Na 100 jaar verrijzen weer kerken in Turkije

Het Assyrische dorp Ihvo ligt 90 kilometer van de stad Mardin. Na een halve eeuw waakt er weer een kerktoren over de woningen in Assyrische stijl. “Nu wonen er maar zes mannen in het dorp,” vertelt Habim Gümüş (59). “Over een maand keren veel dorpsgenoten uit Nederland en Duitsland terug om de zomer hier door te brengen en om de kerk in te wijden.” Habim klimt het dak van de kerk op. “Geloof zit in ons als vlees en bloed. Om ons lichaam en onze geest gezond te houden, moeten wij het centrum van ons geloof, de kerk, springlevend houden.”

Inmiddels zijn er 206 kerken gerestaureerd, waarvan 109 in Istanbul. Van de 18 kloosters zijn er vijf gerenoveerd. Verder wachten er vele honderden kleine en grote kerken om herbouwd te worden.
In Turkije leven zo’n 200.000 christenen, ongeveer 0,3 procent van de bevolking. 70.000 daarvan zijn Armeniërs, 25.000 Assyriërs en de overige christenen behoren onder meer tot de Griekse Orthodoxen.

Op papier worden de christelijke minderheden in Turkije erkend, maar in de praktijk geeft die erkenning ze nauwelijks rechten en vrijheden. Zo mochten de christelijke instituten tot voor kort geen grond kopen of ze kregen geen bouwvergunning om hun erfgoed te herstellen. Bij wijze van geste heeft de huidige regering de christenen toegestaan om hun bedehuizen met eigen middelen te renoveren.

In de Koerdische stad Diyarbakir is de Surp Girakos-kerk vier jaar geleden herbouwd. “Een derde van de kosten (1,3 miljoen euro) is vergoed door de gemeente,” vertelt Gafur Türkay (65), voorzitter van de kerk. “De rest is gedoneerd door de Armeniërs in Turkije en daarbuiten.” Het Ottomaanse Rijk telde voor 1914 rond 2.200 Armeense kerken en bijna tweeduizend scholen. Sommigen ervan zijn een moskee, museum of een cultuurcentrum geworden. De rest is vervallen of werd zelfs als stal of als schuilplaats voor vee gebruikt. “Maar we gaan ze één voor één weer herbouwen.”

Tekst: Tuncay Çinibulak. Foto’s: Yusuf Deniz