Onvervulde kinderwens: 'Ik had het gevoel dat ik faalde als man'

Het verlangen om kinderen te krijgen heeft Rick altijd al gehad. Hij en zijn vrouw hadden dan ook al besproken hoe ze het uiteindelijk zouden willen. “Een van de dingen die mij fantastisch leek, was dat ik huisvader zou worden en dat ik thuis zou zijn voor de kids. Dat was een beetje de droom waar we naartoe werkten.”

Droom in duigen

Helaas valt die droom in duigen als de gynaecoloog vertelt dat het bijna onmogelijk is om kinderen te krijgen, als ze niet een fertiliteitstraject in gaan. De oorzaak hiervan is echter niet duidelijk, want medisch blijkt er met beiden niks aan de hand te zijn. “Dat maakt het lastiger, want als er een oorzaak is, dan heb je een reden om te rouwen. We hebben allemaal een reden nodig voor waarom iets niet kan of niet lukt. Als je die reden niet krijgt, dan houd je die onzekerheid.”

Een fertiliteitstraject zagen Rick en Tineke niet zitten. “We zagen bij een vriendenkoppel dat wel voor ivf had gekozen een enorme gedrevenheid: iedere keer weer hormonen spuiten en constant in afwachting zijn van de resultaten. Uiteindelijk gaat dat ten koste van jezelf. Toen zijn we tot de conclusie gekomen dat dit niet de weg is die we willen gaan. Beseffend wat de consequenties van die keuze zijn: dit is het einde. Mijn naam wordt niet verder doorgegeven aan een volgende generatie. Ik kan niet goedmaken bij mijn kinderen wat ik heb meegemaakt en ik kan geen leuke dingen met mijn kinderen doen.”

Boosheid naar God

Wel hebben Rick en zijn vrouw gekeken naar de mogelijkheden van adoptie, maar na goede gesprekken met echtparen die al geadopteerd hadden, kregen ze sterk het idee dat dit niet hun weg was. “Op een bepaald moment hadden we vrede met de keuze om niet te adopteren, maar wat dan wel? Daar konden we geen antwoord op geven. Ik voelde boosheid naar God toe en stelde heel vaak de vraag ‘waarom?’. Ik had een gevoel van onrecht. Een gevoel van niet gezien en gehoord worden door God. Waar bent u in mijn pijn?”, vroeg ik me regelmatig af."

De situatie had ook invloed op zijn relatie met Tineke. “We konden elkaar niet goed vinden, omdat we allebei in onze eigen pijn zaten en we wilden elkaar niet nog meer pijn doen. Dus werden we voorzichtig naar elkaar, waardoor er afstand ontstond. We hebben eigenlijk heel lang met onze ziel onder onze arm gelopen. Het was lastig dat je er niet met anderen over kon praten, behalve met mensen die weten waar je doorheen gaat.”

De man staat buitenspel

Wat het voor Rick extra moeilijk maakte, is dat hij zich niet gezien en gesteund voelde als man in dit geheel. “Als een onvervulde kinderwens speelt, dan gebeurt het voornamelijk in het lichaam van een vrouw: het ivf-traject, de hormonen spuiten, de terugplaatsing, etc. De man heeft wel een cruciale rol, maar daarna staat hij eigenlijk buitenspel.” Tegelijkertijd worstelde hij met het idee dat hij als man had gefaald. “Ik kon mijn vrouw niet geven wat ze verlangde. Ook al was het bij ons niet eens helder waar het door kwam, toch had ik het gevoel dat ik faalde. Dat geeft een enorme eenzaamheid, vooral als je het niet deelt.”

Hij ziet dat het onder vrouwen vaak makkelijker besproken wordt dan onder mannen. “Bij een mannenvriendschap is het vaak: ‘klote joh’, een klopje op de schouder, ‘kom, we pakken een biertje’. Mijn ervaring is dat ik nergens met mijn verhaal terecht kon. Ik werd niet uitgenodigd om erover te praten. Als ik daar nu op terugkijk, dan was ik graag met een paar mannen het bos in gegaan om te wandelen en een kampvuur te bouwen, om dan vervolgens te praten over de vragen: hoe gaat het nu echt met je? Hoe voel jij je? Waarom heb je die keuze gemaakt? En wat heb jij nodig van mij? Ik had mannen nodig die echt naar me zouden luisteren.”

Geluk is liefde en pijn

Zes jaar geleden kwam alle pijn er, na zeventien jaar, uit. Dat gebeurde tijdens een KANA-week: een week voor echtparen die verdieping willen in hun relatie. “Er werd een inleiding gegeven over ‘geluk is liefde en pijn.’ Het was een heel mooie inleiding en achteraf gezien is dat precies hoe het leven in elkaar zit. De persoon die de inleiding gaf zei op een gegeven moment: ‘Er zijn hier twee echtparen die niet de zegen van kinderen hebben kunnen proeven.’ Toen keek hij me aan en zei: ‘Maar God heeft iets anders voor je.’ Dat is de grootste dooddoener die je als echtpaar met een onvervulde kinderwens kunt horen. Dat is wat heel veel mensen zeggen en het is goed bedoeld, maar het is niet meer dan een pleistertje. Ik keek hem aan en voelde een enorme boosheid vrijkomen. Als ik een geweer had gehad, dan was hij er niet meer geweest.” Kwaad loopt Rick naar buiten, weg uit het klooster.

“Ik ben met dingen gaan gooien, ik heb gevloekt, ik heb getierd: iets waarvan ik dacht dat ik dat niet zou kunnen. Toen kwam er een man naar buiten. Ik heb tegen hem gezegd: Als jij nu naar buiten komt om fijne christelijke woordjes te spreken, sodemieter dan maar op! Hij antwoordde alleen maar: ‘Nee, ik ben hier voor jouw veiligheid’. En toen zei hij iets heel belangrijks: ‘Ik ga niet weg’.” Precies hetgeen dat Rick al die tijd nodig had, iemand die naast hem stond en de confrontatie niet uit de weg ging. “Ik ging gewoon door met spullen gooien, maar hij bleef. Totdat ik iets tot rust kwam. Op dat moment kwam alles eruit: de droom die uit elkaar was gespat, het in de steek gelaten voelen, het niet gezien en gehoord worden door God en de pijn die daarbij hoorde. Voor het eerst in 17 jaar.”

Door de pijn heen

“Je duwt de pijn weg, omdat het gewoon te groot is. Maar hoe langer je daarmee wacht, hoe groter het wordt. Daarom was ik zo blij dat die kerel bleef, want ik kon als man op dat gebied niet zo goed onder woorden brengen wat ik nodig had. Maar nu weet ik dat als je niet door je pijn heengaat, je ook niet de verwerking in gaat. Het houdt je dan vast, het gijzelt je. De enige manier om die gijzeling op te heffen is door het onder ogen te zien. En dat is wat ik zes jaar geleden voor het eerst echt heb gedaan.”

Onvervulde kinderwens

Er komt pas echt rust in het leven van Rick en Tineke wanneer ze op een bepaald moment besluiten om de onvervulde kinderwens aan God geven. “We wilden die onvervulde kinderwens niet meer alleen dragen, we konden het niet meer. We zijn naar een kruis gegaan, hebben daar geknield en hadden een moment van gebed: ‘Wilt U het met ons dragen?’” Na dat gebed voelden ze rust en ruimte, werd het gevoel van falen steeds minder en gingen de scherpe randjes langzaam van de pijn af. “Dat betekent niet dat de pijn er niet meer is. Ik kan nog steeds geraakt worden. Als ik naar mijn werk rijd bijvoorbeeld en ik zie een vader met twee kinderen in een bakfiets, dat is echt prachtig. Het ene moment denk ik ‘gaaf’ en het andere moment word ik geraakt en denk ik: het hadden ook mijn koters kunnen zijn. En dat blijft.”

Vaderschap

Spijt dat ze niet een fertiliteitstraject zijn ingegaan of voor adoptie hebben gekozen, heeft Rick niet. “Ons ouderschap heeft een andere invulling gekregen. Ik zie nu hoeveel ik vader ben. Vaderschap is namelijk veel meer dan het hebben van kinderen. We krijgen vaak te horen dat er bij ons altijd ruimte is voor kinderen van anderen. We hebben een petekind en ‘cadeaukinderen', waar we ontzettend dankbaar voor zijn. Maar we hebben bijvoorbeeld ook studenten van de Evangelische Hogeschool Amersfoort bij ons laten wonen. Dan denk ik: wauw, wat hebben we eigenlijk een rijk leven.”

Vruchtbaarheid

Vruchtbaarheid heeft voor Rick een veel bredere betekenis gekregen. “Vruchtbaarheid zit in zoveel meer dingen. Vruchtbaarheid is niet alleen maar kinderen krijgen, het is het bezig zijn met het leven en de talenten die je hebt gekregen inzetten op plekken waar je bent gegeven. We stelden steeds de vraag ‘waarom lukt het niet om kinderen te krijgen? Hebben we iets fout gedaan?’ Tot je tot de conclusie komt: het is niet ‘waarom?’ Het is ‘waartoe?’ De vraag draaide zich om. Het heeft me gebracht dat ik kwetsbaar mag zijn en dat ik van betekenis ben voor andere mannen die door hetzelfde heengaan.”

Rick is bezig met het opstarten van zijn eigen coaching praktijk: Rick coaching. “Het is voor iedereen, maar mijn focus ligt op mannen met onvervulde kinderwens, omdat ik die pijn ken. Ik kan mijn vruchtbaarheid aan hen geven: ik bied hen een luisterend oor en ik begrijp waar ze doorheen gaan. Ik ben eigenlijk aan het doen wat ik gemist heb. Ook daar kan ik mijn vaderschap inzetten. Dat is mijn passie. Ik heb een pak met ervaring, ik ben door de diepste dalen heen gegaan en ik sta nu waar ik sta. Ik vind het gaaf om te zien dat mannen op hun benen gaan staan op de positie die God voor hen heeft bedoeld.”

Willen jullie geen kinderen?

In de EO podcast ‘Willen jullie geen kinderen?’ doorbreekt presentator Anne-Mar Zwart het taboe op praten over een kinderwens. Zij ging in gesprek met onder meer Rick Voorthuis over zijn ervaringen. Beluister hieronder aflevering 6.

Lees ook: Rob Geus: 'Als je naar een première gaat hoop je dat die ene vraag niet wordt gesteld'