Noud bezocht een joodse sab­bats­vie­ring en voelde zich een beetje on­ge­mak­ke­lijk

Onlangs was ik voor het eerst in mijn leven in een joodse sjoel om een sabbatsviering bij te wonen. Dat kwam zo: mijn moeder doet vanaf het begin van dit schooljaar een cursus bij mij op de VU met de naam Emoena. Het is een cursus over interreligieuze dialoog en leiderschap. 
Eens in de twee weken komen ze bij elkaar en leren en spreken ze over elkaars rituelen, gebeden, onderwijs en vele andere dingen. En er zijn opdrachten, onder andere om elkaars gebedshuizen te bezoeken. Mijn moeder werd uitgenodigd door een Joodse medestudent om mee te komen naar de sjoel voor de sabbatsviering, en ik mocht mee. 

Heel anders dan de PKN-diensten

Het eerste wat we bij aankomst zagen, waren twee busjes van de marechaussee. Bij elke ingang stond één autobus met daarvoor drie mannen met duidelijk zichtbare geweren. We waren hier van tevoren voor gewaarschuwd, maar ik vond het heftig om dit zo te zien. Mijn moeder en ik waren het er snel over eens: het feit dat deze maatregel nodig is, is echt ‘zonde’. 

Omdat het voor mij zo nieuw was, keek ik goed rond. De indeling van het gebouw leek veel op een kerk of ander gebedshuis, met een garderobe en bijzaaltjes. Maar de zaal waar de viering werd gehouden was totaal anders. Daar waar in christelijke kerken een altaar of preekstoel staat, stonden in deze sjoel de Heilige Ark met de Thora-rollen. De rabbijn en chazan (de voorganger en de voorzanger), stonden op een verhoging op de plek waar ik het middenpad gewend ben. Alle zitplekken waren hieromheen gemaakt. 

Zo’n viering in de synagoge, zit meteen al heel anders in elkaar dan de erediensten binnen de PKN waar ik aan gewend ben. Zo goed als alles wordt uitgesproken in het Hebreeuws in plaats van in het Nederlands. En in tegenstelling tot de protestantse kerken was de preek niet het middelpunt van de dienst, maar de lezingen. 
Het meest opvallend vond ik wel dat de Thora niet klaarlag op de preekstoel, maar tijdens de dienst al dansend en zingend tijdens uit de kast werd gehaald. Met de Thora op haar schouders maakte de chazan een rondje door de zaal. Ieder die wilde, mocht de Thora met de kwastjes van hun gebedsmantel of een boek aanraken en hem vervolgens kussen. 

Een opmerkelijk, ongemakkelijk ritueel

Ademloos heb ik zitten kijken. Dit ritueel is opmerkelijk voor mij als protestant. Dansen en zingen met de Thora? En dan ook nog kussen? En misschien was ik nog wel het meest verbaasd over de blijdschap die mensen tijdens dat ritueel uitstraalden. Het was fascinerend. Tegelijkertijd merkte ik dat ik me er ook ongemakkelijk bij voelde. Want hoe kun je zo blij zijn met de Thora waarin sommige wetten staan die naar mijn opinie bij een andere tijdsgeest en cultuur horen en daardoor beperkend en achterhaald zijn? Deze mensen leven toch in dezelfde cultuur als ik? 

Ik vond het moeilijk te begrijpen en probeerde het beter te snappen door het te vergelijken met een voorbeeld uit mijn eigen religie. 

Een openbaring van God

Een aantal jaar geleden droegen veel jongeren die ik kende een armbandje waar ‘What Would Jesus Do’ op stond. Het idee dat je naar Jezus kunt kijken in alle situaties waarin je je begeeft. Want als je naar hem kijkt of aan hem denkt, weet je wat goed is om te doen. Ik vond en vind dit nog steeds ingewikkeld, mede omdat ik niet denk dat Jezus kant-en-klare antwoorden geeft. In plaats daarvan legt Hij uit - vaak in parabels waar geen vaststaande interpretatie voor is - en nodigt Hij ons uit om zélf na te denken over wat moreel juist is. 

Ik denk dat je Jezus wel kunnen vergelijken met de Thora, het heilige boek van de joden. Jezus is de openbaring van God, in Hem vind je God. Maar joden geloven niet in Jezus als Messias, wel geloven ze in hem als goede leermeester, maar Hij is geen goddelijke openbaring. De Thora is dat wel. In alle regels en wetten waar je je in kunt vastbijten, zien zij of zoeken zij naar God en hoe ZHij ter werk gaat. Deze wetten zijn de belofte van God met hen. Ze hebben ze gekregen, het is pure genade. Niets anders dan blijdschap en dankbaarheid is dan op zijn plaats. 

Misschien moet ik de Thora in het vervolg maar zo gebruiken en lezen. Ik kan een voorbeeld nemen aan onze moederreligie. 

Foto boven: synagoge van Brighton