'Op een doorsnee zondag kus ik toch zeker zo’n dertig mensen'

Vooraf had ik al tegen de dominee gezegd dat ik geen Schriftgeleerde ben en dat mijn bijdrage daarom meer een speech met inhoud is dan een goed onderlegde theologische preek. Maar dat maakte hun hier in Madrid niets uit; er zijn relatief weinig predikanten, en als een gemeentelid een keer wil preken, zijn ze daar heel blij mee. In de gemeente waar wij in Nederland naartoe gingen, gebeurde het eigenlijk nooit dat een leek zomaar de preekstoel op ging. Maar daar waren dan ook genoeg predikanten.

Hier in Madrid zijn wel meer dingen anders, trouwens. Zo is er geen kerkenraad. Daarom bidden we vandaag vóór de dienst in de consistorie met de mensen die een taak hebben. Aangezien ik deze dienst ook nog de organist ben, zijn we maar met z’n drieën: de dominee, ikzelf en de liturg. De liturg is in Nederland ook onbekend: iemand uit de gemeente (meestal een vrouw) praat het geheel aan elkaar. Vaak is het een mooie aanvulling op de dienst, maar er zijn dames bij die de gewoonte hebben na de preek een uitgebreide samenvatting te geven van wat ze net gehoord hebben en er een persoonlijke toepassing bij geven.

Ook het hardop om beurten lezen van Bijbelverzen is typisch voor de gemeente hier. De liturg leest vers één, de gemeente vers twee, de liturg het derde vers, en ga zo maar door. Zodra de liturg zwijgt, begint de chaos. De gemeenteleden lezen namelijk elk op hun eigen tempo. Er zijn mensen die zo snel mogelijk de zinnen afraffelen. Een aantal ‘buitenlanders’ probeert het Spaans goed te lezen en loopt aan het einde van een vers minimaal een hele zin achter. De liturg luistert vervolgens niet naar de gemeente en gaat gewoon verder met het volgende vers. Het is een kakofonie van geluid, al heeft het ook wel weer iets bijzonders.

Verder blijf je goed in beweging tijdens de dienst, want bij elk lied gaan we staan. En ook bij de geloofsbelijdenis, bij sommige gebeden en soms zelfs bij bepaalde Bijbellezingen. Maar het meest opvallende blijft toch wel het gekus. Zodra je binnenkomt, kus je de mensen die je inmiddels wel een beetje kent. Het gaat om twee zoenen. Op een doorsnee zondag kus ik toch zeker zo’n dertig mensen. Het gesmak begint bij binnenkomst, maar wie wat later komt, krijgt nog steeds de mogelijkheid om wat om zich heen te zoenen, al blijft dit beperkt tot de eigen bank. Voor de dominee is dit een grote taak, want hij loopt, totdat de dienst begint, knuffelend en kussend de gemeente door. Ik probeer het altijd wat binnen de perken te houden, maar telkens als ik piano of orgel speel, krijg ik er wat nieuwe contacten bij. Dan ben ik de zondag daarop wéér langer bezig met zoenen bij binnenkomst. Al dat persoonlijke contact blijft wat onwennig voor mij als stijve Nederlandse.

Het preken en orgelspelen gaan goed vandaag en na de dienst drommen de gemeenteleden naar voren om me te feliciteren met mijn bijdrage. Op de inhoud van mijn bijdrage ontvang ik maar weinig reactie, maar ik heb er vandaag toch zeker vijftien kusbare gemeenteleden bij gepreekt.