Op z’n 12e probeerde Herman zijn ouderlijk huis in de as te leggen

Hij ziet zichzelf nóg zitten, die bewuste vrijdagmiddag. Herman zat aan tafel in de keuken van café White Horse, dat aan het ouderlijk huis vastzat en gerund werd door zijn vader en moeder. Hij trilde en zweette. Een onbedwingbare, withete woede maakte zich van hem meester.

De gratis voorstelling

Herman had zojuist gehoord hoe zijn moeder vanachter de toog zijn vader de huid vol schold. En hij zag voor zich hoe de stamgasten haar – ze was destijds een knappe verschijning – “met geile blik” aankeken. Misschien beschonken, genoten ze ongetwijfeld van de gratis voorstelling: een escalerende echtelijke ruzie.

“Zij had een borrel te veel op en ik schaamde me zó voor mijn moeder”, zegt Herman. “Waarom? Als een ordinaire del liep ze zichzelf als het ware te verkopen aan die andere kerels in het café. En ondertussen trapte ze mijn vader met kleinerende woorden finaal de grond in. Meestal had hij zijn weerwoord klaar. Die middag niet.”

Beresterke vader

“Vanuit de keuken zag ik mijn beresterke vader – lijkbleek, met een wilde blik – de trap naar boven op stormen. Hij kwam terug met een koffertje vol kleren. En vertrok, na een laatste blik op mij.

Voor het eerst in mijn leven voelde ik iets van medelijden met de man die me had afgewezen als zoon en vaak gewelddadig was. Een paar keer per jaar ging hij totaal door het lint, vooral richting mijn moeder. Nu zweeg hij – en verdween. Toen ik hem buiten de auto hoorde starten en wegrijden, brak er iets in mij.”

Dodelijke woorden

“Onder de enorme woede die ik opeens voelde, lag trouwens niet alleen die ruzie. Vanaf mijn 8e ben ik meermaals door iemand misbruikt. Dat maakte me enorm angstig. Machteloosheid, schaamte, onzekerheid en verdriet bepaalden mijn leven. Plus: op school – we woonden in de mooie provincie Groningen – had de hoofdmeester de pik op me. Hij sloeg me vaak. En hij vernederde me, met dodelijke woorden: ‘Jij groeit op voor galg en rad. Je komt nog eens in de gevangenis.’ En: ‘De lts haal je zelfs niet…’

Net als die hoofdmeester zag ook mijn vader mij als een mislukkeling. Ondertussen kwamen er steeds grotere barsten in het huwelijk van mijn ouders, door al het verbale en fysieke geweld tussen hen. Mijn zus en ik wisten al waar dit op uitliep: een scheiding.”

Papier en karton

“Nadat mijn vader die middag met slaande deuren was vertrokken, viel mijn oog op de zwarte kolenkit die in onze keuken stond. Ernaast lag een flinke stapel papier en karton. In mijn woede dacht ik: dit moest stoppen, ik steek alles in de hens.

Ik propte een berg oud papier in de kolenkit en pakte een doosje lucifers. Door mijn zenuwen lukte het eerst niet. Toen het papier alsnog vlam vatte, deed ik het bij de rest en schoof de kolenkit vlug onder het raamgordijn. Dat zal fikken, dacht ik.

Ik rende naar buiten. Op een afstandje wachtte ik tot er rookwolken uit het dak zouden komen. Vijf à tien minuten later: nog steeds niks? Toen ik met bonkend hart weer naar binnen liep, zag ik geen enkele vlam. Kennelijk was het vuur al snel gedoofd, zonder schade aan te richten. Hadden mijn vader en de hoofdonderwijzer dan tóch gelijk? Was ik inderdaad zo’n gigantische mislukkeling dat ik zelfs geen brand kon stichten?”

Innerlijke heling

“Die ene middag heeft me nog jarenlang achtervolgd. Ons huis en het café bleven die dag overeind, maar juist daarom ging diep in mijzelf alles in vlammen op. Er bleef niets van me over. Kennelijk was ik inderdaad een mislukkeling...

Toen ik als 17-jarige drugsverslaafde het diepgelovige meisje ontmoette dat mijn vrouw zou worden, heb ik haar dit verhaal al snel verteld. Zo hoog zat het me nog altijd. Via haar heb ik Jezus leren kennen. Dat heeft mijn leven totaal veranderd. Alle diepe wonden uit mijn jeugd veranderden langzaam in littekens, en ik vond innerlijke heling in Gods licht.

Achteraf ben ik Hem zó dankbaar dat het me niet is gelukt de boel in de hens te steken. Wat er dan had kunnen gebeuren? Daar wil ik niet eens aan denken.”

Hermanhaan.nl

Boek over pijnlijke kinderjaren

Voormalig EO-programmamaker, predikant en schrijver Herman Haan publiceert eind februari zijn levensverhaal: Het gevecht van een optimist (uitgeverij Vision). Hierin vertelt hij openhartig over zijn pijnlijke kinder- en jeugdjaren, over zijn bekering tot God en over de ontdekking dat zijn vader niet zijn biologische vader is. Ook beschrijft Herman hoe hij als gelovige omgaat met de diagnose parkinson, die hij in 2020 kreeg.