Oekraïense Pavlo brengt gesneuvelde soldaten thuis

“Vind je het goed dat ik mijn zonnebril ophoud? Mijn ogen doen zeer.” Even duwt Pavlo de donkere glazen omhoog en wrijft in zijn rode ogen. Het resultaat van weinig slaap en een laaghangende zon. Live achter de computer, via Teams, met een vers kopje koffie bij de hand, voelt deze ontmoeting surreëel. Bijna ongemakkelijk. Pavlo rijdt tijdens het gesprek weer terug van het front. Zijn zoveelste rit. Achter in zijn bus liggen de zakken met de lichamen van twee gesneuvelde soldaten. Een kartonnen doos met wat persoonlijke spulletjes ernaast. Als er iemand een kop koffie kan gebruiken is hij het wel. “Ik moet er vandaag nog elf ophalen.” 

Geroepen

Voor de oorlog was Pavlo vrachtwagenchauffeur. Nu maakt hij deel uit van een afdeling aalmoezeniers. Terwijl het landschap aan hem voorbijschiet, vertelt hij: “In het begin van de oorlog hielp ik bij de evacuatie van mensen uit Kyiv, Irpin en Bucha. Daarna ging ik met een vriend naar de regio’s Donetsk en Luhansk, hulpgoederen brengen aan burgers en soldaten. Toen kregen wij de vraag of wij de lichamen van twee soldaten mee terug wilden nemen en bij hun familie wilden brengen. Onze auto’s waren leeg en we kwamen er toch langs... Mijn vriend reed voor me in een andere auto. Het was heftig om die eerste keer zo lang alleen met twee gesneuvelde soldaten achterin te rijden. Maar toen ik zag hoe dankbaar de families waren, besefte ik hoe belangrijk dit werk is.” Dus voelde Pavlo zich geroepen voor een volgende rit, en daarna nog een. En nog een. Eerst reed hij met een gewone personenauto, totdat hij er een met een koelinstallatie kon kopen. “Ik doe dit nu elf maanden. Ik ben veel op de weg: 9000 tot 13.000 kilometer per maand om precies te zijn. Soms ben ik een paar uur thuis, soms een paar dagen.”

Lijkzakken

“Mijn vrouw begrijpt dat ik nu volledig hiervoor leef. Ze steunt me hierin. Al doe ik ook weleens even een rit met goederen. Anders houd ik het niet vol.” Hij is even stil. “Het is erg zwaar om het lichaam van een overleden zoon aan familieleden over te dragen. Iemand van wie ze hielden en die ze misten. De ene keer zijn ze dankbaar, de andere keer boos. Soms ook op mij, omdat ik er nog wel ben en hun zoon niet meer. Ik begrijp wel iets van hun pijn. Zelf verloor ik twee vrienden in de oorlog.”

Pavlo doet dit werk als vrijwilliger. “Ik heb aan het begin van de oorlog mijn vrachtwagen verkocht om geld te hebben om van te leven. En om dit werk te kunnen doen.” Voor de rest is hij afhankelijk van giften. Niet alleen voor zijn levensonderhoud, maar ook voor de diesel en soms zelfs de lijkzakken. “Op de een of andere manier komt er elke maand toch weer genoeg om de huur te betalen.” De dagelijkse realiteit in Oekraïne: de motor draait mede op dit soort vrijwilligersinitiatieven.

Donker

Al meer dan driehonderd gesneuvelden bracht Pavlo thuis. Een druppel op een gloeiende plaat, omdat er dagelijks veel soldaten omkomen en er weinig mensen zijn die dit werk kunnen en willen doen. Daarom kan het maanden duren voordat iemand thuisgebracht kan worden. Niet zelden stopt hij de gevallen jongens, soms niet eens meer compleet, eigenhandig in een zak en legt ze achterin. “Ik verbaas me erover hoe gewoon ik het inmiddels vind om mijn busje na elke rit weer schoon te maken.”

Elke rit hoopt Pavlo tegen beter weten in dat het zijn laatste is. “Fysiek is het zwaar, omdat ik niet genoeg slaap krijg en weinig thuis ben, maar ook geestelijk is het alsof ik altijd in het donker rijd. Toch moet het gebeuren.” Met op de achtergrond de blauwe lucht en de zon die over de eindeloze besneeuwde velden schittert, komt deze zwarte realiteit onverminderd mee met Pavlo’s woorden.

Tekst: Boudewijn Drechsler

Wilt u Pavlo steunen? Dat kan via de stichting Hart en Handen voor Oekraïne van de Nederlandse Dianna Bernyk.
Rekeningnummer NL 64 RABO 0342781383  t.n.v. Stichting Hart en Handen voor Oekraïne ovv. Pavlo of via de website h2oek.com