kijken, is of we nog wel kunnen omgaan met dingen die anders lopen in het leven. Proberen we ergens ook niet voor God te spelen door overal invloed op uit te willen oefenen?”

Om de haverklap een echo

Anne-Sophie: “Wat mij het meest heeft verbaasd, is de snelheid waarmee deze praktijk zich de laatste jaren heeft ontwikkeld. Dertig jaar geleden kregen vrouwen nog geen enkele echo, nu blijkbaar om de haverklap. Daardoor kun je steeds eerder allerlei medische ontdekkingen doen, maar wat moet je als zwangere met al die informatie? Voor mij is die vraag nu niet aan de orde, maar wat ik zelf heb geleerd bij het maken van deze podcast, is dat ik me wat vaker wil laten verrassen in het leven. Ik hoef niet overal invloed op uit te oefenen.”

Podcast De Koningswens

De Koningswens is een verhalende podcast van vijf afleveringen. Vanaf nu is de podcast te beluisteren in de NPO Luister-app en via de bekende podcastplatforms.