Newton: ‘God is de drijvende kracht achter alles’

In 1642 werd deze filosoof, sterrenkundige, theoloog en alchemist geboren op eerste kerstdag. Hij kwam uit een boerenfamilie. Zijn moeder had het liefst gezien dat hij zich had ontfermd over de landerijen van de familie. Maar uiteindelijk liet zij haar zoon toch los om te studeren. Newton kan gezien worden als één van de belangrijkste uitvinders uit de westerse geschiedenis.

Newton ontwikkelde de bewegingswetten die ten grondslag liggen aan de klassieke mechanica. Hij loste het raadsel van de kleuren op. Hoe een regenboog ontstaat? Dat weten we dankzij Newton. Wit licht bestaat niet. Newton kreeg erkenning voor zijn werk en werd in 1705 in de adelstand verheven. Hij overleed op 20 maart 1727 en werd met alle égards begraven in de Westminster Abbey.

De ontdekkingen van Newton stonden niet zelden op gespannen voet met gelovige voorstellingen en aannames. Waarom de maan niet op de aarde valt zoals de appel op de grond valt? In de hemel gelden andere wetten dan op aarde, was sinds Aristoteles de gangbare gedachte. Maar Newton toonde aan dat de natuurwetten in het hele heelal dezelfde zijn. En zo brokkelde er weer een stuk af van de gedachte dat de aarde en daarmee de mens het middelpunt van alles is.

Newton mag dan bekendheid hebben verworven door zijn natuurkundige ontdekkingen, een groot deel van zijn leven was hij bezig met theologie. Voor Newton was Gods hand in het zonnestelsel evident. En zijn intellectuele souplesse maakt het mogelijk natuurkunde en uitleg van Bijbelteksten met elkaar te verbinden. Newton maakte bezwaar tegen een universum dat stabiel was en mechanisch in elkaar zat. Dat leidde maar tot atheïsme. De zwaartekracht kan immers niet uitleggen wie de beweging in gang heeft gezet. God was de drijvende kracht achter alles, dus ook achter de zwaartekracht. Er viel geen steen zonder Gods instemming.

Newton in het kort

Geboren: 25 december 1642

Familiefeitje: Isaacs vader overleed drie maanden voordat Isaac geboren werd. Zijn moeder hertrouwde drie jaar later en liet Isaac toen achter bij zijn grootouders. Dit heeft Isaac zijn moeder later erg kwalijk genomen.

Bekendste boek: ‘Philosophiae naturalis principia mathematica’ uit 1687, waarin de natuurwetten die Newton had ontdekt staan beschreven.

Wist je dat: Newton volgens een deel van zijn biografen een excentrieke persoonlijkheid was? Zo gaat het verhaal dat Isaac Newton zo ver ging dat hij een rijgnaald langs zijn eigen oogbal tot aan het bot van zijn oogkas stak om zo te onderzoeken hoe het menselijk oog in elkaar zit.

Quotes (om indruk te maken op verjaardagen)

‘Wat wij weten is een druppel, wat wij niet weten een oceaan.’

‘In de wetenschap gelijken wij op kinderen die aan de oever der kennis hier en daar een steentje oprapen, terwijl de wijde oceaan van het onbekende zich voor onze ogen uitstrekt.’

‘Als ik verder heb gezien dan anderen, komt dat doordat ik op de schouders van reuzen stond.’

Newton was een ketter…

Zoals we hierboven al schreven, bestond het grootste gedeelte van Newtons werk uit theologie. Hij verdiepte in de geschillen tussen twee vroegchristelijke kerkleiders, Arius en Athanasius. Met de laatste was hij het hartgrondig oneens, hij vond het doctrinaire bedenksels. Dat was heftig, ook in die tijd, omdat de kerk de lijn van Athanasius heeft gevolgd en Arius wordt gezien als ketter. Arius verwerpt namelijk de drie-eenheid. Volgens hem waren Jezus en de Heilige Geest  geschapen door God en ook ondergeschikt aan hem. Jezus is ondergeschikt aan God en de Heilige Geest is ondergeschikt aan God en Jezus. Newton zat ook op die lijn.

Hij probeerde ook geheime boodschappen in de Bijbel te ontdekken. Zo berekende hij wanneer de aarde geschapen was en beredeneerde dat de periode van zes dagen waarin dat gebeurde wel erg lang geweest moet zijn. Newton was er op grond van die berekeningen ook van overtuigd dat de aarde in 2060 zal vergaan.

Online Newton-bibliotheek

Al Newtons aantekeningen kun je zelf online bekijken bij The Newton Project. De site is helemaal gewijd aan het online publiceren van al zijn werk, of ze nu in gedrukte vorm zijn verschenen of niet. Van een aantal van zijn religieuze teksten zijn vertalingen gemaakt uit het Latijn.