Praten over het einde van je leven: ‘Ik wil een uitvaart met een borrel en een bitterbal’

Kefah start iedere aflevering van ‘De Kist’ met een persoonlijk ‘Vragenvuur’. Hierin stelt hij korte vragen over het einde van het leven. Denk aan vragen als: ‘Liever begraven of gecremeerd worden’, ‘Een grote uitvaart of kleine dienst’ en ‘Het einde willen zien naderen of in één klap weg zijn?’. Wat zou jij hierop antwoorden?

Liever begraven of gecremeerd?

Waar sommige mensen hun wensen rond dit onderwerp liever voor zichzelf houden, zijn er ook Facebook- en Instagramvolgers die het niet erg vinden om hun gedachten te delen. Het valt op dat de meeste christenen ervoor kiezen om begraven te worden. Dat heeft onder andere te maken met een tekst uit het Bijbelboek Johannes waarin staat dat de doden zullen opstaan uit hun graf.

Begraven worden symboliseert voor veel gelovigen de hoop op de opstanding van het lichaam. Zoals je in de Bijbeltekst hierboven en in andere gedeeltes in de Bijbel leest. Cremeren heeft voor veel christenen meer het beeld van ‘vernietiging’. Aan de andere kant is het zo dat een begraven lichaam op ten duur ook geen stand meer houdt. Daar vertelt prof. Dr. Th. A. Boer meer over: ‘’Het argument dat God een begraven lichaam ‘nodig’ heeft om ons te kunnen opwekken, is alleen al om feitelijke redenen onhoudbaar: het begraven lichaam verdwijnt geheel’’

• Lees meer over deze kwestie

Drie jaar geleden had meer dan de helft van de Nederlanders een voorkeur voor cremeren. Eén op de 5 had nog niet besloten wat er met zijn of haar lichaam moest gebeuren, en 7 procent gaf het lichaam ter beschikking aan de wetenschap. Lees hier meer over in dit artikel.

De keuze voor cremeren heeft voor sommige EO-volgers ook te maken met de kosten. Zo vertelde Yvonne: ‘’Ik wil mijn geliefden die achterblijven niet met onnodige kosten achterlaten.’’

Wie voor begraven kiest, doet dat regelmatig ook zodat nabestaanden een plek hebben om naartoe te gaan. Aan de andere kant zijn er volgers die hun geliefden juist niet willen verplichten het graf te moeten onderhouden of langs te komen. Daarom kiezen ze voor cremeren. Voor sommigen is het idee verbrand te gaan worden niet prettig of wordt Jezus als voorbeeld gezien. Hij werd namelijk ook begraven.

En waar sommige volgers duidelijke wensen hebben, zijn er ook volgers die zich niet willen bemoeien met hun uitvaart. ‘’Dat is voor mijn nabestaanden, niet aan mij. Zij gaan een periode van rouw tegemoet, niet ik. Ik hoop dat ze het tegen die tijd gauw een plekje kunnen geven in de wetenschap dat ik thuis ben en op hun wacht’’, was één van de reacties. 

We zijn ons er ook van bewust dat niet iedereen de tijd heeft gehad om vooraf bij zijn of haar dood stil te staan of hierover in gesprek te gaan. Bijvoorbeeld wanneer iemand heel jong of plotseling komt te overlijden.

Liever een grote uitvaart of een kleine dienst?

Zou je überhaupt een dienst willen als je komt te overlijden? Of vind je een besloten uitvaart met alleen je geliefden een fijner idee? Er zijn volgers die hier helemaal niet bij stilstaan. Het maakt hen niet uit, omdat ze geloven dat ze bij God mogen komen en dat is voor hen het belangrijkste. Nabestaanden mogen dan zelf beslissen hoe ze de uitvaart vormgeven. Andere mensen hechten er geen waarde aan om hier bij leven over na te denken, want ‘ze zijn er toch niet meer bij’. Er zijn ook mensen die het gewoonweg niet goed weten.

Voor een aantal volgers maakt het niet uit wat voor dienst of uitvaart het wordt. ‘’Als het maar mooi en respectvol is.’’  Ook is er iemand die een heel persoonlijk verhaal deelt: ‘’Met de uitvaart van onze zoon van drie (elf jaar geleden) was ik blij met een grote uitvaart. Het verdriet kunnen delen met veel mensen heeft mij getroost.’’ ‘’Ik vind het belangrijk dat al mijn dierbaren erbij kunnen zijn’’, schrijft een andere volger op social media. ‘’Of dat groot of klein is, maakt dus niet uit.

Ook persoonlijkheid speelt een grote rol in een gedeelte van de reacties. ‘’We hebben een kleine en persoonlijke dienst gehad op de uitvaart van onze ouders’’, deelt iemand. ‘’Veel mooie reacties hierop gehad. Met een lach en een traan.’’ Ook ‘vrolijkheid’ en ‘lekker eten en drinken als troost’ wordt genoemd.

Als volgers voor een grote uitvaart kiezen, zien ze deze nagedachtenis aan hun leven als een feestje. Een uitvaart is voor hen om het leven te vieren en dankbaarheid uit te spreken voor alles wat het leven gegeven heeft. Een van de  redenen om voor een kleine dienst te kiezen is dat mensen in hun eigen leven ook niet graag in een grote menigte of op de voorgrond stonden. ‘’Dus ook niet als ik er niet meer ben.’’

Volger Loes spreekt zich uit over een dankdienst voor haar leven, die ze heel passend zou vinden. ‘’Met daarin alle liederen waar ik altijd zoveel van houd. Vooral een paar prachtige verzen van Kinga [zangeres Kinga Bán, red.], die mij in moeilijke tijden vaak troost hebben geboden. Zoals: ‘Ik zal er zijn’ of ’10.000 redenen tot dankbaarheid’. En uiteraard mijn lijflied: ‘Wat de toekomst brengen moge’. En ik hoop dat er dan veel lieve mensen om mijn kinderen heen zullen staan.’’

Loes was recent ook te gast in een aflevering van ‘Nederland Zingt’. Hierin vertelt ze hoe haar lijflied haar leven is binnengekomen en op welke cruciale momenten dit een rol heeft gespeeld.

Het einde willen zien naderen of in één klap weg zijn?

Misschien is dit wel de lastigste vraag uit het rijtje. Ook de enige waar wijzelf geen invloed op hebben, al heb je misschien wel een voorkeur. Hoe verdrietig is het als er geen afscheid genomen kan worden door geliefden, maar hoe pijnlijk is aan de andere kant een lang ziekbed? Beide brengt groot verdriet met zich mee en er is geen ideale situatie. Toch laten een aantal volgers zich erover uit:

‘’Ik wil zo rap mogelijk vertrekken en geen tralala’’, is één van de reacties. Er zijn meerdere mensen die schrijven in één klap weg te willen zijn. Bijvoorbeeld omdat ‘’ik anders in angst ga leven’’ of ‘’omdat leven met het besef dat je er straks niet meer bent, de kwaliteit van het leven verslechtert.’’ Er zijn ook mensen die geen goede ervaring hebben gehad met een lang ziekbed in hun familie. ‘’Ik vind dat erg om te zien en mee te maken en ben daarom liever in één klap weg.’’

De grootste reden om het einde te willen zien naderen is ‘’zodat ik dan bewust afscheid kan nemen van de mensen om mij heen’’, leggen verschillende volgers uit. Sommigen delen een eigen verhaal over een familielid die in één klap weg was en waar geen afscheid van genomen kon worden, maar wat ze toch wel heel graag hadden gedaan. ‘’Afscheid te nemen van geliefde zou ik het willen weten, maar voor mijzelf zou ik zeggen in één keer weg’’, zegt een volger dan ook heel eerlijk. ‘’Dan kan ik het afscheid van mijn familie voorbereiden, vooral voor mijn nabestaanden.’’

De uitvaart is al in kannen en kruiken of: ‘Ik zie wel wat er gebeurt’

Je zal natuurlijk nooit weten hoe de dienst of uitvaart er uiteindelijk uit komt te zien. Dat ligt in handen van jouw nabestaanden. Al hebben sommige volgers er wel concrete ideeën over. ‘’Ik hoop dat het nog heel lang duurt, maar als het zover is, mag er lekker veel gezongen worden, want ik hou van zingen. Ik zou het mooi vinden als ik in en uit de kerk word gedragen op de schouders van mijn broers en mijn twee zonen met het lied 'Als het leven soms pijn doet'. Thuis opgebaard en in de kerk de kist dicht. Ze mogen op mijn kist wat moois tekenen. Maar ik hoop dat God mij voorlopig nog op aarde laat zodat ik van mijn gezin kan genieten en mooie dingen van Gods schepping mag zien’’, schrijft Ottine op onze socials.

Floor ziet haar uitvaart in ieder geval niet graag met een kop koffie en een plakje ‘kleffe cake’. ‘’Maar met een borrel en een bitterbal. Mensen hoeven geen toespraak te houden over hoe ze mij gaan missen, maar elkaar vertellen wat ze dan gaan missen’’, is wat ze schrijft. Er zijn volgers die alles al op papier hebben staan en zij zien het levendig voor zich. ‘’Een grote dankdienst met veel mooie liederen. Mijn moeder is laatst plotseling overleden. Zij had alles ook op papier. Samen als kinderen, klein- en achterkleinkinderen hebben we de dienst verzorgd. En een heel mooie vorm gevonden om de vier generaties te verbinden door bijvoorbeeld een oude psalm muzikaal in een andere uitvoering te doen. En daardoor haar rotsvaste geloof in haar hemelse Vader over te brengen.’’

Ook zijn er volgers die er zelf graag op een bepaalde manier bij zouden willen zijn en een dankdienst voor hun leven organiseren, terwijl ze nog leven. Je uitvaart in kannen en kruiken hebben, zorgt er ook voor dat geliefden niet voor ongewenste verrassingen komen te staan. ‘’Nabestaanden hebben het dan al moeilijk genoeg en dan hoeven ze niet alles uit te zoeken’’, wordt onder andere geschreven. Volgers willen hun familieleden niet belasten. Of, geeft een volger aan, ‘’Ik ben alleenstaand en wil graag dat het gaat zoals bij mij past.’’ Dit kan natuurlijk ook een reden zijn om het vooraf goed georganiseerd te hebben.

• Kijk alle afleveringen van ‘De Kist’ op NPO Start

Er zijn ook mensen die ervoor kiezen hun lichaam aan de wetenschap te schenken. Reden om alles ook klaar te hebben liggen? Een jonge vrouw deelt dat ze een hersenoperatie moest ondergaan en was uitgegaan van het ergste. Een andere volger heeft een risicovol beroep. Maar ook de reactie ‘’Als ik zou overlijden, heb ik niets voorbereid’’, komt voorbij.

De dood: het blijft een lastig, intiem en verdrietig onderwerp om over na te denken, maar het kan ook rust geven om te weten wat er gebeurt nadat je overlijdt. Ook is het prettig om nabestaanden op weg te kunnen helpen. Het is voor hen fijn als er al het één en ander duidelijk is om een mooi laatste afscheid te kunnen organiseren. Zij hebben het op dat moment ook al moeilijk met het feit dat ze een geliefde zijn verloren. Een lastige periode. Daarom willen wij dit artikel graag afsluiten met een aantal tips voor het verliezen van een naaste. Want hoe ga je ermee als bijvoorbeeld je vader of moeder er niet meer is?

• Mijn vader of moeder is overleden, hoe ga ik daarmee om?