Ni­co­ti­ne­ver­slaafd door vapen: waarom nu praten met je kind cruciaal is

De aantrekkingskracht van vapes op kinderen

Wanda de Kanter is longarts en activist tegen de tabakindustrie: “De hele marketingstrategie rondom vapes is gericht op kinderen, bedoeld om hen verslaafd te maken. Er is een reclameverbod op roken in Nederland, maar kinderen zitten dagelijks een paar uur per dag op sociale media waar zij wel in aanraking komen met die marketing. Vapende zangeres en influencers hebben een miljoenenbereik. Via Snapchat kun je zelfs vapes bestellen en dealers rijden met hun brommertjes langs scholen.

De makers van de vapes verleiden kinderen door kleurtjes en geurtjes. Er zijn honderden soorten smaken, van vanille tot bosbessen. In de wet is een verbod op die smaakjes vastgelegd. Alleen wordt daar niet op gehandhaafd. Iedereen kan nog steeds op elke straathoek smaakjes kopen. Door onder andere die smaakjes is het voor jongeren makkelijker om te beginnen met vapen dan om een sigaret te roken. Een vape proeft lekker zoet en je hoeft niet te hoesten.”

Niet beginnen met roken en geen gehoest? Dat klinkt positief, zou je kunnen denken. Maar dat is een grote misvatting, zo legt Wanda uit. “Mensen die van een gewone sigaret overstappen naar het vapen, stoppen niet met hun nicotine verslaving. Zij stappen over op een ander nicotine product en blijven verslaafd. Zeven op de tien mensen die overstapt op een vape, gaat zowel vapen als roken. Ze doen het allebei. Ze vapen binnen en roken buiten. En dat geeft substantieel meer schade aan hart, long en DNA. We weten uit recent onderzoek dat kinderen die vapen later veel sneller en vaker  zullen overstappen naar het roken van sigaretten.”

Ook Leia’s zoon Joey (15) begon eerst met vapen tijdens een zomerse dag met zijn vrienden. Later begint hij met het roken van sigaretten. Zelf rookt Leia al achttien jaar. “Ik ken de strijd van het moeten stoppen, maar dat het niet lukt. Ik gunde het mijn zoon dat hij nooit begonnen was zodat hij ook niet hoeft te stoppen. Ik heb daar veel met hem over gepraat. Ik veroordeel hem niet dat hij nu rookt. Wel wil ik me concentreren op de vraag: hoe kom je daarvan af? Ik maak me vooral zorgen om de neurologische gevolgen van een nicotineverslaving. Hij heeft nu een verslavingsmonstertje in zijn hoofd.”

De gevolgen van vapen

“Uit recent onderzoek blijkt onder andere dat vapen bijdraagt aan een minder goede conditie van het hart en de longen,’’ legt Wanda uit. “Bij jonge mensen is hun mentale brein nog niet goed uitgerijpt. Vapen kan schade verrichten in hun hersenontwikkeling waardoor jonge mensen een angst of paniekstoornis kunnen krijgen. Ook geeft vapen een grotere kans op luchtwegklachten zoals hoesten, longonsteking en bronchitis.

Door de nicotine in vapes krijg je verder een enorme adrenalinekick. Als je stopt met vapen kun je ontwenningsverschijnselen krijgen die aanvoelen als stress.  Jongeren denken dat zij zich gespannen voelen, maar in werkelijkheid ervaren zij stress door de ontwenningsverschijnselen. Juist door die nicotine neemt de stress dus toe, zo kom je in een negatieve spiraal terecht. Jongeren kunnen zich bijvoorbeeld gestrest voelen of depressief. Ze voelen zich geprikkeld of hebben concentratieproblemen. Dus wat gaan zij doen? Ze voelen zich gespannen en gaan nog meer vapen. Zo komen ze in een negatief spiraal. De verslaving is zo sterk dat jongeren er s’ nachts voor opstaan omdat ze niet meer zonder kunnen. Het is voor jong verslaafden veel moeilijker om later te stoppen."

Begin op tijd met praten over vapen

Filmpjes van influencers, dealers die bij het schoolplein staan en een enorme groepsdruk: kun je als ouder überhaupt nog wel iets doen om te voorkomen dat je kind vapet? Volgens Wanda heb je als ouder meer invloed dan je denkt. “In het algemeen is vapen iets wat op de middelbare scholen speelt. Praat daarvoor al met je kind over vapen.  Vertel hoe verslavend nicotine is en hoe de tabaksindustrie werkt. Op het moment dat een kind nog niet verslaafd is, zal het sneller naar je luisteren. Maar ook als je kind nicotineverslaafd is, is het heel belangrijk om het gesprek open te houden.

Vapen en groepsdruk

Veel kinderen beginnen met vapen of roken om erbij te horen. Oefen en praat met je kind over groepsdruk. Als je een kind hebt dat ontzettend gevoelig is voor groepsdruk, dan heb je het als ouder moeilijker. Maar het neemt niet weg dat je als ouder altijd invloed hebt. Stel vragen als: Vind je het belangrijk om erbij te horen? Hoe kun je ‘nee’ zeggen zonder dat je de ander daarmee aanvalt?”

Leia: “Joey vertelde dat de kosten voor het roken te hoog worden. En dat hij merkte dat het roken hem veel bezighoudt in zijn hoofd. Dat hij constant nadenkt over: Hoe en wanneer ga ik sigaretten regelen? Alles staat in het teken van: hoe ga ik zorgen dat ik kan roken? Dat is hij zat.

Stoptober

Twee weken later zag ik de oproep voor Stoptober. Een uitgelezen kans voor mij te stoppen. Want als ik zelf nog steeds rook is het voor Joey veel moeilijker om te stoppen. Dat wil ik hem niet aandoen. Je kinderen doen niet wat je zegt, maar doen wat ze zien. Dus als jij als ouder rookt, dan is de kans vrij klein dat je kind van jou aanneemt dat het moet stoppen. We volgen allebei ons eigen traject en steunen elkaar. Van tevoren hebben we allebei een plan bedacht. Verder heb ik de Stoptober-app gedownload met veel handige tips om te stoppen.”

Leia en haar zoon gaan samen stoppen tijdens Stoptober. Zal er ooit een generatie komen die niet verleid wordt om te gaan roken? Wanda hoopt het.  “Nicotinee is een burgerinitiatief dat pleit voor een nicotinevrije generatie in een Wet: vanaf 2030 gaat de minimum leeftijd elk jaar met een jaar omhoog dat er sigaretten of vapes  verkocht mogen worden. De nieuwe staatssecretaris van Volksgezondheid, Vincent Karremans, heeft al gezegd dat hij alles eraan gaat doen om kindermarketing de wereld uit te helpen. Het mooiste zou zijn als er geen vapes noch sigaretten meer verkocht worden aan kinderen. Eindspel voor de tabaksindustrie.”

“Van andere ouders hoor ik dat het lastig kan zijn om open te praten met kinderen over vapen of verslaving. Maar Joey vindt het leuk om met mij te sparren en te discussiëren over dit soort onderwerpen, “deelt Leia. “Al merk ik soms dat het niet het juiste moment is voor een gesprek. Dan laat ik het gewoon. Je moet je kind niet overvragen. Timing is alles.

Soms stel ik expres een vraag over roken waar zijn vrienden bij zijn. Dan weet ik dat het een thema is en dan gaan zij met elkaar discussiëren over bijvoorbeeld verslaving of manipulatie. Zo bespraken ze laatst over hoe sterk je brein is en hoe je jezelf manipuleert om toch weer die ene peuk te roken.

Andere ouders wil ik uitnodigen om het gesprek aan te gaan met hun kind. Luister naar je kind zonder te oordelen zodat het eerlijk bij jou durft te zijn. Als je kind zijn rijbewijs niet betaald krijgt als straf omdat het rookt, is de kans groter dat het niet eerlijk naar jou zal zijn. Waardoor je als ouder niet goed in beeld hebt wat het rookgedrag echt is van je kind. Als je kind al een aantal jaar nicotineverslaafd blijkt te zijn, wordt het lastiger om daarmee te stoppen, dan als je er sneller bij bent.”

Tot slot geeft Wanda deze tips: “Als je je kind wil helpen om te stoppen met vapen of roken raad ik bronnen aan als: Stoptober, Artsen slaan alarm, het Trimbos-instituut of het boek Stoppen met vapen – zo help je je kind. En op de website vapenjouwkeuze kan je allerlei presentaties vinden voor scholen."