Negatieve teksten in de Bijbel? De vraag is of je het dan wel goed begrijpt…

Ik kreeg de volgende vraag van een lezer: Dat binden en ontbinden in Matteüs 18 vers 18 heeft een enorm negatieve lading. Kan je nou ook op een positieve manier naar dit tekstgedeelte kijken?

Absoluut. Ik wist niet dat dit gedeelte ‘een enorm negatieve lading’ had. Het is eigenlijk een heel positief gedeelte en het helpt je om te begrijpen wat de Bijbel is en hoe we ermee kunnen omgaan. En, zoals we al eerder hebben gezien, een beetje context erbij helpt vaak. In het tekstgedeelte waarnaar je verwijst, zegt Jezus tegen zijn leerlingen: ‘Ik verzeker jullie: al wat jullie op aarde bindend verklaren zal ook in de hemel bindend zijn, en al wat jullie op aarde ontbinden zal ook in de hemel ontbonden zijn.’

Je leefde de Thora

Waarom zegt Jezus dit? Eerst een stukje over de Thora. Joden uit de eerste eeuw verwezen naar de eerste vijf boeken van de Hebreeuwse Schriften met Thora. Thora vormde het hart van alles voor hun manier van leven. Het woord Thora kan vertaald worden met onderwijs of instructie of ook weg. Ze geloofden dat Thora de weg, de waarheid en het leven was. En hoe kon je volgens hen alles uit het leven halen? Je leefde de Thora. Je deed wat erin stond en volgde de geboden. Houd de sabbat in ere. Eet koosjer. Bescherm het leven. Eer je ouders. Houd van je naaste (trouwens, dat komt uit Leviticus). Volgens de overlevering staan er 613 geboden in de Thora.

Ze geloofden dat Thora de weg, de waarheid en het leven was

Oké, laten we er één uitkiezen. Sabbat. Het gebod luidt: houdt de sabbat in ere, het is een heilige dag. Verricht geen enkele arbeid. Behandel het als een dag die anders is dan alle andere dagen. Dat klinkt geweldig. Maar wat betekent dat nou precies?Hoe definieer je werk precies? Wat kan je wel doen op de sabbat, en wat kan je niet doen? Wat als je naaste gewond raakt op de sabbat? Je naaste helpen zou werk zijn, maar als je je naaste niet helpt dan breek je het gebod om je naaste lief te hebben – dus wat doe je dan? Dit zijn de vragen die de Thora opwierp.

Je moet kiezen wat het betekent

En hier komen we tot een van de centrale waarheden over de Bijbel die een heleboel mensen nooit hebben geleerd en zo is de Bijbel voor hen een verzameling boeken geworden die enorm frustreert. De waarheid is dit: De Bijbel moet worden geïnterpreteerd. Je moet kiezen wat het betekent. Beslissingen nemen over wat je wel gaat doen en wat je niet gaat doen. Als iemand zegt dat hij gewoon doet wat de Bijbel zegt, of dat zij zich gewoon aan de Bijbel houdt of dat hij het gewoon objectief leest, dan is dat eigenlijk niet waar. Ze hebben dingen geïnterpreteerd, ze hebben beslissingen genomen – over wat het betekent, over hoe het zou zijn om te doen wat er staat.

Als iemand zegt dat hij gewoon doet wat de Bijbel zegt, of dat zij zich gewoon aan de Bijbel houdt of dat hij het gewoon objectief leest, dan is dat eigenlijk niet waar

Dus, zie je wat er rond de Thora is ontstaan? Er doken religieuze leiders op, die mensen hielpen om te besluiten hoe dat moest – de Thora leven. Wat is toegestaan op de sabbat en wat niet, dat soort dingen. Ze gaven antwoord op al die praktische, alledaagse vragen over hoe je bepaalde teksten uit de Thora uitlegt. En later kwamen er leiders, die rabbi genoemd werden, en rabbi’s hadden verschillende interpretaties, verschillende geboden die ze benadrukten – sommigen richtten zich op de armen, anderen op persoonlijke vroomheid en trouw, weer anderen op de juiste aanbidding.

Een bepaalde verzameling interpretaties van een rabbi werd zijn ‘juk’ genoemd. Dus als je een bepaalde rabbi volgde, dan nam je zijn juk op je. (Er was zelfs een rabbi die zei dat zijn juk zacht was… ????). En, zit je klaar voor de knal? Als een rabbi een interpretatie gaf van een tekstgedeelte, als hij zijn mening gaf over wat de tekst toestond en wat de tekst niet toestond, dan werd dat binden en ontbinden genoemd. Als iets gebonden was, dan was het niet toegestaan, als het was ontbonden, dan wel.

Nooit eerder over nagedacht

En nu terug naar dat stuk van Jezus. Wat doet Jezus dan, in Matteüs 18? Het komt erop neer dat hij zegt tegen zijn leerlingen (die niet behoorden tot de keur van hoogopgeleide bijbelgeleerden): Ik geef jullie de leiding. Jullie moeten gaan besluiten hoe het is om het leven ten volle te leven dat ik jullie heb geleerd. Jullie hebben nu de bevoegdheid om het uit te leggen. Om erover te beslissen hoe het leven waarover ik jullie heb geleerd eruitziet. Om te leiden, om mensen te helpen om te begrijpen wat het betekent en hoe het eruitziet om mijn volk te zijn in deze wereld.

Zie je hoeveel kracht hiervan uitgaat? En zie je welke buitengewone gevolgen dat heeft voor ons in onze moderne wereld? Veel mensen hebben nog nooit eerder nagedacht over dit soort dingen. Ze zijn opgegroeid binnen een systeem, denominatie, religie, kerk, bediening, enzovoorts, waar iemand anders voor hen dat binden en ontbinden deed. Iemand vertelt ze wat dit vers betekent en wat dat vers betekent.

Dit is was God wil, zo ziet het eruit, enzovoorts, enzovoorts. En dus gingen ze erin mee. Tot dat niet meer zo was. Tot ze opgroeiden en volwassen werden, gingen studeren en zich ontwikkelden en leerden en ervaringen opdeden. En ze zich op een dag realiseerden: Ik zie de dingen niet meer op die manier.

Het is een levend woord

Wat is de Bijbel? Het is een levend woord. Het is een verzameling van verhalen en verslagen en gedichten en gelijkenissen, geschreven door mensen die God levensecht hebben ervaren, die hun best deden om deze ervaringen in woorden te vatten en in symbolen en beelden die ze in die tijd tot hun beschikking hadden. Het eist van je dat je erop reageert. Dat je er vraagtekens bijzet. Dat je er besluiten over neemt. Dat je luistert en leest en dan erover praat en een beslissing neemt.

Je denkt dat slavernij verkeerd is. Het staat niet in de Bijbel dat het verkeerd is. Dus waarom denk je dat? Omdat iemand dit voor jou heeft gebonden en ontbonden, en jij stemt in met dat binden en ontbinden… Dit roept natuurlijk vragen op over tal van andere onderwerpen, en daarom hebben we nog een lange weg te gaan.