Oud-commandant der strijd­krach­ten Peter van Uhm in 'De Kist'

Op zijn eerste werkdag als commandant der strijdkrachten overlijdt zijn zoon Dennis, die als militair op missie in Afghanistan was. In De Kist vertelt Peter van Uhm over de impact die dit verlies op hem en zijn gezin heeft.

• Lees ook: EO-presentator Kefah Allush wint Sonja Barend Award

Een kleine glimlach verschijnt op het gezicht van Peter van Uhm. Het is ook wel een grappig gezicht als het autootje van Kefah Allush, met daarop de onafscheidelijke doodskist, aan komt rijden. “Ik heb mij nog nooit zo ongemakkelijk gevoeld om met auto en kist aan te komen,” is de verontschuldiging van Kefah. “In uw vak worden kisten en de dood met veel meer soberheid en piëteit omgeven dan in mijn vak, waar ik met een koddig karretje aan kom rijden.”

Gesprek over de dood

“Militairen realiseren zich allemaal dat ze zomaar in situaties dicht bij de dood kunnen komen en dat ze in het ergste geval het leven kunnen geven,” reageert Van Uhm. “Ze weten ook dat het een heel mooi vak is en dat ze kunnen bijdragen aan een betere wereld. Je moet wel samen het gesprek aangaan over de dood.” Het programma is nog geen twee minuten onderweg of Kefah en Peter zitten midden in het gespreksonderwerp.

(Tekst loopt door onder video)

Peter van Uhm over brief van zijn zoon (fragment 'De Kist')

'Ik hoop dat Dennis trots is'

“In ons leven hebben wij dieptepunten meegemaakt, één groot dieptepunt,” vervolgt Van Uhm. “En uiteindelijk hebben wij toch besloten onze blik weer vooruit te richten en iets moois van het leven te maken. Als onze zoon van boven naar beneden zou kunnen kijken, hopen we dat hij trots op ons is.” 

De eerste werkdag van Peter van Uhm

“Na een mooi feest ging ik de volgende ochtend naar het ministerie van Defensie. De gangen waren leeg, er liep niemand. Het zal wel zo zijn, dacht ik. Het was de eerste werkdag in mijn nieuwe functie. Toen ik bij mijn bureau aankwam, trof ik daar mijn plaatsvervanger aan. Ik wist meteen dat er iets fout was gegaan bij een van de missies. Aan zijn gezcht zag ik dat het ernstig was, maar je denkt niet aan je eigen zoon. Je kent de risico’s van het militaire vak, maar denkt dat het jou niet overkomt.”

De slechtste tien minuten

“Er is een protocol dat bij dit soort situaties gevolgd wordt: de minister wordt geïnformeerd, deze informeert de regering, waarna er een persconferentie gehouden wordt. Dat gebeurt nadat de familie op de hoogte is gebracht. Nu was ik zelf die familie… Toen moest ik naar mijn vrouw toe. Het was maar tien minuten rijden, maar het waren de slechtste tien minuten van mijn leven."

"Ik heb die avond overwogen te stoppen," zegt Peter van Uhm in De  Kist. "Maar als we het bijltje erbij neer zouden gooien, zouden we niet alleen onze zoon verliezen, maar alles waar hij én wij in geloofden. Dat kon niet gebeuren.”

(Tekst loopt door onder video)

Bekijk de aflevering van 'De Kist' met Peter van Uhm

Kwetsbaarheid als kracht

Bij een bezoek aan de militaire eenheden in Afghanistan ontmoette Van Uhm de commandant die zijn zoon Dennis had opgeleid. De man die naast hem stond, was het lichtend voorbeeld voor zijn zoon. “Mijn zoon wilde worden als die luitenant. Ik had mij niet mentaal op deze ontmoeting voorbereid. Ik kwam die helikopter uit, zag die twee staan, en schoot helemaal vol. Nadat ik ze een hand had gegeven, liep ik door en heb onbedaarlijk staan huilen. De manschappen draaiden zich keurig om en wachtten totdat – zo heet dat dan – die ouwe weer aanhaakte.”
Hij vindt het niet erg dat dit gebeurd is. “Je kwetsbaarheid tonen is ook kracht. Een commandant mag best zijn zwaktes tonen. Als een commandant zich te groot voelt voor zijn zwaktes, neemt hij mogelijk verkeerde beslissingen.”

Nabestaanden bezoeken

Na het overlijden van Dennis legt Van Uhm bezoeken af bij andere nabestaanden van gesneuvelde militairen. Zijn vrouw ging mee. “Dat waren lange gesprekken. Als wij weggingen, was er altijd iemand van de Maatschappelijke Dienst van Defensie die deze mensen bleef steunen. Maar niemand van Defensie dacht eraan wat er met meneer en mevrouw Van Uhm gebeurde. Bij ons stond de emotie ook wagenwijd open. Als wij thuiskwamen, stonden wij er alleen voor.”
“Gaat het goed met jullie?” vraagt Kefah. “Waar we nu staan, gaat het goed,” is het antwoord. “Maar makkelijk is het natuurlijk niet.”

Uitreiking Sonja Barend Award 2019 aan Kefah Allush