Over die genoeg-levensstijl: wat is eigenlijk ‘genoeg’?

De afgelopen tijd heb ik me verdiept in een levensstijl van genoeg. Want na decennia van groeien, groeien en groeien, is het de hoogste tijd om flink op de rem te staan. En om onszelf de vraag te stellen: is er een alternatief mogelijk? Waarom doorgaan op deze kapotmakende manier? Voor deze serie heb daarom gekeken naar hoe dat leven volgens genoeg eruit zou kunnen zien als je het toepast op verschillende levensgebieden: kleding, eten, onderdak, geld.
Wat heb ik geleerd, en op welke gebieden in mijn leven zitten voor mij de uitdagingen?

Heel goede papieren

Als één ding me duidelijk is geworden, is het dat het leven volgens de principes van genoeg heel goede papieren heeft om eigenlijk alle crises van deze tijd aan te gaan. Je zou er bijna een politieke partij voor oprichten: de partij van genoeg :). Zonder het in eerdere blogs expliciet genoemd te hebben, gaat het denken van genoeg terug naar de Bijbel. Zo lees je in 1 Timoteüs 6:8: ‘Als we onderdak, eten, drinken en kleren hebben, moeten we tevreden zijn.
Het zou wat zijn zeg, als we dat advies allemaal gingen opvolgen. Dan zou die ecologische voetafdruk meteen flink krimpen (tenzij je kleren leest als een inloopkast met meer dan 500 stuks ;).

Ik heb het nog niet gehad over de vraag: "Wat is eigenlijk ‘genoeg’?" Kun je dat weergeven in cijfers, of is dat afhankelijk van je context? Want ja… ik heb in voorgaande blogs natuurlijk steeds mijn eigen context als referentiekader genomen. En als ik eerlijk ben: het is best makkelijk afzetten tegen het behoorlijk welvarende dorp waar ik woon, of mijn kennissenkring van hoogopgeleide tweeverdieners. In die context ben ik bijna een soort hippie met mijn andere keuzes. Ik kan dan - zelfgenoegzaam - achterover leunen en vinden dat ik dat leven volgens genoeg al heel aardig doe.

Niet een ander voorschrijven

Maar ik weet natuurlijk dat mijn context erg veel vinkjes bevat om Joris Luyendijk er maar even bij te halen. Die spiegel werd me pijnlijk voorgehouden door een Koerdische vriendin die ik leerde kennen toen ik haar taalcoach was. Toen zij zwanger was, ging ik als een malle mijn netwerk inschakelen om babyspulletjes voor haar jongste spruit in te zamelen. Maar al die ‘tweedehandse’ spullen nam ze met een zekere terughoudendheid aan. Was ze ondankbaar? Nee, ik denk dat ik mijn culturele blunder naderhand begreep. Was haar baby’tje niet meer waard dan tweedehands spullen? En liet ze - door hem te omringen met allerlei mooie nieuwe spullen - niet zien hoezeer ze geïntegreerd was, en dat ze niet haar hand meer hoefde op te houden? Met andere woorden: mijn inzichten over wat ‘genoeg’ is, kan ik niet aan anderen voorschrijven.

En als we dan nog eens wat verder uitzoomen; kun je van opkomende economieën vragen om maar even wat minder te consumeren? Kun je op hoge toon eisen dat ‘niet al die Chinezen vlees moeten eten of auto’s moeten rijden?’ Terwijl wij (en met die wij bedoel ik dan even de westerse welvarende wereld) vele ‘vette’ jaren hebben gehad van uitbundig consumeren, vervuilende stoffen uitstoten… Als er een land, een werelddeel, een stap moet terugdoen, dan zijn wij het wel. Maar ons land wordt geleid door een premier die zegt dat ‘het weinig zin heeft om klimaatdoelen te halen, terwijl de rest van de wereld niet meedoet.’ Het is om je kapot te schamen, je rot aan te ergeren. Of… Om het heft in eigen hand te nemen.

• Hoe kun je eerlijker omgaan met voedsel?

  Hoe kun je eerlijker omgaan met voedsel?

Alles staat of valt met tevredenheid

En dat brengt me weer terug naar de levensstijl van genoeg. De vraag die ik aan mezelf stel en ook aan jou wil stellen is: wat betekent genoeg voor mij, in mijn context? Waar zie ik dat ‘overdaad schaadt’? Waar moet ik bij mezelf op de rem trappen? Wat is de verantwoordelijkheid die ik moet nemen?

Ik heb ontdekt in deze zoektocht dat die bijbeltekst uit Timoteüs klopt als een bus. Alles staat of valt namelijk met tevredenheid. En dat is er overigens ook niet zomaar. Tevredenheid is iets dat je, zeker in deze tijd, moet bevechten. Ontevreden ben je zomaar weer. Over je huis, je kledingkast, je bankrekening. En die ontevredenheid is weer de motor van consumeren. Dus wil je die spiraal doorbreken dan moet je hard werken om tevreden te zijn, èn te blijven. Om te leren waarderen wat je hebt.

Waar zet je de streep?

Zo is mijn drang naar kleding helaas ook na de cursus die ik volgde niet zomaar op magische wijze ‘poef’ verdwenen. Fast-fashion is weliswaar voor mij een no-go geworden, maar dit heb ik stilletjes ingewisseld voor uren scrollen op de Vinted-app met tweedehands kleding. Maar dit komt natuurlijk uit dezelfde honger voort: de honger naar meer. En wat voor mij kleding is, is voor jou misschien wel geld, of misschien heb jij wel een zwak voor Funda en vergaap je je aan mooie huizen en huisinrichting.

Het blijft daarom ook een balanceer-act: waar mag je van genieten, en waar zet je voor jezelf een streep? Wat mij daarbij ook helpt is om regelmatig uit te zoomen en niet alleen naar mijn eigen belang te kijken. Want dat is iets dat zeker ook na mijn zoektocht is blijven hangen: individuele keuzes hebben universele gevolgen. Niks druppel op de gloeiende plaat. Dat wat je doet - of laat - beïnvloedt het grotere plaatje. Dus welke keuzes maak jij?