Om deze 7 redenen scheurt een kerk (verrassing: dat gaat niet altijd over de Bijbel)

1.        Omdat je het niet meer over Jezus kunt hebben

Onder theologen wordt dit het ‘oerschisma’ genoemd: Paulus vertrekt uit de synagoge in Efeze, omdat mensen in de synagoge ‘halsstarrig bleven afwijzen en de Weg bij iedereen belachelijk maakten’, vertrok hij (Handelingen 19:9). Volgens sommige theologen is dat dan ook de enige legitieme reden om weg te gaan uit een kerk: als het evangelie er niet meer kan klinken.

2.        Omdat je een andere taal spreekt

Letterlijk in dit geval. Er zijn theologische redenen aan te wijzen voor de grote scheiding tussen de Rooms-Katholieke en de Orthodoxe Kerk, maar in de praktijk kwam die scheuring voort uit het uiteenvallen van het Romeinse rijk in een oosters en een westers deel. Daarmee werd een tweetalig, Grieks-Latijns rijk verdeeld in een Latijns en een Grieks deel. Het gevolg: verwijdering, misverstanden en uiteindelijk (in 451 of 1054, net hoe je het interpreteert) een scheiding.

Luther

Laat me dit in je oor fluisteren: ik weet niet of de paus de antichrist is of zijn apostel

3.        Omdat je eruit wordt gezet

“Laat me dit in je oor fluisteren: ik weet niet of de paus de antichrist is of zijn apostel.” Luther was op z’n zachtst gezegd niet mild in zijn kritiek op de Rooms-Katholieke Kerk met haar aflaten, corruptie en machtspolitiek. Het leidde tot zijn excommunicatie in 1520 en daarmee tot het begin van de Reformatie.

4.        Omdat je wilt scheiden van je vrouw

Echtscheiding was de directe aanleiding voor het ontstaan van de Anglicaanse Kerk. Koning Henry wilde scheiden van zijn eerste vrouw, maar de paus weigerde zijn huwelijk nietig te verklaren. Dus werd de koning in 1534 zelf leider van een nieuwe Engelse Kerk. Tot op de dag van vandaag is het Engelse staatshoofd leider van de Anglicaanse Kerk. Pas in 1982 werden de banden met de katholieken hersteld.

5.        Omdat de koning te veel macht krijgt

In 1816 kreeg de Nederlandse Hervormde Kerk een nieuwe kerkorde: het Algemeen Reglement. De drijvende kracht hierachter was de kersverse koning Willem I. In deze nieuwe kerkregels wordt hij, net als zijn Engelse ambtsgenoot, hoofd van de Nederlandse staatskerk. Voor een groep gelovigen is dit, naast groeiende vrijzinnigheid, een van de redenen om in 1834 uit de vaderlandse kerk te stappen. En daarmee is de Afscheiding een feit.  

6.        Omdat je de Bijbel anders interpreteert

Deze kun je op enorm veel kerkscheuringen plakken. Vaak gaat het om zaken waar je verschillend over kunt denken. Gaat de Heilige Geest alleen van de Vader, of ook van de Zoon uit (Oosters-Orthodox en Rooms-Katholiek, 1054)? Heeft de slang echt gesproken (Gereformeerde Kerken in Hersteld Verband, 1926)? Is een gedoopt kind een kind van God, of belooft God alleen dat Hij je Vader wil zijn (vrijmaking, 1944)? Wanneer is iemand überhaupt een kind van God (verschillende afscheidingen aan de orthodox-gereformeerde kant)?

7.        Omdat je andere liederen wil zingen

Verrassend vaak speelt de liedkeuze een rol bij kerkscheuringen. Zo zorgde de invoering van een nieuwe Psalmberijming in 1773 voor heftige rellen in Maassluis en Vlaardingen. En toen predikant Ledeboer in 1841 zelfstandig van de Nederlandse Hervormde Kerk verder ging, had dat alles te maken met de wens om de psalmen van Datheen te blijven zingen. Nog eentje: kerken moesten volgens nieuwe kerkregels uit 1816 kerken verplicht één lied per dienst uit de Evangelische Gezangen-bundel zingen. Veel te vrijzinnig, vonden sommige predikanten. Mede daarom scheidden zij zich in 1834 af van de Nederlandse Hervormde Kerk.