Petra verloor haar jeugdliefde aan zelfdoding

Let op, dit artikel gaat over suïcide

Als Petra in de brugklas aan het tafeltje naast Peter zitten, is dat het begin van een veertien jaar lange vriendschap. Als vier handen op een buik vullen ze elkaar aan. Waar Petra een talenknobbel heeft, blinkt Peter juist uit in alles wat met cijfers te maken heeft. Hij is ook sportief, doet aan triatlons marathons.

“We beseften dat de band die we hadden te kostbaar was om te laten eindigen na onze middelbareschooltijd”, zegt Petra. Ze beginnen gevoelens voor elkaar te ontwikkelen, die verder gaan dan vriendschap. Dan bloeit hun relatie op. Ze reizen veel: naar Azië, China, Thailand en Amerika. “We kenden elkaar heel goed en waren goed op elkaar ingespeeld”, vertelt Petra. Ze trouwen op jonge leeftijd en krijgen een dochtertje. Zo op het eerste gezicht lijkt hun leven perfect op orde: ze hebben beiden goedbetaalde banen, een koophuis en een kindje.

Extreem perfectionistisch

Maar dan merkt Petra dat Peters gedrag begint te veranderen. “Zijn perfectionisme kwam om de hoek kijken. Hij zei: ‘Dit is ons eerste huis, dit moet een heel mooi huis worden.’ Hij is een goede klusser en draait zijn hand nergens voor om. Af en toe moet hij worden afgeremd door mij. ‘Peet, het kan ook wel wat minder’, zei ik dan, maar zijn lat lag heel hoog. Hij kon er moeilijk afstand van nemen. Toen we onze woonkamer gingen behangen, zei hij stellig: ‘Dit is een andere kleur.’ Maar ik zag het verschil niet. Van hem moest al het behang er weer af.”

Petra denkt de oorzaak van zijn gedrag te wijten aan de hoge werkdruk en de veranderingen in hun leven – zoals de verhuizing en het klussen aan het nieuwe huis. “Ik was niet direct gealarmeerd. Tot hij zei: ‘Ik voel mij niet mezelf. Ik weet dat ik alles heb: we hebben een prachtige dochter, een koophuis en goede banen. Ik heb alles, maar kan het niet voelen met mijn hart.’”

Ze praten veel over zijn gevoelens, maar hij benadrukt dat hij wil dat het tussen hen blijft. Hij staat niet open voor professionele hulp, uit schaamte en trots. Petra respecteert zijn wens, en Peters geheim wordt ook haar geheim. “Als ik hem vroeg hoe hij zich voelde, zei hij dat ik niet ongerust hoefde te zijn. Hij zei: ‘Ik zal jou en onze dochter nooit in de steek laten. Dat zou ik jullie nooit aandoen.’” Petra is niet bekend met depressies en weet niets over suïcidaliteit, ze heeft nog nooit te maken gehad met een depressieve periode. “Ik schrok toen ik besefte dat zelfdoding door zijn hoofd was gegaan. Maar hij nam die zorg meteen weg door te zeggen dat hij dat nooit zou doen. Ik – naïef als ik was – geloofde hem op zijn woord. Ik geloofde dat we er samen uit zouden komen.”

Afscheidsbrief

“Die bewuste ochtend zei ik tegen hem: ‘Ik moet vanmiddag werken, maar als je wilt dat ik thuisblijf, zeg ik dat af.’ Hij verzekerde mij dat dat echt niet nodig is. Als ik hem bel – zoals ik altijd doe – is dat voldoende, zei hij.” Als ze zoals afgesproken naar huis belt, neemt een vreemde stem op. “Het was de politie, die niet wilde zeggen wat er was gebeurd. Zo snel als ik kon, ging ik naar huis. Overal stond politie, de huisarts en een begrafenisondernemer waren er ook”, blikt ze terug. Het nieuws dat hij uit het leven is gestapt, slaat in als een bom. “Mijn ouders en veel familieleden waren er om mij te steunen. Peter had een afscheidsbrief achtergelaten, waarin hij mij bedankte voor het mooie leven dat zij samen hebben gehad.”

Begrafenis en verjaardag

Petra wordt die week geleefd door alle keuzes die gemaakt moeten worden voor de begrafenis. “Ik moest kiezen welke kleding hij in zijn kist zou dragen, welke condoleancekaarten naar wie moesten.” In diezelfde week viert haar dochter haar eerste verjaardag. “Ik twijfelde of ik het door zou laten gaan, maar besloot het toch te doen. Een eerste verjaardag is zo belangrijk, ook dat je daar foto’s en herinneringen aan hebt. Het is erg dubbel”, vertelt ze. “Je zit op een roze wolk want je dochter wordt één, en dan moet je ineens de uitvaart van je man gaan regelen. Het zijn levensgrote taken, op het moment dat je het kwetsbaarst bent.”

Ze staat er niet alleen voor, haar familie helpt haar. “Iedereen was compleet overdonderd, niemand had het zien aankomen en hij had ook geen eerdere depressieve episodes gehad. Peter kon niet inzien hoe talentvol hij was, hoe waardevol. Dat raakt mij elke keer weer.”

Eenzaam rouwproces

Dan breekt een eenzaam rouwproces aan. Petra merkt dat mensen zich ongemakkelijk voelen als ze vertelt dat Peter uit het leven is gestapt. Ze lopen met een boog om haar heen, beginnen te stotteren of weten niet wat ze moeten zeggen. Petra worstelt met enorm veel vragen. “Ik was niet boos op hem, ondanks dat hij beloofd had het niet te doen. Ik dacht alleen maar: wat moet jouw pijn en ellende groot zijn geweest. Ik geloof dat een suïcidaal en depressief persoon zichzelf niet meer is en niet beseft hoe kostbaar hij is. Dat is enorm triest.”

“Ik vroeg mij af: Waar heb ik dingen gemist, signalen over het hoofd gezien?” Het schuldgevoel verteert haar, net als de schaamte waarmee ze worstelt. Ze probeert steun te zoeken bij haar geloof in God. “Ik vond het moeilijk dat ik in christelijke boeken las dat iemand een ‘stem uit de hemel’ hoorde die hen ervan weerhield om een eind aan hun leven te maken. Dan begreep ik niet waarom God Peter – die net vader was geworden – niet had tegengehouden.”

“Ik ben met al mijn vragen naar God gegaan”, vertelt ze. “God, waarom, waar was u? Ik kreeg niet gelijk een antwoord. Maar die stilte gaf me veel inzichten, daar kreeg ik antwoord op mijn vragen. Ik besefte dat God wel degelijk aanwezig was geweest in Peters nood, maar dat een mens soms andere keuzes maakt dan God wil.”

Verscheurd en ontworteld

Na Peters dood blijft Petra lange tijd alleen. Ze durft zich niet open te stellen voor een relatie. “Peter was zo’n deel van mij dat ik mij nooit meer zo verscheurd en ontworteld wilde voelen. Daarom wilde ik mij nooit meer aan iemand hechten.” Dan komt ze haar huidige man tegen, met wie ze inmiddels twintig jaar samen is. “Met heel veel geduld heeft hij door mijn pantser heen gebroken. Als ik mezelf voor alle pijn afsluit, sluit ik mij ook voor alle liefde af.”

Ze schrijft een boek over haar ervaring met de zelfdoding van Peter. Dit helpt haar in haar rouwproces. Haar boek laat ze lezen aan vriendinnen, die haar daardoor beter begrijpen. Vlak na zijn overlijden zegt ze haar baan op, omdat ze zich wil toewijden aan de zorg voor haar enige dochter. Ze heeft wisselende banen en besluit daarna een eigen bedrijf te beginnen.

Bang om eigen wond open te scheuren

“Nadat ik mijn eigen bedrijf had opgericht, voelde het alsof God mij in mijn kraag vatte. Ik heb mijn boek geschreven en interviews gegeven. Ik moest veel gaan delen: het werd een les in mezelf weer te verbinden met andere mensen.” Ze volgt veel professionele trainingen over rouw. “Ik was bang om mijn eigen wond open te scheuren. Maar ik krijg juist energie van mensen helpen, die ook een geliefde hebben verloren aan zelfdoding. Ik coach ze vooral in het mentaal-emotionele proces. Als ervaringsdeskundige voelen mensen zich vertrouwd bij mij.”

Naast verdriet is er veel dankbaarheid voor de mooie periode die ze met Peter heeft gehad. “Ik ben immens dankbaar dat ik hem heb gekend, voor alle mooie dingen die we samen hebben meegemaakt en de reizen. Ik heb ook allerlei foto’s en video’s van hem. Je leert op een andere manier iemand vasthouden, in je hart. Ik voelde mij geamputeerd, ik dacht dat ik nooit meer gelukkig zou worden, maar ik kan nu zeggen dat ik van het leven houd.”

• Hoe bied je troost na overlijden en wat zeg je tegen iemand die rouwt?

  Hoe bied je troost na overlijden en wat zeg je tegen iemand die rouwt?